Made in Greece!

6' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Έχετε δει ποτέ ελληνικό ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Θυμάστε τα παγωτά ΕΒΓΑ που είχαν τυπωμένα ανέκδοτα στο ξυλάκι; Γνωρίζατε ότι η Αλλατίνη εκτός από μπισκότα έφτιαχνε και κεραμίδια; Σας έχει κολλήσει ποτέ στο μυαλό διαφημιστικό τζινγκλάκι πιο εμμονικά από το «Προτιμώ προτιμώ προτιμώ Eskimo»; Όσα είδαμε, μάθαμε αλλά και νοσταλγήσαμε τριγυρνώντας στις αίθουσες της έκθεσης «Made in Greece, Βιομηχανία-Πρωτοπορία-Καινοτομία» που «τρέχει» έως τις 25 Μαρτίου. 

Ρετρό success stories

«Ζητούνται γριούλες 20 ετών». Από όλα τα εντυπωσιακά πράγματα που αντικρίζει κανείς μπαίνοντας στη μεγάλη αίθουσα της έκθεσης, πιο πολύ κι από το πρώτο ελληνικό ηλεκτρικό αμάξι που φτιάχτηκε στη Σύρο τη δεκαετία του ’70 –ένα κατακίτρινο γυαλιστερό Enfield 8000– κι από όλα τα παράξενα μηχανήματα, τα συσκευαστήρια κονσερβών ντομάτας, τις ζυγαριές και τα ξύλινα ψυγεία ζύθου, τα κομμάτια ορυκτών και μετάλλων που μπορείς να αγγίξεις, πιο πολύ κι από την ασπρόμαυρη φωτογραφία των μεταλλείων Λαυρίου, που μοιάζει βγαλμένη από το σετ του Peaky Blinders, αυτή η φράση, τυπωμένη πάνω σε μια παλιακή αφίσα, μου τράβηξε την προσοχή. 

Ήταν μία από τις πάμπολλες διαφημίσεις της δεκαετίας του ’60, οι οποίες, παρότι παρωχημένες πλέον, έχουν μια παράξενη γοητεία. Είναι μια διαφήμιση της Ιζόλα, της εταιρείας του Παναγιώτη Δράκου, ο οποίος ήρθε πάμφτωχος από τη Θήβα και το 1930 σκέφτηκε με τη βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ και ένα δανειάκι να επεκτείνει τη μονάδα που έφτιαχνε σωλήνες, εμαγιέ και καζανάκια και τα πουλούσε στην Αιόλου, στην κατασκευή ηλεκτρικών συσκευών. Λίγα χρόνια αργότερα, ήταν ιδιοκτήτης της πρώτης ελληνικής βιομηχανίας που έφτιαχνε κουζίνες και ψυγεία, παρόντα σε κάθε ελληνικό σπίτι, και ανέθετε τις διαφημίσεις της στην πρωτοποριακή διαφημιστική εταιρεία ΑΔΕΛ, κειμενογράφος στην οποία ήταν και ο Μ. Καραγάτσης! Δεν αποκλείεται τη φράση που μου τράβηξε την προσοχή και αναφερόταν, φυσικά, όχι σε γυναίκες, αλλά σε παλιές ηλεκτρικές κουζίνες, να την είχε γράψει ο σπουδαίος συγγραφέας της Γενιάς του ’30!

Να ένα από τα πολλά success stories, όπως θα τα λέγαμε σήμερα, που έζησε η ελληνική βιομηχανία τα τελευταία 160 χρόνια. Αυτά καλύπτει η έκθεση στην Τεχνόπολη Αθηνών με αφορμή τη συμπλήρωση 160 χρόνων από την ίδρυση του εργοστασίου φωταερίου της Αθήνας, η οποία διηγείται με συναρπαστικό τρόπο, μέσα από 800 μηχανήματα, πρώτες ύλες, φωτογραφίες, έγγραφα και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό, την ιστορία της ελληνικής βιομηχανίας από τις απαρχές της, περίπου το 1860, τις λαμπρές στιγμές, τις άγνωστες πτυχές και τις ανεξερεύνητες ιστορίες της έως την αποβιομηχάνιση, το παρόν και το μέλλον της. 

Made in Greece!-1Διαφημιστική αφίσα της εταιρείας ΚΥΚΝΟΣ 

 

Βουτιά στο παρελθόν

Στις δύο αίθουσες όπου είναι απλωμένη η έκθεση ανακαλύπτει κανείς 100 βιομηχανίες χωρισμένες σε 8 κλάδους (μετάλλου, χημικών, οικοδομικών υλικών/υλών, ενέργειας, τροφίμων/ποτών, κλωστοϋφαντουργίας/ένδυσης, καπνού, επίπλου) που είτε κυριαρχούν ακόμα στην αγορά, είτε έκλεισαν τον κύκλο τους, αλλά έχουν μείνει στην ιστορία, είτε έχουν εξαγοραστεί από ξένους κολοσσούς. 

Στημένη υποδειγματικά, με διαδρομές ειδικά φτιαγμένες για παιδιά, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και οθόνες που παίζουν τις ιστορίες των εταιρειών και παλιά διαφημιστικά, η έκθεση είναι μια ευχάριστη έκπληξη για κάποιον που νομίζει ότι αφορά μόνο τους «ειδικούς» ή τους μυημένους στη βιομηχανία και την ιστορία της. Αντίθετα, είναι μια συναρπαστική βουτιά σε μια εποχή που η ελληνική βιομηχανία ήταν μέρος της καθημερινής μας κουλτούρας, που το ψυγείο ήταν Πίτσος και η κουζίνα Ιζόλα, που οι πρόσφυγες –τότε από τη Μικρά Ασία– ενσωματώνονταν και γίνονταν μοχλοί ανάπτυξης, σε μια εποχή που οι περισσότεροι μεγαλώσαμε, μια βουτιά νοσταλγική στην παιδική μας ηλικία όταν όλα έμοιαζαν καλύτερα. 

Ευχάριστες νότες τα άδεια ρετρό κουτάκια συσκευασμένης ντομάτας Νομικός που οι φύλακες μπορούν να σας φτιάξουν επιτόπου ώστε να πάρετε για σουβενίρ, οι πλαστελίνες όπου παιδιά βάζουν σφραγίδες με γνωστά ελληνικά logo, αλλά και το action station όπου διαλέγεις ένα χρώμα και σου αποκαλύπτει τι είδους επισκέπτης εκθέσεων είσαι. Σχεδόν μεταφυσικό το ότι η φίλη που παρακάλεσα να έρθει μαζί μου για παρέα διάλεξε το πράσινο, που την κατέταξε στους «διευκολυντές», τους επισκέπτες δηλαδή που επισκέπτονται εκθέσεις για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες κάποιου τον οποίο νοιάζονται και όχι τον εαυτό τους… 

Μόνο μειονέκτημα από αυτή την πρωτότυπη και συναρπαστική επίσκεψη; Θα τραγουδάτε «Προτιμώ προτιμώ προτιμώ Εσκιμό» στους ρυθμούς του Grease μέχρι την άλλη μέρα το πρωί. Αλλά αυτό δεν είναι εν τέλει και τόσο δυσάρεστο… 

 

Made in Greece!-2

ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ…

10 + 1 πράγματα που θα έπρεπε να γνωρίζουμε και τα μάθαμε από την έκθεση «Made in Greece». 

 

1. Το πρώτο ελληνικό ηλεκτρικό αυτοκίνητο κατασκευάστηκε στο Νεώριο Σύρου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, αλλά δεν κατάφερε να μπει σε διαδικασία μαζικής παραγωγής. Επρόκειτο για το Enfield 8000.

2. Ο οικισμός Άσπρα Σπίτια στην παραλία του Διστόμου Βοιωτίας είναι ένας πρότυπος εργατικός οικισμός που έχτισε η Αλουμίνιον της Ελλάδος το 1963 μόνο για τους εργαζομένους του εργοστασίου της στα Αντίκυρα. Ένας οικισμός χτισμένος κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα από τον περίφημο πολεοδόμο Κωνσταντίνο Δοξιάδη, που διέθετε υποδομές που εξασφάλιζαν την αυτάρκειά της και μια πρωτόγνωρη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους της. Σήμερα καλύπτει έκταση 600 στρεμμάτων και φιλοξενεί 3.000 κατοίκους. 

3. Το συγκρότημα της ελληνικής φαρμακευτικής εταιρείας ΚΟΠΕΡ στα Πετράλωνα, έργο του φαρμακοποιού Κωνσταντίνου Λεμού και του Albert Salmon (ιδρυτή της γαλλικής φαρμακευτικής εταιρείας La Cooperation Pharmaceutique Francaise), ακολουθεί τις αρχές του μοντέρνου κινήματος και λόγω αυτού έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο του υπουργείου Πολιτισμού.

4. Τα σαπούνια που χρησιμοποιούσε ο ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία ήταν της εταιρείας Παπουτσάνης, της σαπωνοποιίας που ίδρυσε το 1870 ο έμπορος Δημήτριος Παπουτσάνης στο Πλωμάρι της Λέσβου και υπάρχει ως επωνυμία ακόμα και σήμερα. Ύστερα από συγχωνεύσεις και εξαγορές έχει ξεφύγει από τον έλεγχο της οικογένειας Παπουτσάνη, παρ’ όλα αυτά διατηρεί την επωνυμία της, ενώ εξάγει το 45% της παραγωγής της στο εξωτερικό. 

5. Η ΙΟΝ πήρε την ονομασία της από τον ευωδιαστό μενεξέ, συνώνυμο της επωνυμίας. Αυτό δείχνει άλλωστε και το σήμα της. Η ΙΟΝ ήταν η πρώτη εταιρεία που λάνσαρε τη σοκολάτα γάλακτος με αμύγδαλο, το 1947, με σήμα κατατεθέν το κλαδί της ανθισμένης αμυγδαλιάς. Το 1977, δύο χρόνια μετά τη δημιουργία του εργοστασίου παραγωγής γκοφρέτας στην Αρτα, η ΙΟΝ ενώνει σοκολάτα και γκοφρέτα και φτιάχνει τη θρυλική πια σοκοφρέτα! 

6. Η ΚΥΚΝΟΣ ήταν η πρώτη κονσερβοποιία στην Ελλάδα και ιδρύθηκε το 1915 από την οικογένεια Παπαντωνίου στο Ναύπλιο. Σήμερα, 103 χρόνια αργότερα, παραμένει κραταιά, ενώ έχει μεταφέρει όλη την παραγωγική της δραστηριότητα στο χωριό Σαβάλια, δίπλα στον κάμπο της Ηλείας, προκειμένου να βρίσκεται στον τόπο παραγωγής της πρώτης ύλης. Έτσι, καταφέρνει ο μέγιστος χρόνος που μεσολαβεί από τη συγκομιδή έως το τελικό προϊόν να μην ξεπερνά τις έξι ώρες.

7. Το εργοστάσιο σοκολάτας Παυλίδη, μιας επιχείρησης που ξεκίνησε ως ένα απλό «Γλυκισματοποιείον» στη γωνία Αιόλου και Βύσσης το 1841, μετά την ανακαίνισή του το 1920 διέθετε τραπεζαρία για το προσωπικό και προσέφερε τρία γεύματα ημερησίως σε όλους τους εργαζομένους. 

8. Ο Ιωάννης Φιξ, ιδρυτής της γνωστής ζυθοποιίας, για τις ανάγκες της παραγωγής σε πάγο αγόραζε χιόνι από την Πάρνηθα που εμπορεύονταν οι κάτοικοι του Μενιδίου. 

9. Τη Μαυροδάφνη της Αχάια Κλάους, για αρκετά χρόνια, την έδιναν ως τονωτικό στα νοσοκομεία. 

10. Η οικογένεια Παπαδοπούλου έφτιαχνε τα μπισκότα Πτι Μπερ στο σπίτι της στην Κωνσταντινούπολη. Όταν το 1922 ήρθε στην Αθήνα, έκανε το ίδιο στον φούρνο που αγόρασε και συνέχισε την ίδια πρακτική. Η μητέρα ετοίμαζε τα μπισκότα και τα παιδιά τα πουλούσαν χύμα στους αθηναϊκούς δρόμους. 

11. Ο χημικός Αριστοτέλης Μακρής, που τελικά ίδρυσε την εταιρεία ΕΛΑΪΣ το 1920 στον Πειραιά, ήρθε στην Ελλάδα το 1912 από την Αρτάκη της Μικράς Ασίας για να πολεμήσει ως εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους! ■

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή