Αυτοσχεδιάζει, πειραματίζεται, τραγουδά με την ψυχή και το σώμα της, συγκινεί με τις διαφορετικές μουσικές παραδόσεις που ερευνά. Στα λάιβ της Αγγελικής Τουμπανάκη, τα Βαλκάνια σμίγουν με τη Μεσόγειο και την ελευθερία της τζαζ, το παράπονο των Τσιγγάνων με τις ηλεκτρονικές λούπες και το beat boxing. Δημιουργός, παραγωγός, vocalist, περφόρμερ με τα όλα της, ανοιχτόκαρδη και αεικίνητη, κερδίζει σταθερά το ανήσυχο κοινό της μουσικής. Είναι όμως και αριστούχος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στη μοριακή βιολογία. Ενας ακόμη λόγος να σέβεσαι το ταλέντο της. Ο πολυετής κύκλος επιστημονικής έρευνας έδωσε τη θέση του στην έρευνα της ανθρώπινης φωνής.
Ο Νοέμβριος τη βρήκε στο Passport με τις «Συνδέσεις» της, όμως στις 20 Δεκεμβρίου θα τη συναντήσουμε με το πολυσυλλεκτικό σχήμα της Toubanaki & the Buzz Bastardz στο Half Note κι έπειτα τον Ιανουάριο, στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, πάλι με τις «Συνδέσεις».
Φωνητική και τζαζ
Δώδεκα χρόνια στον χώρο, έφτιαξε τους Colpo Grosso που μετονομάστηκαν Τhe Buzz Bastardz και τελικά Toubanaki & The Buzz Bastardz, έπειτα το πρότζεκτ Jazz plus με βόκαλ τζαζ ρεπερτόριο, το ιδιαίτερο Drum & Voice Jazztronica και πέρυσι το duet «Ουλαλούμ», παρουσιάζοντας για πρώτη φορά ελληνικά τραγούδια, με λούπες, εφέ, ηλεκτρονικό και αβάν γκαρντ ήχο. Ερευνήτρια και δασκάλα, ξεχνιέσαι σαν την ακούς να μιλάει για τις δυνατότητες της φωνής πέρα από τη μελωδική εκφορά του λόγου. Διδάσκει φωνητική και τζαζ αυτοσχεδιασμό, αλλά όταν ρωτάς αν την τρελαίνει αυτή η πολυδιάσπαση, σε διορθώνει: «Δεν είναι πολυδιάσπαση αλλά πολυδιάσταση. Σαν να βγαίνεις κάθε φορά με άλλη παρέα. Αναπνέω μέσα σ’ αυτό, αισθάνομαι ελεύθερη και ευτυχισμένη». Γι’ αυτό έκανε φέτος τις «Συνδέσεις»: μια πρόταση με στοιχεία από όλα της τα πρότζεκτ.
Οι παραδόσεις τη γοητεύουν, ο αυτοσχεδιασμός και η σύγχρονη ηχητική φόρμα την αναστατώνουν και την προκαλούν. «Αυτή είναι η εκπαίδευσή μου. Ενώνω ψυχή, σκέψη και σώμα. Εγώ λιώνω στο πατάρι». Εννοεί τη σκηνή. «Είναι λέξη που χρησιμοποιούν οι φίλοι μου της παραδοσιακής μουσικής και μου αρέσει γιατί έχει λεβεντιά και καθαρότητα, ένα υγιές και άμεσο αλισβερίσι».
Στις «Συνδέσεις» ενώνει τον Χατζιδάκι με τον Κηλαηδόνη, τον Θεοδωράκη, τον Μάρκους Μίλερ και τον Μάιλς Ντέιβις με πολυφωνικά από τα Βαλκάνια, τον Δεληβοριά με το τούρκικο Djelem, τη Μαρίζα Κωχ με το Sodade της Σεζάρια Εβόρα, την ηπειρώτικη «Τρυγόνα», την «Αννα» του Σαββόπουλου με το «Celem gelem» των Ρομά κ.ά.
«Τα τραγούδια με διαλέγουν, έρχονται ως βίωμα. Τα ελληνικά είναι μνήμη των παιδικών χρόνων. Πιο πολύ στέκομαι στις ιστορίες τους, όπως το οπτικό φαινόμενο Φάτα Μοργκάνα. Ο στίχος θέλω να με αφορά. Να μου δίνει τη δυνατότητα μέσα από τη μουσική αρμονία και τη μελωδική γραμμή, να δημιουργώ διαφορετικές κατευθύνσεις. Δημιουργούμε έτσι τα κομμάτια ώστε να υπάρχει το στοιχείο της αλληλεπίδρασης και κάθε φορά είναι διαφορετικά». Κάθε της παράσταση συμπυκνώνει πολλά μικρά ρεσιτάλ. Τίποτα δεν είναι στημένο.
Η Αγγελική Τουμπανάκη διδάσκοντας την ανθρώπινη φωνή είναι η πλέον κατάλληλη να μιλήσει για τον τρόπο που οι άνθρωποι μιλούν ή που τραγουδούν, μετά την κρίση. Περιοριζόμαστε λέει, σ’ έναν χτισμένο ήχο. «Εχουμε ξεχάσει τις βαθύτατες ανάσες μας. Υπάρχουν ήχοι που θεωρούνται πειραματικοί στη φωνή παρότι τους συναντάς σε πολιτισμούς και είναι βασικοί ήχοι στα τραγουδίσματά τους». Η φωνή έχει άμεση σχέση με τον ψυχισμό μας. «Οταν υφίστασαι κραδασμούς γίνεται αστήριχτη, αχνή, σαν να πνίγεται, να βουλιάζει. Αλλες φορές έχει βιαιότητα, μια άτσαλη κραυγή, γιατί έχει δεχτεί το άγχος και την υπερταχύτητα της καθημερινότητας. Η ανάσα μας όπως την παίρνουμε είναι του άγχους. Αντίθετα, τα μωράκια όταν κοιμούνται αναπνέουν διαφραγματικά, ανεβοκατεβαίνει η κοιλίτσα τους».
Η διδασκαλία
Ολα μαρτυρούν μελέτη και έρευνα, όπως και οι σπουδές στη μοριακή βιολογία και το διδακτορικό της. «Η τέχνη έχει επιστημοσύνη και η επιστήμη έχει μέσα της τέχνη. Οταν κάνεις έρευνα πρέπει να είσαι ευρηματικός, με φαντασία, να δουλεύεις με αγάπη. Και τη μουσική πρέπει να την αγγίζεις με σοβαρότητα και στοχοπροσήλωση. Η γνώση σπάει τα όριά σου».
Δεν ασκεί τη μοριακή βιολογία, «αλλά δεν έχω εγκαταλείψει τον τρόπο». Γιατί και η διδασκαλία θέλει σχήμα, λέει με βεβαιότητα. «Να παρουσιάζεις στους μαθητές το σχήμα, το όραμα, την ιστορία. Ετσι δουλεύω και στη μουσική». Αλλά, διευκρινίζει, «πριν το πατάρι». Οταν ανεβαίνει εκεί, ζει τον δικό της μουσικό στροβιλισμό. Οσο για τους δικούς της, ένα σόι ολόκληρο από γιατρούς: γονείς, αδελφός, παππούδες, θείοι «παρατηρούν την ευτυχία μου. Ποτέ ο κόπος δεν πάει χαμένος. Αν δεν είσαι ταγμένος, είσαι δυστυχισμένος».
Στις 20 Δεκεμβρίου η Αγγελική Τουμπανάκη εμφανίζεται με τους Toubanaki & the Buzz Bastardz στο Half Note Jazz Club, Τριβωνιανού 17, Μετς.