Την ισορροπία… τρόμου, στην οποία βρίσκεται το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, μεταξύ δημοσιονομικής προσαρμογής και κοινωνικής προστασίας, σκιαγραφεί η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επάρκεια των συντάξεων στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Παράλληλα, δε, καταγράφει την εσωτερική αναδιανομή υπέρ των φτωχότερων συνταξιούχων, που είχαν ως αποτέλεσμα όλες οι μνημονιακές περικοπές, με αποκορύφωμα αυτές που περιλαμβάνονται στον νόμο Κατρούγκαλου, αλλά και τη «διάσωση» των συνταξιούχων σε σχέση με τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού που αντιμετωπίζουν οι νεότερης ηλικίας εργαζόμενοι ή άνεργοι.
Η έκθεση που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα με στόχο τη διασφάλιση της επάρκειας και της βιωσιμότητας των τρεχουσών αλλά και των μελλοντικών συντάξεων δεν βλέπει άλλη διέξοδο από τη διεύρυνση του εργάσιμου βίου, που, μεταξύ άλλων, περνά μέσα και από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Το ίδιο προτείνει, άλλωστε, και ο ΟΟΣΑ στην πρόσφατη έκθεσή του για την Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι θα είχε μεγαλύτερη επίδραση στην αύξηση του ΑΕΠ η επέκταση κατά 4 χρόνια της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης, έως το 2030, όταν οι μεταρρυθμίσεις του 2015 και του 2016 οδηγούν στην αύξηση κατά 3 χρόνια (σήμερα βρίσκεται στα 61,2 έτη). Στην πράξη, διαπιστώνεται από τους διεθνείς οργανισμούς ότι τα υπόλοιπα μέτρα παραμετρικών παρεμβάσεων στο σύστημα έχουν «εξαντληθεί» και το μόνο εργαλείο στην προσπάθεια διασφάλισης επαρκών παροχών που θα προστατεύουν τους συνταξιούχους από τη φτώχεια είναι πλέον οι παρεμβάσεις στα όρια ηλικίας, κλείνοντας κάθε πόρτα πρόωρης εξόδου.
Ειδικά δε για την Ελλάδα, οι μελετητές της Ε.Ε. επισημαίνουν την επιτακτική ανάγκη να υλοποιηθεί πλήρως η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού του 2016 υπό τους περιορισμούς που δημιουργούν οι δεσμεύσεις για ανάπτυξη και πρωτογενή πλεονάσματα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, που εκφράζουν την ανησυχία τους για τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχουν στην επάρκεια των συντάξεων κάποια από τα μέτρα της μεταρρύθμισης, όπως η μείωση των συντάξεων έως και κατά 18% από τον Ιανουάριο του 2019, το «πάγωμα» των συντάξεων έως το τέλος του 2022 και η κατάργηση του EΚΑΣ.
Παράλληλα, οι μελετητές επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
• Το εισόδημα των μεγαλύτερης ηλικίας ατόμων αυξήθηκε σε σχέση με το εισόδημα των νεοτέρων, ενώ οι μεταρρυθμίσεις των μνημονίων μείωσαν τις ανισότητες μεταξύ των συνταξιούχων ηλικίας 65 ετών και άνω.
• Ο ρυθμός της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού των ατόμων ηλικίας 65 ετών μειώθηκε από 28,1% το 2008 σε 22% το 2016 (έναντι 35,6% του συνολικού πληθυσμού 2016).
Βέβαια, σε σοβαρή υλική στέρηση –δεν μπορούσαν να καλύψουν βασικές ανάγκες– βρισκόταν το 15,2% των ηλικιωμένων το 2016, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των ατόμων ηλικίας 75+ (14,8%) και πολύ χαμηλότερο από το σοβαρό ποσοστό υλικής στέρησης του συνολικού πληθυσμού (22,4%).
• Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω που ανέφεραν ανεκπλήρωτες ανάγκες για ιατρική περίθαλψη αυξήθηκε κατά 6,7 μονάδες βάσης, κατά την περίοδο 2008-2016 (δηλ. από 9,9% σε 16,6%).
• Οι άντρες ηλικίας 65 ετών το 2015 εκτιμάται ότι θα ζουν σε υγιή κατάσταση για 7,9 έτη, ενώ οι γυναίκες ηλικίας 65 ετών αναμένεται να ζουν σε υγιή κατάσταση για 7,5 χρόνια.
• Η διάρκεια της συνταξιοδότησης υπολογίζεται σε 23,9 έτη για τους άνδρες και 27,9 έτη για τις γυναίκες. Η διάρκεια συνταξιοδότησης προβλέπεται να μειωθεί κατά 1,2 έτη για τους άνδρες έως το 2056 (δηλαδή από 21,6 έτη το 2016 σε 20,4 έτη) και 1,9 έτη για τις γυναίκες (δηλαδή από 25 έτη το 2016 έως 23,1 έτη).