Κύριε διευθυντά
Σε όσα έγραψε ο κύριος Αντώνης Ν. Βενέτης (15/ 11/ 2017) σχετικά με τις απόψεις του Γάλλου πρέσβη στην Αθήνα (1864-1868) J. A. Combineau για τους Ελληνες, επιθυμώ να προσθέσω και τα ακόλουθα: Οι Ελληνες, γράφει ο Combineau, «ήταν ένας όχλος αποτελούμενος από ηγέτες. Επιβουλεύονταν ο ένας τον άλλον περισσότερο απ’ όσο θέλανε ο ένας το καλό του άλλου και, με την πρώτη ευκαιρία, έπαιζαν ο ένας στον άλλον πολύ άσχημα παιχνίδια. Ο τοπικισμός ήταν η ψυχή κάθε πολιτικής έννοιας και για τον καθένα από αυτούς τους αρχηγίσκους, που δεν διέφερε σε τίποτα ούτε από τους υπόλοιπους συνολικά, ούτε και από τον καθένα από τους ανταγωνιστές του χωριστά» (F. Hartog, «Ο 19ος αιώνας και η ιστορία», μετάφραση και σχολιασμός Χαράλαμπου Ορφανού – Χρυσάνθης Αυλάμη, Εκδ. Ιστορητής/Κάτοπτρο, Αθήνα 1999 [Παράρτημα], σ. 298).
Ο J. A. Combineau (1816-1882) και ο A. S. Chamberlain (1855-1927) καλλιέργησαν την ψευδαίσθηση της υπεροχής της αρίας φυλής. Ως κριτήρια της ετερότητας χρησιμοποίησαν το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή, τη θρησκεία, την παιδεία κ.ά. Βασικό τους επιχείρημα ήταν ότι ανάμειξη των φυλών, η νοθεία δηλαδή του αίματος, επιφέρει εκφυλισμό και βαρβαρότητα. Οπως, προσφυώς, έχει παρατηρήσει ο Κλοντ Λεβί-Στρος («Φυλή και ιστορία», μτφρ. Ευρυδίκης Παπάζογλου, Εκδ. Γνώση, Αθήνα 1995, σ. 19), βάρβαρος είναι όποιος πιστεύει στη βαρβαρότητα.
Θεοδωρος Σ. Κατσουλακος, δ. Φ.