Σε φιλοσοφικά μονοπάτια με «οδηγό» τη Σιμόν Βέιλ

Σε φιλοσοφικά μονοπάτια με «οδηγό» τη Σιμόν Βέιλ

3' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«I prefer your hair down». Η φράση–έκκληση του 10χρoνου αγοριού προς τη ξενιτεμένη μητέρα του στην ταινία της Ελίνας Ψύκου «Ο γιος της Σοφίας» είναι τόσο απλή αλλά τόσο δυνατή. Συμπυκνώνει όλα τα ανακατεμένα συναισθήματα του «ξεριζώματος» και του «ριζώματος». Το συμβολικό πλάνο με τα μαλλιά του γιου και της μητέρας εμπνέει την εικαστικό Μαρία Τσάγκαρη για να προσεγγίσει τις διακηρύξεις της Γαλλίδας φιλοσόφου Σιμόν Βέιλ. Η επιτοίχια εγκατάστασή της –ένα εξάμετρο ξύλινο κοντάρι πάνω στο οποίο αιωρείται η φράση από φυσικά μαλλιά, «I couldn’t bear living without you» (δεν θα άντεχα να ζω χωρίς εσένα)– κυριαρχεί ανάμεσα στα δεκατέσσερα έργα Ελλήνων εικαστικών στην πρωτότυπη έκθεση «Το ρίζωμα».

Πρωτότυπο πείραμα

Το πλέγμα δημιουργικής γραφής και διαλόγου ανάμεσα στις ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού και τις εικαστικές τέχνες που εξελίσσεται από χθες στο 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είναι ένα πείραμα, πρωτότυπο για πολυσυλλεκτικό κινηματογραφικό φεστιβάλ. Καθοδηγητής στα μονοπάτια της αναζήτησης αποτελεί η φιλοσοφική σκέψη Γαλλίδας φιλοσόφου Σιμόν Βέιλ (1909-1943) μέσα από το εμβληματικό της βιβλίο «Ανάγκη για ρίζες – μια διακήρυξη καθηκόντων απέναντι στον άνθρωπο και στην κοινωνία» (εκδ. Κέδρος).

«Κάθε χρόνο μας ρωτούν οι δημοσιογράφοι: με τι κριτήρια επιλέξατε τις ταινίες; Η απάντηση περιλαμβάνει ένα σωρό επίθετα: πρωτοποριακές, ανατρεπτικές, δυναμικές. Συνειδητοποιήσαμε ότι τα κινηματογραφικά φεστιβάλ με εξαίρεση τα κινηματογραφικά κριτήρια, επιλέγουν ταινίες στα τυφλά. Επειδή ο κινηματόγραφος αλλάζει, ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε σινεμά αλλάζει, εγκαινιάσαμε για πρώτη φορά θεματική στον κινηματογράφο η οποία με τη σειρά της τροφοδοτεί την εικαστική γλώσσα. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ σε φεστιβάλ – εκτός των μικρών ειδικών πειραματικού χαρακτήρα», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης.

Οι υποψήφιοι κινηματογραφιστές, διευκρινίζει, δεν γνώριζαν τα κριτήρια. Στον δημιουργικό διάλογο το Φεστιβάλ, με την υποστήριξη της 6ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης, κινητοποίησε ισάριθμους Ελληνες καλλιτέχνες (γεννημένοι μετά το ’80), συνομήλικους των σκηνοθετών να γίνουν οι πρώτοι κριτικοί. Δεκατέσσερα έργα –ζωγραφικά, σχέδια, φωτογραφίες, εγκαταστάσεις, γλυπτά– αποτυπώνουν στατικά την κινούμενη εικόνα της σύγχρονης κινηματογραφικής ματιάς στην πρώην Αποθήκη Στρατού (Προβλήτα Α΄) του Λιμανιού.

«Στοπ καρέ»

Ποιες σκέψεις της Βέιλ είδαν στις ταινίες μερικοί από τους εικαστικούς (Π. Βλασσοπούλου, Λ. Γιαννακόπουλος, Ν. Ευσταθιάδη, Μ. Κριαρά, Χρ. Κουμανιάκη, Μ. Μαυροπούλου, Ρ. Μπέλλου, Κ. Νικολάου, Γ. Παπαφίγκος, Β. Σελιμάς, Στ. Στρούζα, Αν. Στρατάκης, Μ.Τσάγκαρη, Δ. Φραγκάκης) που ακινητοποιούν καρέ κι αποτυπώνουν με την οπτική τους την ουσία της κινούμενης εικόνας;

Tη ρίζα, στην ευαισθησία, ευλυγισία, την υπομονή και την αντοχή του ανθρώπου, ο Δημήτρης Φραγκάκης, που χρησιμοποίησε συμβολικά το καλάμι στην ξύλινη κατασκευή «Μονόλογος» εμπνευσμένο από το κινηματογραφικό κόμικ «The οx» (Το Βόδι) του Γιώργου Νικόπουλου. Στο τετράπτυχο «Winter family» –παραλλαγή της ταινίας «Winter brother»– ο Βασίλης Σελιμάς εικονογραφεί τις ανθρώπινες σχέσεις, την ανάγκη επιβίωσης – έννοιες που προσεγγίζει η σκηνοθέτιδα Χλίνουρ Πάλμασον κινηματογραφώντας μια άγνωστη σκοτεινή πλευρά της Δανίας.

Με τον διπλό ρόλο θηρευτή/θηράματος μιας φάλαινας δολοφόνου απεικονίζει τον εγκλωβισμό της πρωταγωνίστριας στην οικογένεια και στην κοινωνία, η Νατάσσα Ευσταθιάδη που είδε το «κτήνος» του Αγγλου Μάικλ Πιρς. Την έννοια του ρεαλισμού σχολιάζει στο ζωγραφικό δίπτυχο «Definision of realism» ο Λεωνίδας Γιαννακόπουλος για την ταινία –αφιέρωση στον Χάρι Ντιν Στάντον– «Lucky» του Τζον Κάρολ Λιντς (ΗΠΑ).

Αναφορές στην ιεραρχία, κάνει ο Γιώργος Παπαφίγκος με το «Threefold indolence» για την ταινία της Κολομβιανής Νατάλια Σάντα «Η άμυνα του δράκου», ενώ ο Κοσμάς Νικολάου στο OASIS «σκηνογραφεί» ένα πέρασμα. Ενα σημείο σαν αυτό που διέρχονται οι ήρωες της ταινίας «Αυτές οι μακρομαλλούσσες νύχτες» του Τζεράρντο Καλάγκι, στα κόκκινα φανάρια της Μανίλα όπου συναντιούνται τα όνειρα διεμφυλικών γυναικών αλλάζοντας ρόλους, επάγγελμα, συμπεριφορές.

«Δεν είναι μόνο η ασθένεια του “ξεριζώματος” που εμπνέει», αναφέρει ο κ. Ανδρεαδάκης. Είναι η ισχυρή κριτική που ασκεί με την εκρηκτική της σκέψη η Βέιλ στην κοινωνία, στην ιδέα της επανάστασης, στη βία, στη διαδικασία του ναζισμού και του ολοκληρωτισμού, στη συλλογικότητα. Είναι η ανάλυσή της σ’ όλη την ευρωπαϊκή σκέψη, από τη Γαλλική Επανάσταση ώς τις μέρες της. Ως τις μέρες μας».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή