Η πρώτη φορά που πήγα στις «Νύχτες Πρεμιέρας» ήταν ως μαθητής λυκείου, το 2006. Θυμάμαι πως τότε το φεστιβάλ δεν είχε ακόμη την τωρινή δημοφιλία του και οι μακριές ουρές (με αμφίβολο αποτέλεσμα), που άρχισαν να σχηματίζονται τα αμέσως επόμενα χρόνια έξω από τον Δαναό και το Αττικόν, ήταν σπάνιο φαινόμενο – αντιθέτως, πήγαινες στις προβολές ακόμα και με απόφαση της τελευταίας στιγμής, αισθανόμενος και λίγο παράξενα όταν η αίθουσα ήταν μισοάδεια. Θυμάμαι επίσης τη μεγάλη εντύπωση που μας είχαν κάνει οι αριστουργηματικές «Ζωές των άλλων», τις οποίες είχαμε πρωτοδεί εκεί ένα βράδυ, στον υπέροχο κινηματογράφο της Σταδίου που τώρα μας λείπει.
Η αραιή προσέλευση φυσικά –και όχι οι καλές ταινίες, ευτυχώς– αποτελεί πλέον παρελθόν: το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νύχτες Πρεμιέρας, που φέτος (20/9 – 1/10) παρουσιάζει την 23η έκδοσή του, αποτελεί πια τη σπουδαιότερη διεθνούς χαρακτήρα εγχώρια κινηματογραφική διοργάνωση, φιλοξενώντας μερικά από τα σπουδαιότερα φιλμ της χρονιάς, αποκλειστικές πρεμιέρες, ενδιαφέροντα αφιερώματα και εκλεκτούς καλεσμένους. Συν βέβαια τους χιλιάδες κινηματογραφόφιλους όλων των ηλικιών, οι οποίοι αναμένεται να γεμίσουν και φέτος τις αίθουσες του φεστιβάλ, έχοντας στη διάθεσή τους ένα εξαιρετικά πλούσιο μενού επιλογών. Και για να μη… χαθεί κανείς από την προσεχή Τετάρτη, ακολουθεί μίνι «χάρτης» με τις στιγμές της διοργάνωσης που αξίζουν λίγο παραπάνω την προσοχή μας.
Highlights
Οπως στις υπόλοιπες τέχνες –αλλά και στα σπορ και στην πολιτική– έτσι και στον κινηματογράφο, ο πολύς κόσμος μαζεύεται για χάρη των μεγάλων ονομάτων και οι φετινές «Νύχτες» περιλαμβάνουν μπόλικα τέτοια. Πρώτος και καλύτερος ο πιο σπουδαίος ίσως Ευρωπαίος κινηματογραφιστής του καιρού μας, Μίκαελ Χάνεκε, του οποίου θα προβληθεί η πιο πρόσφατη ταινία με τίτλο «Happy End». Πρόκειται για μία ακόμη από τις χαρακτηριστικές οικογενειακές ιστορίες του Γερμανού σκηνοθέτη, αυτή τη φορά τοποθετημένη μπροστά από το φόντο της προσφυγικής κρίσης. Στο δε καστ ξεχωρίζουν τα ονόματα της Ιζαμπέλ Ιπέρ και του Ζαν-Λουί Τρεντινιάν. Με το θέμα των προσφύγων ασχολείται και άλλος ένας μεγάλος του ευρωπαϊκού σινεμά, ο Ακι Καουρισμάκι, ο οποίος με το «The other side of hope» επικεντρώνεται στη διάσταση του ζητήματος στη χώρα του, τη Φινλανδία.
Μία ακόμη ξεχωριστή παρουσία, η οποία έχει και κυριολεκτικό περιεχόμενο, μιας και η σκηνοθέτις θα βρεθεί στην Αθήνα, είναι αυτή της Σκωτσέζας Λιν Ράμσεϊ («Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν»). Στο «You were never really here» που μοιράστηκε το βραβείο σεναρίου των φετινών Καννών με τον Γιώργο Λάνθιμο, ο Γιοακίν Φίνιξ (επίσης βραβευμένος στις Κάννες) υποδύεται έναν πληρωμένο δολοφόνο, ο οποίος κάνει ό,τι μπορεί για να σώσει ένα κοριτσάκι από τα νύχια ενός κυκλώματος παιδοφιλίας. Το φεστιβάλ θα τιμήσει επίσης με την παρουσία του και ο πολύ ιδιαίτερος Γάλλος (γεννημένος στο Μαρόκο) σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ρομπίν Καμπιγιό, των «Ανάμεσα στους τοίχους» και «Αυτοί που επιστρέφουν», ο οποίος θα μας συστήσει τη νέα του δουλειά με τίτλο «120 Battlements per minute» και θέμα τον ιό του έιτζ.
Αλλη μία σημαντική συμμετοχή είναι αυτή του Ιταλού Λούκα Γκουαντανίνο («Είμαι ο έρωτας»), ο οποίος με το «Να με φωνάζεις με το όνομά σου» συνθέτει μια δυνατή ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο άνδρες, που διαδραματίζεται στη βόρεια Ιταλία του 1983. Με ομοφυλοφιλική ρομαντική αφήγηση, αυτή τη φορά μεταξύ δύο γυναικών, ξεκινά και το «Thelma» του Δανού Γιοακίμ Τρίερ («Ο ήχος της σιωπής») για να εξελιχθεί ωστόσο σε σκοτεινό ψυχολογικό θρίλερ φαντασίας, από αυτά που οι Βορειοευρωπαίοι δημιουργοί ξέρουν καλά να μας προσφέρουν. Τέλος, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένουμε το «Foxtrot» του Ισραηλινού Σαμουέλ Μαόζ («Lebanon»), ταινία η οποία απέσπασε τον Αργυρό Λέοντα στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Βενετίας. Πρόκειται για μια ιστορία δράματος και ταυτόχρονα σουρεαλιστικού χιούμορ γύρω από τον στρατό και την κοινωνία του Ισραήλ.
Αφιερώματα
Οπως κάθε φεστιβάλ που σέβεται τον εαυτό του, έτσι και οι «Νύχτες Πρεμιέρας» εντάσσουν και φέτος στο πρόγραμμά τους μια σειρά από ειδικά αφιερώματα. Το πρώτο από αυτά αφορά την Κλερ Ντενί, μία από τις κορυφαίες σκηνοθέτιδες παγκοσμίως. Με αφορμή την πανελλήνια πρώτη του νέου της φιλμ «Η λιακάδα μέσα μου», με τη Ζιλιέτ Μπινός, θα παρουσιαστούν όλες οι μεγάλου μήκους ταινίες της Γαλλίδας δημιουργού, οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν προβληθεί ποτέ στη χώρα μας.
Και από μια σπουδαία του σήμερα σε ένα θρύλο του παρελθόντος, αφού το φεστιβάλ αναλαμβάνει να μας πάει μια βόλτα στο κινηματογραφικό σύμπαν του Τζον Χιούστον. Ο βραβευμένος με δύο Οσκαρ Αμερικανός σκηνοθέτης εξετάζεται μέσα από κλασικά «διαμάντια» όπως
«Το γεράκι της Μάλτας», «Ο θησαυρός της Σιέρα Μάντρε» και «Η βασίλισσα της Αφρικής». Για το τέλος αφήσαμε το πιο ξεχωριστό: Στο αφιέρωμα υπό τον τίτλο «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς» το σινεμά συναντά τα άτομα με αναπηρία, σε ειδικές, καθολικά προσβάσιμες προβολές με ελεύθερη είσοδο, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Εκεί θα δούμε πολλές και καλές ταινίες, φετινές ή παλιότερες, με σενάρια εμπνευσμένα από την καθημερινή πραγματικότητα της ευαίσθητης αυτής κοινωνικής ομάδας, ενώ έπειτα από σχεδόν κάθε προβολή είναι προγραμματισμένες ανοιχτές συζητήσεις με τη συμμετοχή ειδικών επί των θεμάτων.
Ντοκιμαντέρ
Καταλήγοντας, μια ιδιαίτερη μνεία αξίζει στο κομμάτι του ντοκιμαντέρ. Το κινηματογραφικό είδος το οποίο γνωρίζει μεγάλη, παγκόσμια άνθηση τα τελευταία χρόνια δεν θα μπορούσε να λείπει και από τις «Νύχτες Πρεμιέρας», οι οποίες το τιμούν με αρκετά μελετημένες επιλογές. Ανάμεσά τους σταχυολογούμε το ήδη διάσημο «City of Ghosts» με θέμα το ISIS και βάσιμες οσκαρικές βλέψεις, «Τα δεινά της θάλασσας», κομμάτι της ευρύτερης δραστηριότητας της Βανέσα Ρεντγκρέιβ (το σκηνοθετεί η ίδια) γύρω από το προσφυγικό και ακόμη το «Chasing Trane», μελέτη του Τζον Σάινφελντ πάνω στον μυθικό σαξοφωνίστα της τζαζ Τζον Κολτρέιν. Οσο για τους Ελληνες δημιουργούς, αυτοί εκπροσωπούνται από τις νέες δουλειές του Ακύλλα Καραζήση και του Δημήτρη Κουτσιαμπασιάκου.