Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούμε τις συνεχείς εξελίξεις στο θέμα των παραγραφών των φορολογικών υποθέσεων. H πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ 1738/2017 έκρινε ως αντισυνταγματικές τις διαδοχικές παρατάσεις του χρόνου παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων, οι οποίες καταλήγουν να μην έχει ουσιαστικά εφαρμογή ο κανόνας της παραγραφής στην 5ετία.
Εξ αφορμής της ανωτέρω απόφασης, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ 2642/2017) έδωσε «οδηγίες» προς την ΑΑΔΕ και επισήμανε ότι αν και η απόφαση του ΣτΕ δεν υποχρεώνει τη διοίκηση σε γενική εφαρμογή της, ωστόσο κατά την αντιμετώπιση άλλων όμοιων υποθέσεων πρέπει να την ακολουθήσει ως νομολογιακό δεδομένο. Τόνισε δε, ότι η αντιμετώπιση από τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) υποθέσεων με ακριβώς όμοια νομικά ζητήματα, κατά τρόπο αντίθετο προς τις αποφάσεις του ΣτΕ, δεν συνάδει με το κράτος δικαίου.
Σε συνέχεια των ανωτέρω η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) τροποποίησε τις οδηγίες που είχε εκδώσει προς τις εφορίες, θέτοντας νέα κριτήρια επιλογής για το ποιες υποθέσεις θα πρέπει να ελεγχθούν κατά προτεραιότητα. Αφορά κυρίως υποθέσεις για τις οποίες έχουν εκδοθεί φύλλα ελέγχου, αλλά δεν έχουν εκδοθεί οριστικές πράξεις διορθωτικού προσδιορισμού φόρων και προστίμων.
Η απόφαση της ΑΑΔΕ. Ουσιαστικά, η ΑΑΔΕ αποφάσισε ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον έλεγχο των υποθέσεων που
α) είτε δεν έχουν ακόμα παραγραφεί, δηλ. δεν έχει παρέλθει ακόμα η πενταετία (χρήσεις 2011 και μετά)
β) είτε εμπίπτουν στις περιπτώσεις όπου ρητά προβλέπεται από τον ίδιο τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος παράταση της παραγραφής: π.χ. σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, ύπαρξης συμπληρωματικών στοιχείων, καθώς και περιπτώσεις φοροδιαφυγής, όπου ο προβλεπόμενος από τον ΚΦΕ χρόνος παραγραφής επεκτείνεται σε δέκα (10), δεκαπέντε (15) και σε είκοσι (20) έτη αντίστοιχα.
Ειδικότερα, με βάση την προαναφερόμενη απόφαση της ΑΑΔΕ, οι ακόλουθες εκκρεμείς υποθέσεις θα ελεγχθούν κατά προτεραιότητα:
Χρήση 2001 και επόμενες: Ελέγχονται εφόσον δεν έχει υποβληθεί δήλωση στη φορολογία εισοδήματος, αφού στην περίπτωση αυτή ισχύει 15ετής παραγραφή.
Χρήση 2006 και επόμενες. Ελέγχονται και εφόσον από συμπληρωματικά στοιχεία που περιήλθαν σε γνώση των φορολογικών αρχών εξακριβώνεται ότι το εισόδημα του φορολογουμένου υπερβαίνει αυτό που είχε δηλωθεί. Στην περίπτωση αυτή ισχύει 10ετής παραγραφή.
Χρήση 2008 και επόμενες: Ελέγχονται και εφόσον συντρέχει περίπτωση φοροδιαφυγής, εικονικών/πλαστών τιμολογίων, κλπ. Στην περίπτωση ισχύει 20ετής παραγραφή.
Χρήση 2011 και επόμενες: δεδομένου ότι για τις χρήσεις αυτές δεν έχει παρέλθει η πενταετία, δεν έχουν ακόμα παραγραφεί.
Επισημαίνεται ότι τα παραπάνω ισχύουν για τις φορολογίες εισοδήματος και ΚΒΣ, καθώς για τις φορολογίες ΦΠΑ, κεφαλαίου και τελών χαρτοσήμου ισχύουν διαφορετικοί χρόνοι παραγραφής (για τις χρήσεις προ του 2014).
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η συνέχιση η μη του ελέγχου θα κριθεί κατά περίπτωση λαμβάνοντας υπόψη αν συντρέχουν λόγοι παράτασης της παραγραφής για κάθε εξεταζόμενη χρήση. Για παράδειγμα η χρήση 2010 γενικά φαίνεται να μην ελέγχεται (κατά προτεραιότητα) εκτός αν κριθεί ότι υφίστανται νέα συμπληρωματικά στοιχεία ή φοροδιαφυγή ή εάν δεν έχει υποβληθεί φορολογική δήλωση.
Συμπεράσματα. Ουσιαστικά με την ανωτέρω απόφασή της η ΑΑΔΕ φαίνεται να αποδέχεται (σύμφωνα και με την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ) ότι:
• Ολες οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος μέχρι και το 2005 έχουν παραγραφεί, εφόσον έχει υποβληθεί φορολογική δήλωση από τον φορολογούμενο.
• Οι χρήσεις από το 2006 έως το 2010 (εφόσον έχει υποβληθεί φορολογική δήλωση) μπορούν να ελεγχθούν μόνο εφόσον υπάρχουν συμπληρωματικά στοιχεία. Συνεπώς οι εντολές ελέγχου που εκδόθηκαν –παρανόμως βάσει της απόφασης του ΣτΕ– σωρηδόν χωρίς να βασίζονται (πάντα) σε συμπληρωματικά στοιχεία, πιθανόν να μην υλοποιηθούν τελικά.
Ωστόσο, ειδικότερα σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής/πλαστών, εικονικών, κλπ. για τη χρήση 2008 και μετά ισχύει η 20ετής παραγραφή.
* Ο Γιώργος Σαμοθράκης και η Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνοι του Φορολογικού Τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).