Και αίφνης οι προσφυγικές ροές στον Εβρο ανακόπηκαν «αιφνιδιαστικά» δραστικά, ενώ στην «ξεχασμένη» Ειδομένη η κινητικότητα προσφύγων και μεταναστών αυξάνεται. Από τους 4.000 Σύρους, Πακιστανούς, Αφγανούς κ.ά. που πέρασαν το ποτάμι μέσα στον Απρίλιο και κατεγράφησαν στις ελληνικές αρχές, τον Μάιο οι εισελθόντες, έως τώρα, ήσαν λίγες εκατοντάδες. Λες και ένα αόρατο χέρι καθήλωσε πίσω από τα σύνορα όλους εκείνους που κινούνται από τους καταυλισμούς στη μεθόριο της νοτιοανατολικής Τουρκίας προς την Ευρώπη, μέσω της χερσαίας διαδρομής στη Θράκη.
Και όμως, οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Η στάθμη των νερών του Εβρου σταδιακά πέφτει σε σημείο που να εμφανίζονται καθημερινά και νέες αμμονησίδες, τις οποίες τα κυκλώματα χρησιμοποιούν ως «προγεφυρώματα» και πλέον η διάβασή του καθίσταται ακόμα πιο εύκολη, δεδομένου ότι μετά τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών και την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι επαναπροωθήσεις έπαψαν. Πλέον, οι περίπολοι της ελληνικής συνοριοφυλακής λειτουργούν περισσότερο σε ρόλο «επιτροπών υποδοχής», παρά ως δύναμη αποτροπής.
Το… αόρατο χέρι
Τι συνέβη και μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα το σκηνικό άλλαξε και η «ησυχία» διαδέχθηκε την έντονη κινητικότητα η οποία είχε προκαλέσει ανησυχίες στην Αθήνα για επικείμενο τεράστιο κύμα προσφυγικών κυμάτων εν όψει καλοκαιριού; «Το πιο πιθανό είναι ότι τους σταμάτησε το αόρατο χέρι της Τουρκίας, η οποία διαπραγματεύεται με τους Ευρωπαίους και κάνει επίδειξη δύναμης, υπενθυμίζοντας ότι μόνο αυτή μπορεί να ρυθμίζει την κίνηση των προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα και ειδικά στον Εβρο», λέει στην «Κ» πηγή της συνοριοφυλακής του Εβρου, προσθέτοντας ότι τις τελευταίες μέρες παρατηρείται έντονη παρουσία τουρκικής στρατοχωροφυλακής στην απέναντι όχθη του ποταμού. Την ίδια εκτίμηση κάνει, μιλώντας στην «Κ», και στέλεχος ανθρωπιστικής οργάνωσης, η οποία δραστηριοποιείται στην περιοχή, συνεισφέροντας στην υγειονομική περίθαλψη των εισερχόμενων προσφύγων και παράτυπων μεταναστών.
Και αν στον Εβρο εσχάτως επικρατεί σχετική «νηνεμία», η οποία ουδείς, πλην ίσως της Τουρκίας, μπορεί να γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει, από την ημετέρα πλευρά των συνόρων το θέμα της διαχείρισης εξακολουθεί να καίει, σε πολλά επίπεδα. Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος για το τι γίνονται όσοι περνούν τα σύνορα.
Πολλοί εξ αυτών, κυρίως πρόσφυγες από τη Συρία, ψάχνουν οι ίδιοι να βρουν… συνοριοφύλακες για να «παραδοθούν» και να οδηγηθούν στο ειδικό κέντρο καταγραφής στην περιοχή της Ορεστιάδας, όπου θα εφοδιαστούν με το έγγραφο προσωρινής παραμονής στην Ελλάδα, έως ότου εγκριθεί ή απορριφθεί η αίτηση ασύλου, και στη συνέχεια είναι ελεύθεροι να συνεχίσουν ανενόχλητοι προς την ενδοχώρα. Κάποιοι επιβιβάζονται σε λεωφορεία του ΚΤΕΛ με προορισμό –ανάλογα με τα χρήματα που διαθέτουν για εισιτήρια– τη Θεσσαλονίκη ή την Αθήνα. Με το που θα αποβιβαστούν στους σταθμούς, ο καθένας… παίρνει τον δρόμο του.
Αλλοι ψάχνουν να ενταχθούν σε δομές φιλοξενίας, οι περισσότεροι όμως αναζητούν προσωρινή στέγαση σε ομοεθνείς τους, συγγενείς ή φίλους, και ένας μεγάλος αριθμός εγκαθίσταται όπου βρει: σε πάρκα και πλατείες, με χαρακτηριστική την περίπτωση κατά την οποία δημιούργησαν αυτοσχέδιο καταυλισμό στην πλατεία Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης κάτω από το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, έως ότου τους «μαζέψει» η αστυνομία και τους στείλει στα κέντρα φιλοξενίας στα Διαβατά και στα Λαγκαδίκια.
Και αν η μείωση των ροών στον Εβρο προκάλεσε ανακούφιση στις Αρχές, υπάρχει ο φόβος ότι αυτό μπορεί να είναι προσωρινό. Τα 16 κέντρα φιλοξενίας που λειτουργούν σε Θεσσαλία, Ηπειρο και Μακεδονία ασφυκτιούν ήδη και αρμοδίως τρέμουν στην ιδέα ότι η «ροή του Εβρου» μπορεί να ανοίξει και πάλι.
Αλλά και σε αυτά λόγω των δύσκολων συνθηκών συχνά σημειώνονται επεισόδια μεταξύ των «φιλοξενουμένων» (πρόσφατα στα Λαγκαδίκια βγήκαν μαχαίρια), ενώ γκρίνια καταγράφεται σε τοπικές κοινωνίες (Θεσσαλονίκη) όπου περιφέρονται νυχθημερόν πρόσφυγες και μετανάστες, μη ενταγμένοι σε δομές, με κίνδυνο να εκδηλωθούν φαινόμενα μη επιθυμητά.
Κινητικότητα ξανά
Στην Ειδομένη, ταυτόχρονα, καταγράφεται –και πάλι– αξιοσημείωτη κινητικότητα. Η πρόεδρος του κοινοτικού καταστήματος κ. Ξανθή Σουπλή λέει στην «Κ» ότι καταφθάνουν καθημερινά γύρω στα είκοσι άτομα, στην πλειονότητά τους Πακιστανοί, που προσπαθούν να περάσουν παρακάμπτοντας τον αγκαθωτό φράχτη στην ΠΓΔΜ.
«Κρύβονται σε αυτοσχέδιες καλύβες, σε θάμνους αλλά και σε αντλιοστάσια γεωργών για να μπορούν να φορτίζουν τα κινητά τους και περιμένουν την ευκαιρία να τρυπώσουν στα Σκόπια. Ενα ξενοδοχείο εδώ στα σύνορα που στην περίοδο της κρίσης ήταν γεμάτο, τώρα έχει αρχίσει να δουλεύει και πάλι με πρόσφυγες και μετανάστες. Το περασμένο Σαββατοκύριακο η αστυνομία “μάζεψε” περισσότερα από εκατό άτομα που επιχείρησαν να περάσουν από το χωριό Χαμηλό και τα έστειλε πίσω».
Αλλες πληροφορίες ανέφεραν ότι σχεδόν καθημερινά ο Frontex που εδρεύει στη Γευγελή επαναπροωθεί άτομα που πέρασαν παράνομα από την Ελλάδα στην ΠΓΔΜ. Παρά τις δυσκολίες λόγω του ορεινού ανάγλυφου, τα κυκλώματα χρησιμοποιούν και τη διαδρομή μέσω Αλβανίας, Μαυροβουνίου και Βοσνίας για να παρακάμψουν τους φράχτες του «βαλκανικού διαδρόμου». Περνούν στην Αλβανία από τη δασική μεθόριο στην Ηπειρο και στην Κορυτσά και συνεχίζουν.
Παράγοντες της ελληνικής μειονότητας κατήγγειλαν πρόσφατα ότι σημειώνονται κλοπές σε σπίτια ομογενών που απουσιάζουν, στην περιοχή της Δρόπολης, από πρόσφυγες και μετανάστες, που τα χρησιμοποιούν ως προσωρινά καταλύματα.
Τους περιμένουν και… δικηγόροι
Μπορεί οι προβολείς της δημοσιότητας να στρέφονται κυρίως στη διακίνηση και μεταφορά προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία προς την Ελλάδα, αλλά η δράση των κυκλωμάτων δεν τελειώνει με το που θα φέρουν τους «πελάτες» τους στην Ελλάδα. Πρέπει να τους οδηγήσουν στον προορισμό τους.
Σε πολλές περιπτώσεις, συνεργάτες τους στην Ελλάδα, που συνήθως είναι Βούλγαροι, Σκοπιανοί, Ρουμάνοι, Σύροι, ακόμα και Μολδαβοί, παραλαμβάνουν στην παρέμβρια περιοχή σε προσυμφωνημένο σημείο τους «επιβάτες» και τους μεταφέρουν σε ασφαλή σημεία στα ενδότερα. Δεν είναι λίγες οι φορές που με το που θα βγουν οι πρόσφυγες ή μετανάστες στο ελληνικό έδαφος, τους περιμένει και… δικηγόρος. Η εισαγγελία Εφετών Θράκης διενεργεί ήδη έρευνα για εμπλοκή δικηγόρων σε υποθέσεις παράνομης διακίνησης στον Εβρο.
Οι διωκτικές αρχές διαθέτουν πληροφορίες ότι σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως η Στοκχόλμη, η Κοπεγχάγη, το Βερολίνο, λειτουργούν παράνομα «γραφεία» που αναλαμβάνουν έναντι αδράς αμοιβής, να φέρουν στην Ευρώπη άτομα από τις εμπόλεμες περιοχές ή και άλλες όπου υπάρχει μεγάλη φτώχεια και θέλουν να επανασυνδεθούν με δικούς τους, οικογένειες, συγγενείς, ομοεθνείς, που βρίσκονται ήδη στην πλούσια Ευρώπη.
«Είναι κάτι σαν τουριστικά γραφεία. Πηγαίνει ο ενδιαφερόμενος, πληρώνει και τα υπόλοιπα είναι δουλειά του γραφείου, το οποίο μέσω κινητών, GPS παρακολουθεί ανά πάσα στιγμή την διαδρομή του πελάτη», είπε στην «Κ» πηγή του Frontex, που είναι σε θέση να γνωρίζει. «Στην Ελλάδα λειτουργούν κυκλώματα που εκδίδουν πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα σε ενδιαφερόμενους που πληρώνουν μεγάλα ποσά», πρόσθεσε στην «Κ».