Ανεφάρμοστες παραμένουν στην πράξη συγκεκριμένες διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου, ο οποίος, παρότι ψηφίστηκε πριν από σχεδόν 20 μήνες και τυπικά υλοποιείται στο σύνολό του εδώ και ένα χρόνο, συνεχίζει να προκαλεί «πονοκέφαλο» στα λογιστικά – φοροτεχνικά γραφεία και βυθίζει στην ανασφάλεια χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους.
Οι δυσλειτουργίες και τα προβλήματα διαπιστώθηκαν από τους πρώτους κιόλας μήνες εφαρμογής του νόμου 4387 του 2016, που έμεινε γνωστός με το όνομα του τότε υπουργού Εργασίας Γιώργου Κατρούγκαλου, όμως καίτοι διανύουμε πλέον τον πρώτο μήνα του 2018, τα προβλήματα δεν έχουν λυθεί, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διατάξεις που δεν μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη. Κάποια από αυτά, δε, απαιτούν τη συνεργασία του ΕΦΚΑ, του υπουργείου Εργασίας και του υπουργείου Οικονομικών προκειμένου, έστω και την τελευταία στιγμή, να βρεθούν λύσεις.
Η ομάδα επιστημόνων του φορολογικού κόμβου taxheaven κατέγραψε τις προβληματικές διατάξεις που χρήζουν άμεσα αλλαγής, ή έστω διευκρινίσεων, προκειμένου να κλείσουν οι φορολογικές καταστάσεις των επιχειρήσεων για το 2017.
Μια τέτοια διάταξη είναι, για παράδειγμα, αυτή που ορίζει τις εισφορές για ελεύθερους επαγγελματίες – ατομικές επιχειρήσεις που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκι). Το ποσοστό των εισφορών που αντιστοιχεί στον συμβαλλόμενο – ελεύθερο επαγγελματία εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα της ατομικής επιχείρησης ή του ελευθέριου επαγγέλματός του. Στην πράξη, οι εν λόγω φορολογούμενοι μπορούν να αφαιρέσουν από το ακαθάριστο εισόδημά τους τις ασφαλιστικές εισφορές που τους παρακράτησε ο εργοδότης τους, ήτοι 9,22 %. Μέχρι και σήμερα δεν έχει γίνει γνωστό από τη φορολογική διοίκηση πώς θα μπορεί να εκπέσει για τον κάθε ελεύθερο επαγγελματία το ποσό αυτό, καθώς δεν έχει αποφασιστεί με τι παραστατικό θα εκπίπτει η δαπάνη, πώς και πότε θα γίνεται η σχετική καταχώριση στα βιβλία, αν θα δίνεται κάποια βεβαίωση από τον εργοδότη ο οποίος παρακρατεί και αποδίδει το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών της περίπτωσης αυτής, κ.λπ.
Σημαντικές στρεβλώσεις προκαλεί και η αδυναμία ολοκλήρωσης του συμψηφισμού των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών με βάση όχι τα εισοδήματα του έτους 2015 αλλά του 2016. Εκτός από το γεγονός ότι η καθυστέρηση αυτή στερεί από χιλιάδες ασφαλισμένους σημαντική ρευστότητα, αφού εκτιμάται ότι τα εισοδήματα που δηλώθηκαν το 2016 ήταν σημαντικά μειωμένα σε σχέση με τα εισοδήματα του 2015 με αποτέλεσμα πολλοί να δικαιούνται επιστροφή χρημάτων, διαπιστώνεται πρόβλημα και στη φορολογική αντιμετώπιση των επιστροφών αυτών. Για παράδειγμα, έστω ότι ένας ελεύθερος επαγγελματίας κατέβαλε το 2017 ασφαλιστικές εισφορές ύψους 18.000 ευρώ, βάσει των εισοδημάτων του 2015. Με βάση το εισόδημα του 2016 έπρεπε να είχε καταβάλει εισφορές ύψους 10.000 ευρώ. Τα λογιστήρια δεν γνωρίζουν σε ποια περίοδο θα εκπέσει φορολογικά το ποσό των επιπλέον 8.000 ευρώ, που θα εμφανιστούν όταν επιτευχθεί ο συμψηφισμός.
Πολλοί επιχειρηματίες μέλη διοικητικών συμβουλίων σε διαφορετικές επιχειρήσεις, βάσει της πρόβλεψης του νόμου Κατρούγκαλου, πλήρωσαν εισφορές για όλες τις αμοιβές που έλαβαν, παρ’ότι υπήρχε υπέρβαση του πλαφόν. Κανείς δεν γνωρίζει ακόμη, αφενός αν θα υπάρξει μια τελική εκκαθάριση για τις εισφορές των αμοιβών Δ.Σ. που δόθηκαν μέσα στο 2017 και, βέβαια, πώς θα επιστραφούν ή θα συμψηφιστούν οι εισφορές, στις περιπτώσεις που οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί ξεπερνούν το πλαφόν του ασφαλισμένου.
Αδύνατη αποδεικνύεται στην πράξη και η «σύζευξη» των συστημάτων στην περίπτωση παράλληλης ασφάλισης, ώστε να υπολογίζεται πρώτα το ασφαλιστέο εισόδημα από μισθωτή εργασία εντός του 2017 και η τυχόν επιπρόσθετη εισοδηματική βάση ασφαλιστέου εισοδήματος από ελεύθερο επάγγελμα της προηγούμενης χρήσης. Οπως, επίσης, δεν είναι δυνατή και η συστημική δυνατότητα «φρένου» όταν κάποιος ασφαλισμένος πιάνει το μηνιαίο πλαφόν είτε αθροιστικά είτε μόνο από την αντιμισθία.
Σε γκρίζα ζώνη παραμένει και το φλέγον θέμα των αμοιβών διαχείρισης σε ΕΠΕ, ΙΚΕ, Ο.Ε., κ.λπ., με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε καθεστώς αβεβαιότητας χιλιάδες άτομα, αναφορικά με την υποχρέωση ή μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για τα καθήκοντά τους ως διαχειριστών και όχι για την εργασία τους στην επιχείρηση.
Οι λογιστές – φοροτεχνικοί επισημαίνουν, επίσης, ότι μετά την έναρξη ισχύος του νέου ασφαλιστικού, αρκετοί ασφαλισμένοι αφενός μεν, καλούνται να πληρώσουν υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές, αφετέρου δε, δεν έχουν το δικαίωμα να τις αφαιρέσουν από το ακαθάριστο εισόδημά τους. Ζητούν, δε, άμεση επίλυση του θέματος από τη φορολογική διοίκηση για περιπτώσεις όπως μέλη διοικητικών συμβουλίων Α.Ε. με συμμετοχή στο κεφάλαιο άνω του 3% που δεν λαμβάνουν αμοιβές διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστές ΙΚΕ οι οποίοι δεν λαμβάνουν αμοιβές διαχείρισης, μέλη ΕΠΕ ή και διαχειριστές ΕΠΕ που δεν λαμβάνουν άλλη αμοιβή και δεν έχουν άλλη επαγγελματική απασχόληση (ατομικό επάγγελμα). Η βάση επιβολής εισφορών στις περιπτώσεις αυτές είναι τα μερίσματα που τυχόν διανέμουν οι επιχειρήσεις στα μέλη-διαχειριστές τους.