Στον Γύρο των Ελεφάντων ένας ήταν ο ελέφαντας που έκρυψε τους άλλους στον ίσκιο του. Ο Γύρος είναι ένα έθιμο που συνοψίζει τη μεταπολεμική γερμανική δημοκρατία. Με τη λαϊκή ετυμηγορία ακόμη ζεστή, όλοι οι αρχηγοί, νικητές και νικημένοι, συζητούν ζωντανά, χωρίς πρωτόκολλα και χρονόμετρα. Ο προχθεσινός Γύρος έδειξε πόσο εύθραυστα είναι τα επιτεύγματα που συμβολίζει: Ο ελέφαντας της Ακροδεξιάς δεν χρειαζόταν να μιλήσει. Είχε σχεδόν μονοπωλήσει τους λόγους των υπολοίπων.
Η αλήθεια είναι ότι η απειλή είχε λησμονηθεί. Λησμονήθηκε ότι οι ήττες της Ακροδεξιάς στη Γαλλία, στην Ολλανδία και στην Αυστρία ήταν παρ’ ολίγον νίκες – αλυσιδωτοί εκλογικοί κλυδωνισμοί, που έγιναν, όμως, δεκτοί με ανακούφιση, επειδή είχαν προηγηθεί το Brexit και ο Τραμπ. Λένε, τώρα, ότι η Μέρκελ φταίει για την ανάδυση της AfD. Το λένε και από τα αριστερά και από τα δεξιά της – από τους κόλπους του αδελφού της κόμματος. Αυτή και μόνο η αμφίπλευρη ομοβροντία προσδιορίζει και τη θέση της καγκελαρίου στην πολιτική γεωγραφία.
Η Μέρκελ είναι το Κέντρο – και με την κακή και με την καλή έννοια. Η κακή είναι ότι πολλές φορές δίνει την εντύπωση ότι επιλέγει απλώς την ενδιάμεση θέση, αυτή που κοστίζει λιγότερο πολιτικά. Η καλή είναι ότι, χάρη στην ετοιμότητά της να συμβιβαστεί, παραμένει εκείνη η δύναμη που συγκρατεί το σύστημα από την έλξη των άκρων· που αποτρέπει τη βαϊμαροποίησή του. Η κακή όψη είναι ότι -όπως έκανε προεκλογικά με τις αλλαγές στην αρχιτεκτονική της Ε.Ε.- αποσιωπά τα θέματα υψηλής φόρτισης, για να επιτύχει αυτό που οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν ορίσει ως «ασύμμετρη α-κινητοποίηση»: Τη νάρκωση του αντιπάλου μέσω της αποφυγής ερεθισμάτων που θα μπορούσαν να τον συσπειρώσουν. Η καλή είναι ότι η Μέρκελ ποτέ δεν παρασύρεται από την πόλωση. Ολες οι αποφάσεις της είναι αποτέλεσμα αργής, βασανιστικά σχολαστικής, κυοφορίας.
Ναι, είναι εύκολο σήμερα να κατηγορεί κανείς τη Μέρκελ για την άνοδο της Ακροδεξιάς. Αξίζει όμως να αναρωτηθεί τι θα έπρεπε να είχε κάνει τον Αύγουστο του 2015 – με τα καραβάνια των προσφύγων να προσπίπτουν ικέτες στα γερμανικά σύνορα. Θα είχε τότε αποτρέψει την άνοδο της AfD, αν είχε προκαταβολικά ενδώσει στην ξενοφοβική της ατζέντα· αν δεν είχε πάρει τον δύσκολο, εκλογικά οδυνηρό, δρόμο; Τον ίδιο δύσκολο δρόμο που είχε πάρει όταν, έστω και αργά, υπερασπίστηκε την ακεραιότητα της Ευρωζώνης.
Η Μέρκελ δεν είναι Κολ. Δεν φέρει, όπως εκείνος, τον «μανδύα της Ιστορίας». Ενσαρκώνει ένα μεταηρωικό μοντέλο ηγεσίας που εξαιτίας του χαμηλόφωνου ύφους ερμηνεύεται συχνά ως αναποφασιστικότητα. Πρόκειται για ένα μοντέλο που αντικατοπτρίζεται και στις αντιπατριαρχικές φιγούρες των άλλων επίδοξων υπερασπιστών της φιλελεύθερης δημοκρατίας – του Τριντό και του Μακρόν.
Ετσι φαντάζουν τα επόμενα τέσσερα χρόνια: Από τη μια Τραμπ, Πούτιν, Ερντογάν· και από την άλλη εκείνη η αργή, χαμηλόφωνη, αφομοιωτική δύναμη.