Δικλίδες ασφαλείας έναντι των κινδύνων όχι μόνον από τις αγορές αλλά και από το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα αναζητούν οι δανειστές, με την ένταση από το σκάνδαλο της Novartis να έχει εντείνει τις ούτως ή άλλως δεδομένες ανησυχίες τους, ενόψει εκλογών.
Ενδεικτικά, παράγοντες της αγοράς ομολόγων εκτιμούσαν ότι η σχεδιαζόμενη τοποθέτηση –για πρώτη φορά στην τελευταία «έκθεση συμμόρφωσης» της Κομισιόν για την τρίτη αξιολόγηση, την περασμένη εβδομάδα– ενός ποσού της τάξης των 3-4 δισ. ευρώ από τα ταμειακά διαθέσιμα του Δημοσίου στο «μαξιλάρι ασφαλείας» ίσως αποσκοπεί και στο να αποτρέψει το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια αυτά για παροχές. Το «μαξιλάρι» θα βρίσκεται σε ειδικό λογαριασμό και θα προορίζεται μόνο για την εξόφληση χρέους.
Οι προβληματισμοί
Η υπόθεση Novartis, την περασμένη εβδομάδα, αναζωπύρωσε τους προβληματισμούς των δανειστών για τον πολιτικό κίνδυνο, όπως μεταφέρουν πηγές από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η Ευρώπη πάντα φοβάται ότι η πολιτική αστάθεια μπορεί να τινάξει στον αέρα τη δημοσιονομική πειθαρχία και δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο μίλησε την Παρασκευή σε συνέντευξή του στο Euronews για την ανάγκη να υπάρχει ιδιοκτησία του προγράμματος που να διαπερνά «τους εκλογικούς και πολιτικούς κύκλους».
O Γιάννης Στουρνάρας αναμένεται να πει τη Δευτέρα, κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος, τη δική του άποψη για τους κινδύνους και τις προϋποθέσεις ενός ασφαλούς μεταμνημονιακού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με πληροφορίες, η έκθεση θα αναγνωρίζει μεν το δικαίωμα της κυβέρνησης να επιλέξει το «μαξιλάρι ασφαλείας» έναντι της –συνοδευόμενης από «λάιτ» μνημόνιο– προληπτικής γραμμής, αλλά θα επισημαίνει ότι η τελευταία δεν πρέπει να δαιμονοποιείται και η σχετική επιλογή πρέπει να μείνει ανοικτή, σε περίπτωση που οι αγορές δείξουν τα δόντια τους.
Αστάθεια στις αγορές, επικείμενη άνοδος των επιτοκίων και γεωπολιτικό περιβάλλον αποτελούν παράγοντες αβεβαιότητας και κινδύνων, σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη. Μεταξύ των προκλήσεων που θα επισημαίνει για το μέλλον θα είναι η αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, οι επενδύσεις για την κάλυψη του επενδυτικού κενού και κυρίως η αναβάθμιση των θεσμών, έναντι των οποίων θα τονίζει ότι η εμπιστοσύνη έχει υποχωρήσει σε σχέση με την προμνημονιακή εποχή.
Κινδύνους όπως η πρόσφατη αναταραχή στις αγορές, που οδήγησε σε άνοδο της απόδοσης του 7ετούς ομολόγου, αμέσως μετά την έκδοσή του, βλέπει, άλλωστε, και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο οποίος επεσήμανε στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας την ανάγκη να είναι προσεκτική η Ελλάδα για να επιτύχει την πρόσβαση στις αγορές με διατηρήσιμο τρόπο. Η αντίδραση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου ήταν έντονη: «Η ΕΚΤ μας βάζει συνέχεια εμπόδια», φέρεται να είπε.
Στην πραγματικότητα, ο κ. Ντράγκι, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, δεν αποσκοπεί στο να επιβάλει το μνημονιακό πλαίσιο της προληπτικής γραμμής στην Αθήνα, αλλά παραπέμπει σαφώς στην ανάγκη να συνεχιστούν με συνέπεια οι μεταρρυθμίσεις και η δημοσιονομική πειθαρχία.
Στην κατεύθυνση αυτή, η δικλίδα ασφαλείας των δανειστών θα είναι η παραχώρηση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους υπό προϋποθέσεις, όπως έκανε σαφές την περασμένη Παρασκευή από το Τόκιο ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ. «Δεν είναι δυνατόν να εφαρμόζονται μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ενώ θα παρακολουθούμε απαθείς την Ελλάδα να ξηλώνει τις μεταρρυθμίσεις», σχολίαζε χαρακτηριστικά πηγή των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η πρώτη συζήτηση
Η ελάφρυνση του χρέους αναμένεται να τεθεί την Πέμπτη στο τραπέζι του Euroworking Group για μια πρώτη τεχνική συζήτηση, ενώ οι αποφάσεις θα ληφθούν Μάιο με Ιούνιο. Οι πληροφορίες μιλούν για μια υπό διαμόρφωση λύση που θα περιλαμβάνει 15ετή επιμήκυνση στις ωριμάνσεις ομολόγων –αν και με κάποιες πληρωμές εν τω μεταξύ– ενώ η εξόφλησή του θα συνδέεται με την ανάπτυξη – σύμφωνα με το γαλλικό σχέδιο.
Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό, όμως, όπως αναφέρουν οι πηγές, είναι ότι θα εξασφαλίζεται πλήρως η εξόφληση του χρέους έως το 2022 «σε συνδυασμό με το “μαξιλάρι” που θα σχηματιστεί».
Το 2022 γίνεται έτσι, στην πραγματικότητα, ο χρονικός ορίζοντας του επόμενου «προγραμματικού» πλαισίου της χώρας, αφού έως τότε πρέπει να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ, ενώ θα βρίσκεται υπό αυστηρή εποπτεία, με βάση το νέο πλαίσιο που επίσης θα συμφωνηθεί το προσεχές διάστημα.
Προς το παρόν, πριν πιει το πικρό ποτήρι της αυστηρής εποπτείας και της ελάφρυνσης του χρέους υπό όρους, για να εξασφαλίσει την έξοδο από το μνημόνιο, η κυβέρνηση πρέπει να κλείσει και την τέταρτη αξιολόγηση, που ξεκινά αύριο. Οι επικεφαλής των θεσμών θα παραμείνουν στην Αθήνα έως το Σάββατο για μια πρώτη συζήτηση, αφού προς το παρόν μόνο έντεκα – δώδεκα από τα 88 προαπαιτούμενα έχουν κλείσει.