ΝΕΪΘΑΛ ΧΙΛ
Το Νιξ
μτφρ.: Γιάννης Βογιατζής
εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 704
Είναι νέοι, λογοτεχνικά ευέλικτοι, πληθωρικά φιλόδοξοι και έχουν ανασύρει από τα βάθη της βιβλιοθήκης τους όλον τον Τόμας Πίντσον, τον Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας και τον Ντον Ντελίλο. Το 2015 ήταν ο Γκαρθ Ρισκ Χάλμπεργκ με το μνημειώδες «Πόλη στις φλόγες» (εκδ. Κέδρος). Το 2016 ήρθε η σειρά του Γκρεγκ Τζάκσον με τη σπινθηροβόλα συλλογή διηγημάτων «Οι άσωτοι» (εκδ. Αντίποδες) και τώρα προστέθηκε ο Νέιθαν Χιλ στη χορεία των νιόβγαλτων ταλέντων από την άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Τι κάνει, άραγε, το ντικενσιανών διαστάσεων μυθιστόρημά του «Το Νιξ» τόσο ιδιαίτερο; Εχουμε να κάνουμε με 704 σελίδες ριγηλής πρόζας, στην οποία επιχειρεί να αναδιατάξει τη νεότερη Ιστορία των ΗΠΑ (από το 1968 έως το 2011), να απλώσει την ανθρωπογεωγραφία σε πολλές παράπλευρες δράσεις που αγκαλιάζουν την κεντρική και να αφομοιώσει διαφορετικά στυλ, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό αμάλγαμα.
Καίτοι δεν καταφέρνει πάντα να ξεπεράσει τη συγγνωστή ανάγκη των νεότευκτων να πουν τα πάντα στο πρώτο τους βιβλίο, ο Χιλ πετυχαίνει να μεταγγίσει πάθος, χιούμορ και αναλυτικό πνεύμα σε ένα πολυπλόκαμο μυθιστόρημα που ζητάει πολλά και προσφέρει περισσότερα.
Τραβάει το ενδιαφέρον από τον τίτλο του κιόλας: Νιξ στη νορβηγική μυθολογία είναι ένα αερικό, συνήθως με τη μορφή αλόγου, που αρπάζει παιδιά. Νιξ, όμως, μπορεί να είναι κι οτιδήποτε αγαπάει κανείς και τον προδίδει. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για ενδιαφέρουσα μετωνυμία. Για τον Σάμιουελ είναι η εξαφανισμένη μητέρα του. Η Φαίη άφησε άνδρα και γιο με σκοπό να κάνει ένα ταξίδι στο άγνωστο. Ο Σάμιουελ, μην μπορώντας να ξεπεράσει το αίσθημα εγκατάλειψης που βίωσε μικρός, άφησε τη ζωή να του γλιστρήσει από τα χέρια. Εγινε ένας αδιάφορος καθηγητής λογοτεχνίας σε κολέγιο, ένας ματαιωμένος συγγραφέας του κανενός (!) βιβλίου, ένας κλασικός αποτυχημένος στην προσωπική του ζωή και ένας μανιώδης παίκτης στο online παιχνίδι φαντασίας Elfscape.
Η δράση πυροδοτείται με την επανεμφάνιση της μητέρας του, χρόνια μετά, στην προεκλογική εκστρατεία ενός σκληροπυρηνικού Ρεπουμπλικανού, υποψήφιου για το χρίσμα του προέδρου των ΗΠΑ, και την εξτρεμιστική ενέργειά της να του πετάξει χαλίκια ενόσω παρήλαυνε μπροστά από το πλήθος των ψηφοφόρων του. Τα ΜΜΕ αρπάζουν αμέσως την ευκαιρία, ανασκαλεύουν το ριζοσπαστικό παρελθόν της (ήταν μέλος αριστεριστών τη δεκαετία του ’70), ενώ ένα αραχνοειδές σύστημα συμφερόντων τη χρησιμοποιεί για πολιτικούς σκοπούς. Ομως, εκεί στο βάθος του πεδίου στέκει ο Σάμιουελ που ξαναβρίσκει τη χαμένη του μητέρα και το νήμα για να γυρίσει πίσω τον χρόνο και να έρθει αντιμέτωπος με καλά κρυμμένα μυστικά της οικογένειάς του.
Τι συνδέει τις ταραχές στο Σικάγο το 1968 που συντάραξαν τη χώρα με την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2011, τον Αλεν Γκίνσμπεργκ με την επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ και τις διαδηλώσεις των χίπηδων κατά του πολέμου στο Βιετνάμ με τους ακαδημαϊκούς βυζαντινισμούς;
Στην ουσία, ο Χιλ συνδυάζει τα πάντα επειδή ακριβώς θεωρεί πως η μεγάλη ιστορία εμπεριέχει και συμπαρασύρει τις ζωές των ανθρώπων. Η Φαίη ήταν γέννημα-θρέμμα των ταραγμένων ’70s, ένα κορίτσι που για αλλού ξεκίνησε και αλλού οι συγκυρίες την οδήγησαν. Ο Σάμιουελ είναι ένας ιδεοτυπικός ήρωας της μεταμοντέρνας εποχής. Εχασε το έδαφος κάτω από τα πόδια του, απώλεσε τον έρωτα της ζωής του και τον επιστήθιο φίλο του, βίωσε με σκληρό τρόπο τη φυγή της μητέρας του, έζησε μέσα σε πλάνες (συγγραφικές και επαγγελματικές).
«Ουρανοξύστης»
Το «Νιξ» είναι ένα βιβλίο για την πολιτική ιστορία των ΗΠΑ, τη δύναμη της συγχώρεσης και της αγάπης, τις πολυδιάστατες κοινωνικές τάσεις, τον απόκρυφο ιστό των ΜΜΕ, τον εθισμό στο Διαδίκτυο, την παιδική κακοποίηση, το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, τη διαφημιστική φρενίτιδα, τους ιδεολόγους που έγιναν κυνικοί και αριβίστες, τον ποιητή-θρύλο Αλεν Γκίνσμπεργκ κ.ά.
Ο Χιλ δείχνει να έχει αφομοιώσει τις τεχνικές για να δομήσει ένα μυθιστόρημα «ουρανοξύστη». Απλώνει και μαζεύει την πλοκή κατά το δοκούν, ενώ οι υφολογικές μεταπτώσεις του είναι ενδεικτικές: από την πολιτική ρητορεία περνάει στον λυρισμό για να δώσει τη σκυτάλη σε εσωτερικούς μονολόγους που τραβούν σε μάκρος. Η γλώσσα του έχει ενεργητικό χαρακτήρα, προσπαθώντας να αποτυπώσει τους κραδασμούς της αμερικανικής κοινωνίας, την παράνοια και τα αλλόκοτά της. Ο Γιάννης Βογιατζής ακολουθεί κατά πόδας τις περιελίξεις του Χιλ και δεν τις προδίδει στη μετάφραση.