Σε «διασταύρωση-Τ»

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σ​​το βιβλίο του  «The Only Game in Town» ο οικονομολόγος Mohamed El-Erian περιγράφει την εξέλιξη του διεθνούς οικονομικού συστήματος μετά τη μεγάλη κρίση της περιόδου 2007-9 ως οιονεί ασταθή κυριαρχία των συστημικών κεντρικών τραπεζών του πλανήτη, που έχει φέρει τα θεσμικά ανεξάρτητα αυτά ιδρύματα στη σημερινή κατάσταση: να είναι ουσιαστικά ο μοναδικός ισχυρός παίκτης στο τραπέζι.

Σύμφωνα με την κριτική θεώρηση του El-Erian, ενώ οι κεντρικές τράπεζες επέτυχαν να αποφύγουν τα χειρότερα για την παγκόσμια οικονομία και το διεθνές νομισματικό στερέωμα, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν αυτό που πραγματικά χρειάζεται ο σύγχρονος δυτικός κόσμος: έναν συνδυασμό, δηλαδή, υψηλής διατηρήσιμης ανάπτυξης σε περιβάλλον χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Στο ίδιο πλαίσιο κριτικής, η πολιτική τάξη –οι κυβερνήσεις– έφθασαν να βασίζονται στους κεντρικούς τραπεζίτες προκειμένου να παράσχουν την κύρια πηγή χρηματοοικονομικών διευκολύνσεων αντί να προωθούν από καιρό τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Επιπλέον, η μακρά περίοδος εξαιρετικά χαλαρής νομισματικής πολιτικής εκ μέρους των μεγάλων κεντρικών τραπεζών έχει ωθήσει, σε μεγάλο βαθμό τεχνητά, τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων σε υψηλότερα επίπεδα, επιτείνοντας τις οικονομικές ανισότητες στην παγκόσμια κατανομή πλούτου. Το φαινομενικό δίχτυ ασφαλείας έχει με τη σειρά του σηματοδοτήσει μεγαλύτερη διάθεση ανάληψης χρηματοοικονομικών κινδύνων, με άλλα λόγια κερδοσκοπικές τάσεις στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, η οποία υποσκελίζει την προθυμία των επιχειρήσεων να αναλάβουν οικονομικούς κινδύνους με αύξηση των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία.

Ετσι, το διεθνές σύστημα προσεγγίζει μια «διασταύρωση τύπου Τ» όπου ο δρόμος κατευθύνεται σε δύο διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις: η μία, εφόσον ακολουθηθεί, θα οδηγήσει σε υψηλότερη ανάπτυξη, μειωμένους χρηματοοικονομικούς κινδύνους και άμβλυνση των ανισοτήτων· η άλλη, αν δεν αποφευχθεί, θα οδηγήσει τις ποσοτικές και ποιοτικές αυτές παραμέτρους προς τη λάθος κατεύθυνση.

Τηρουμένων των αναλογιών, και η ελληνική οικονομία πλησιάζει με το τέλος του τρίτου μνημονίου σε ένα παρόμοιο σταυροδρόμι. Απομένουν επτά μήνες για να φθάσει στο κρίσιμο σημείο με τις δύο διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση, ο δρόμος της Αρετής –για να δανειστούμε από τη μυθολογία– , περιλαμβάνει, πρώτον, τη δυνατότητα της χώρας να επιτυγχάνει σε συνεχή βάση τους προβλεπόμενους ρυθμούς ανάπτυξης χωρίς αυτοί να αναθεωρούνται καθοδικά κάθε τρίμηνο ή εξάμηνο, δεύτερον, την ικανότητα του τραπεζικού συστήματος να αποκαταστήσει πλήρως την ελευθερία κινήσεως κεφαλαίων, και τρίτον, την πιστοληπτική ικανότητα του ελληνικού Δημοσίου να σταθεί όρθιο στις διεθνείς αγορές.

Ομως ο καλός δρόμος της διασταύρωσης-Τ δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά, όπως στον μύθο του Ηρακλή, είναι δύσβατος και με αρκετά αγκάθια. Η κυβέρνηση δεν μπορεί ακόμα να στηριχθεί στο εκτεταμένο πρόγραμμα αγοράς τίτλων που εκπονεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εδώ και δυόμισι χρόνια. Ακόμη και να ενταχθούν κάποια ομόλογα της Ελληνικής Δημοκρατίας από την ερχόμενη άνοιξη στην «ποσοτική χαλάρωση» –QE, ένα μη συμβατικό μέτρο νομισματικής πολιτικής που παρέχει η θεσμικά ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα της Ζώνης του Ευρώ στα χνάρια της Ομοσπονδιακής Τραπέζης των Ηνωμένων Πολιτειών και στο πλαίσιο της «νομισματικής ειρήνης» μετά τη Μεγάλη Υφεση της εποχής μας (βλ. «Από τον νομισματικό πόλεμο στην ειρήνη», Foreign Affairs The Hellenic Edition, (42), 86-105, διαθέσιμο εδώ: http://foreignaffairs.gr/ articles/71082/spyros-bliamos-kai-konstantinos-gkrabas/i-theoria-tis-%C2%ABnomismatikis-eirinis% C2%BB? page=show)–, η επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης χρειάζεται την απαρέγκλιτη υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που συνδέονται: πρώτον, με ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο για νέες επενδύσεις, δεύτερον, με την επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης, τρίτον και κυριότερο, με μια λειτουργική και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση στην υπηρεσία του πολίτη. Και πάντως αυτά είναι τα minima προκειμένου να διεκδικήσει η χώρα την εξάλειψη του στίγματος της «ειδικής περίπτωσης», φράσης την οποία συστηματικά επικαλούνται από το ξεκίνημα της κρίσης μέχρι και σήμερα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αναφερόμενοι στην Ελλάδα.

Σε διαφορετική περίπτωση, θα απομείνει ο άλλος δρόμος της διασταύρωσης. Το σύμβολο «Τ» θα έχει την πάνω πλευρά κόκκινη: αδιέξοδο…

* Ο κ. Κωνσταντίνος Γκράβας είναι αναλυτής διεθνών αγορών και επισκέπτης καθηγητής στη Σχολή Διοικήσεως και Επιτελών (ΣΔΙΕΠ/ΠΑ) της Πολεμικής Αεροπορίας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή