Ασλί Ερντογάν: Ο παραλογισμός του θα φέρει το τέλος

Ασλί Ερντογάν: Ο παραλογισμός του θα φέρει το τέλος

8' 16" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Kαθώς περπατούσαμε προς το εστιατόριο όπου θα γευματίζαμε, της εκμυστηρεύθηκα πως μέχρι και την αποφυλάκισή της από τις τουρκικές φυλακές δεν γνώριζα ούτε την ίδια ούτε το πολυβραβευμένο συγγραφικό της έργο. Την περίοδο μετά το πραξικόπημα, που τουλάχιστον 256 δημοσιογράφοι και συγγραφείς είχαν συλληφθεί, μου είχε τραβήξει την προσοχή μια δήλωση που είχε κάνει, πως στη φυλακή της είχαν λείψει «η θάλασσα, το μπαλέτο και η κλασική μουσική». Εκτοτε, παρακολουθούσα νέα για την υπόθεση της Aσλί Ερντογάν και όταν έμαθα πως θα ερχόταν στην Ελλάδα καλεσμένη του εκδοτικού της οίκου Ποταμός για να μιλήσει για τα βιβλία και για την περιπέτειά της, έσπευσα να τη γνωρίσω. «Ποτέ δεν ένιωθα άνετα να μιλάω σε κόσμο, πόσο μάλλον να δίνω συνεντεύξεις» μου εκμυστηρεύεται εκείνη με τη σειρά της. «Τον τελευταίο χρόνο, όμως, νιώθω πως είναι υποχρέωσή μου προς όλους αυτούς που βρίσκονται ακόμα στη φυλακή. Ακόμα και εάν κάθε συνέντευξη μπορεί να είναι επιβαρυντική για την υπόθεσή μου που παραμένει ανοικτή, εγώ συνεχίζω, γιατί αν μη τι άλλο όποιος με ακούσει καταλαβαίνει πόσο έχει ξεφύγει η κατάσταση στην Τουρκία» εξηγεί.

Η «τρομοκράτισσα»

Η δικαστική της περιπέτεια ξεκίνησε πέρυσι το καλοκαίρι. Ηταν μεσημέρι και διάβαζε ένα βιβλίο στο κρεβάτι όταν άκουσε ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα και μια άγρια φωνή, «Αστυνομία, ανοίξτε». «Μισό λεπτό να ντυθώ», απάντησε εκείνη. «Αν δεν ανοίξεις αμέσως θα σπάσουμε την πόρτα», της φώναξαν. Οταν άνοιξε αντίκρισε έναν άνδρα με καλυμμένο το πρόσωπο, να τη σημαδεύει με ένα όπλο, μαζί του είχε 35 ακόμα άνδρες, ενώ έξω από το σπίτι περίμενε η ομάδα τής αντιτρομοκρατικής και σκοπευτές που είχαν λάβει θέσεις και είχαν προειδοποιήσει τους γείτονες να μείνουν μακριά από τα παράθυρά τους «γιατί μπορεί να υπάρξουν πυροβολισμοί κατά τη σύλληψη της τρομοκράτισσας». «Ποια καλέ; Η συγγραφέας που ακούει κλασική μουσική και δεν βγαίνει ποτέ από το σπίτι;», ρώτησε μια γειτόνισσα. Για επτά ώρες η Ασλί ήταν ουσιαστικά ακινητοποιημένη –δεν είχε δικαίωμα ούτε στην τουαλέτα να πάει– τους κοιτούσε να κάνουν φύλλο και φτερό το διαμέρισμα της. «Για κακή τους τύχη έχω πάνω από 4.000 βιβλία που έπρεπε να τα ελέγξουν ένα ένα», λέει γελώντας. Oταν τη μετέφεραν στο αστυνομικό τμήμα, ο δικηγόρος της ήταν αισιόδοξος, οι δημοσιογράφοι του φιλοκουρδικού περιοδικού στο οποίο η ίδια ήταν σύμβουλος, είχαν μόλις αφεθεί ελεύθεροι, οπότε θεωρούσε πως θα συνέβαινε το ίδιο και με την Ασλί. «Θυμάμαι είχα ένα τσιγάρο στο στόμα και περίμενα να βγω για να το ανάψω. Oταν τελικά μου ανακοίνωσαν πως θα συλληφθώ, λιποθύμησα».

Τη μετέφεραν στο δικαστικό μέγαρο της Κωνσταντινούπολης. Hταν μέσα Αυγούστου, οι πρώτες εβδομάδες μετά το πραξικόπημα, και είχαν ήδη συλληφθεί 35.000 άτομα (ο αριθμός έχει πλέον ξεπεράσει τις 50.000). Στο τεράστιο μαρμάρινο κτίριο, αντίκρισε χιλιάδες άνδρες, κάποιους χτυπημένους, άλλους όρθιους, άλλους πεσμένους στα πατώματα με πλαστικές χειροπέδες στα χέρια να περιμένουν να έρθει η σειρά τους να τους απαγγελθούν οι κατηγορίες. «Hμουν τυχερή γιατί μαζί με μια άλλη έγκυο που επίσης κατηγορείτο για τρομοκρατία μας έκαναν τη “χάρη” να μην περιμένουμε στην ουρά και έτσι γλιτώσαμε τουλάχιστον δέκα ώρες αναμονής». Από εκεί οδηγήθηκε στις γυναικείες φυλακές του Μπακιρκόι, αρχικά στην απομόνωση και στη συνέχεια σε ένα κελί. Συζητάμε τα όσα είχε πει το προηγούμενο βράδυ στην ομιλία της στο Μέγαρο, πως μόνο όταν φυλακίστηκε ένιωσε εις βάθος τι σημαίνουν οι λέξεις «αλληλεγγύη» και «αξιοπρέπεια». Την αξιοπρέπεια που στερούν στους φυλακισμένους με μία σειρά από έκτακτα προεδρικά διατάγματα και την αλληλεγγύη που της έδειξαν όχι μόνο οι διανοούμενοι φίλοι της από το εξωτερικό αλλά και οι συγκρατούμενές της και οι δεκάδες Τούρκοι, που κάθε Δευτέρα και Παρασκευή βρέξει-χιονίσει μαζεύονταν έξω από τη φυλακή και διαμαρτύρονταν για την κράτησή της παρά το ρίσκο του να στοχοποιηθούν και οι ίδιοι.

«Μα ακριβώς αυτός είναι και ο στόχος τους, θεωρώ πως ο τρόπος που έγινε η έφοδος και η σύλληψή μου, με τις μάσκες, τα όπλα, αποσκοπεί στο να τρομοκρατήσει», εξηγεί. «Θέλουν να δώσουν ένα μήνυμα σε όλους εμάς τους “λευκούς Τούρκους” όπως μας αποκαλούν, τους διανοούμενους, που έχουμε δείξει στο παρελθόν αλληλεγγύη σε αυτούς που οι ίδιοι θεωρούν εχθρούς, πως δεν τους νοιάζει εάν είμαστε επιτυχημένοι ή γνωστοί στο εξωτερικό, μπορούν εάν θέλουν να μας καταστρέψουν. Οπότε ο απλός κόσμος σου λέει εάν μπορούν να το κάνουν αυτό στην Ερντογάν ή π.χ. στον Οσμάν Καβαλά (σ.σ. επιτυχημένος επιχειρηματίας και ακτιβιστής) που δεν έχει βλάψει ούτε μυρμήγκι στη ζωή του, σκέψου τι μπορούν να κάνουν σε εμένα. Κανείς δεν νιώθει πως είναι στο απυρόβλητο, ακόμα και ο Ορχάν Παμούκ την τελευταία φορά που μιλήσαμε μου είπε πως φοβόταν πως θα έκαναν έφοδο στο διαμέρισμά του».

Το κουρδικό

Αρχικά στον φάκελό της είχαν βάλει μία σειρά από επιστολές από φυλακισμένα μέλη του PKK. Μόνο που δεν ήταν δικά της γράμματα αλλά παλαιότερο υλικό που είχε επιμεληθεί για την έκδοση ενός βιβλίου. «Οταν το κατάλαβαν, τα αφαίρεσαν για να μην εκτεθούν. Στην πραγματικότητα αυτό που είχε ενοχλήσει ήταν τα κείμενά μου για τη σφαγή Κούρδων στο Τσίζρε. Οταν είχαν δημοσιευθεί με έπαιρνε κόσμος κλαίγοντας, ακόμα και η μητέρα μου που είναι κάπως αποστασιοποιημένη από το Κουρδικό με ικέτευε να σταματήσω να γράφω τέτοια κομμάτια, πως θα βρω τον μπελά μου. Της έλεγα να μην ανησυχεί, δεν έπαιρνα θέση, απλά περιέγραφα τι είχε συμβεί μέσα από μαρτυρίες. Επεσα έξω, αλλά είμαι περήφανη για αυτά τα κείμενα, ακόμα και εάν με έβαλαν στη φυλακή».

Λόγω της κυβέρνησης, πλέον τα άρθρα μου τα γνωρίζουν όλοι

Στο δικαστήριο την κατηγόρησαν για προπαγάνδα εναντίον του τουρκικού στρατού και της αστυνομίας, πως παρουσίαζε τα μέλη του PKK ως απλούς πολίτες. «Τους εξήγησα πως πουθενά δεν έγραψα πως είναι απλοί πολίτες, αν και για να είμαι ειλικρινής δεν θα έπρεπε να υπάρχει διαχωρισμός όταν μιλάμε για ανθρώπους που κάηκαν ζωντανοί. Αλλωστε, τα Ηνωμένα Εθνη μιλούν καθαρά για σφαγή αμάχων, μέσα σε αυτούς υπήρχαν και δωδεκάχρονα παιδιά. Η κυβέρνηση, πάντως, έκανε ένα μεγάλο λάθος, τα άρθρα αυτά μπορεί να τα είχαν διαβάσει το πολύ 3.000 άτομα και πλέον τα γνωρίζουν όλοι. Δεν είχε καμία λογική η κίνησή τους. Αυτό βέβαια ισχύει γενικότερα, είναι απρόβλεπτοι, κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο επόμενος στόχος τους. Πας στο αεροδρόμιο και δεν ξέρεις αν το διαβατήριό σου είναι σε ισχύ».

Αυτό συνέβη σε έναν από τους δικηγόρους της που ήταν έτοιμος να ταξιδέψει στην Ελβετία στη σύντροφό του που γεννούσε (δεν τα κατάφερε και περιμένει να του απαγγελθούν κατηγορίες), το ίδιο και σε έναν φίλο της ακαδημαϊκό, που είχε απολυθεί γιατί είχε υπογράψει μια φόρμα διαμαρτυρίας. Εκείνος εγκλωβίστηκε στο αεροδρόμιο Ορλί του Παρισιού. «Ισως είναι τυχερός γιατί στην Τουρκία, με όλα τα έκτακτα προεδρικά διατάγματα δεν θα μπορούσε να βρει πουθενά δουλειά, ούτε καν στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και το να πρέπει να ξεκινάς από το μηδέν στα 50 σου σε μια ξένη χώρα δεν είναι εύκολο».

Στην ίδια μέχρι πρότινος δεν έδιναν άδεια εξόδου από τη χώρα, όταν όμως προέκυψε η βράβευσή της με ένα φημισμένο λογοτεχνικό βραβείο στη Γερμανία τους έπεισε. «Νομίζω πως ήταν ιδιαίτερα έξυπνος ο χειρισμός μου. Είπα πως αφενός ξέρετε ακριβώς τι θα πω, δεν κρύβω τα λόγια μου. Η απουσία μου, όμως, θα γίνει αισθητή, θα συζητηθεί». Ταξίδεψε με εισιτήριο επιστροφής. «Οταν είπα στους φίλους μου στη Γερμανία πως σκόπευα να επιστρέψω στην Τουρκία μετά τη βράβευση μόνο που δεν με έδεσαν, μου το απαγόρευσαν μέχρι να ξεκαθαρίσει η υπόθεση. Γι’ αυτό και εάν παρατηρήσεις σε όλες τις συνεντεύξεις φοράω πάντα το ίδιο πράσινο πουκάμισο, δεν είχα άλλα ρούχα μαζί», λέει γελώντας.

Ελπίζει σύντομα να επιστρέψει στην Τουρκία, αλλά έχει αγωνία για την έκβαση της υπόθεσής της. Πληροφορήθηκε πως ο δικαστής που της είχε δώσει την άδεια εξόδου εξαιρέθηκε από τη δίκη της. Μου εξιστορεί μια άλλη περίπτωση που ένας δικαστής πίεσε μάρτυρα κατηγορίας των μυστικών υπηρεσιών και μέσα σε λίγη ώρα συνελήφθη. «Το ανέφερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σοκαρίστηκαν. Τελικά τον αποφυλάκισαν, αλλά προστέθηκε ένας ακόμα λόγος να με μισούν που μίλησα στο εξωτερικό για το συμβάν». Παρόλο που δεν μοιάζει αισιόδοξη για το μέλλον της Τουρκίας, θεωρεί πως η παρούσα κατάσταση δεν μπορεί παρά να καταρρεύσει. «Η φωνή του, είναι η φωνή του Χίτλερ», θα πει χωρίς καν να αναφερθεί στο όνομά του. «Το τέλος θα έρθει από τον παραλογισμό του», καταλήγει.

Η υπόσχεση

Εχοντας σπουδάσει Φυσική στην Τουρκία και στην Ελβετία, βρέθηκε στα 23 της, στο Ρίο για να κάνει ένα διδακτορικό αλλά αποφάσισε να γίνει συγγραφέας. «Πώς προέκυψε αυτό;», τη ρωτάω. «Το βιογραφικό μου είναι σαν μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, υπάρχει η πλευρά που βλέπουν όλοι και το αρνητικό της, που κανείς δεν μπορεί καν να φανταστεί», λέει και μου εξάπτει την περιέργεια. «Το 1994, ερωτεύτηκα έναν Αφρικανό μετανάστη και υπήρξα μάρτυρας του διωγμού μιας ομάδας Αφρικανών και της δολοφονίας ενός από το τουρκικό κράτος. Τότε έγραψα το πρώτο μου πολιτικό κείμενο. Δεν κατάφερα να το δημοσιεύσω αλλά μαθεύτηκε και φοβήθηκα. Μόλις είχε ανοίξει μια θέση του CERN στη Βραζιλία, οπότε πήρα το πρώτο αεροπλάνο και εγκαταστάθηκα εκεί. Εδωσα, όμως, τότε μια υπόσχεση πως ποτέ δεν θα αφήσω ξανά κείμενο αδημοσίευτο και το έχω τηρήσει», καταλήγει. Η δράση της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις μειονότητες μόλις ξεκινούσε.

Η συνάντηση

Βρεθήκαμε στο εστιατόριο «Σερσέ Λα Φαμ» και επιλέξαμε ένα τραπέζι έξω για να μπορεί να καπνίζει, αλλά κυρίως για να ευχαριστηθούμε τη χειμωνιάτικη λιακάδα. Είχα σκοπό να παραγγείλω διάφορους ελληνικούς μεζέδες, αλλά η Ασλί είχε φάει ένα καλό πρωινό και αρκέστηκε σε έναν καφέ με γάλα σόγιας, οπότε και εγώ, αναγκαστικά, περιορίστηκα σε ένα πιάτο με κεφτεδάκια. Μετά το γεύμα, πήγαμε παρέα στο σούπερ μάρκετ. Εψαχνε κάτι που είχε φάει πριν από χρόνια στη Ρόδο και την είχε ενθουσιάσει. Τελικά τα βρήκε: κρητικά παξιμάδια.

Oι σταθμοί της

1967

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

1993

Σπούδασε Φυσική και εργάστηκε στο CERN της Ελβετίας.

1994

«Παράτησε» το διδακτορικό της στη Βραζιλία και εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο.

1998

Μεταφράστηκε το πρώτο της βιβλίο, έκτοτε έχει μεταφραστεί σε δέκα γλώσσες και έχει λάβει 30 βραβεία.

2010

Ορίζεται σύμβουλος στο φιλοκουρδικό περιοδικό «Özgür Gündem».

2016

Συνελήφθη με την κατηγορία της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση. Αποφυλακίστηκε ύστερα από 4,5 μήνες και περιμένει να δικαστεί.

2017

Μεταφράστηκαν δύο της βιβλία στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ποταμός.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή