Μπορεί τα αποτελέσματα του stress test να αποτύπωσαν την ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, η οποία αντέχει και σε ενδεχόμενους νέους κλυδωνισμούς, ωστόσο η εικόνα του κλάδου απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί θετική.
Με τις χορηγήσεις νέων δανείων –ειδικά στα νοικοκυριά– να παραμένουν αρνητικές, με τις τραπεζικές εργασίες γενικότερα να είναι στάσιμες και το δυσθεώρητο απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων να απορροφά σχεδόν το σύνολο των εσόδων, οι τράπεζες παραμένουν σε φαύλο κύκλο. Η εικόνα αυτή αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου, που χαρακτηρίστηκε από αναιμική κερδοφορία και συρρίκνωση των επιτοκιακών εσόδων (η βασικότερη πηγή εσόδων μιας τράπεζας).
Και μπορεί το 2017 να θεωρείται έτος επιστροφής της οικονομίας σε ανάπτυξη και να έχει περάσει πολύς χρόνος από το ταραχώδες 2015, ωστόσο, όπως αποτυπώνεται στην Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος της Τράπεζας της Ελλάδος, το μόνο που πέτυχαν οι τράπεζες ήταν ο περιορισμός των ζημιών. Το 2017 οι ζημίες μετά φόρων και διακοπτόμενων δραστηριοτήτων ανήλθαν στα 476 εκατ. ευρώ, έναντι 2,6 δισ. ευρώ το 2016! Και αυτά ύστερα από μια καταστροφική περίοδο με ζημίες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ.
Πέραν της χαμηλής πτήσης των τραπεζικών εργασιών, που είναι παράλληλη με την πορεία της οικονομίας, η κερδοφορία των τραπεζών επιβαρύνεται από τις μεγάλες προβλέψεις που διενεργούν για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το 2017 οι τράπεζες σχημάτισαν προβλέψεις ύψους 4,7 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 26,4% και αντιστοιχούν στο 2,8% του συνολικού χαρτοφυλακίου δανείων έναντι 2,1% το 2016, ενώ την εφετινή χρονιά εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 1,6%. Η συρρίκνωση των εγχώριων τραπεζών δεν έχει προηγούμενο, τουλάχιστον σε περίοδο ειρήνης. Από το τέλος του 2009 μέχρι σήμερα το ενεργητικό του κλάδου από το επίπεδο των 491 δισ. ευρώ έχει συρρικνωθεί στα 301 δισ. ευρώ (-39%), ενώ τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν κατά 70 δισ. ευρώ και σήμερα διαμορφώνονται στο επίπεδο των 184 δισ. ευρώ (-28%) εκ των οποίων τα μισά δεν αποπληρώνονται. Σε ένα περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας και με μια οικονομία που κατέρρεε συμπαρασύροντας και το τραπεζικό σύστημα, η μόνη διέξοδος για τις τράπεζες ήταν να κόψουν με το τσεκούρι τις δαπάνες. Στο διάστημα 2009 – 2017 το δίκτυο καταστημάτων των τραπεζών μειώθηκε κατά 1.900 σημεία ή -47%, ενώ οι τραπεζικοί υπάλληλοι σήμερα είναι κατά 24.000 λιγότεροι σε σχέση με τα προ κρίσεως επίπεδα (-37%). Πρόσθετη πίεση στις τράπεζες προκαλεί και η θεαματική ανάπτυξη των χρηματοπιστωτικών τεχνολογιών, που από τη μια ασκεί πίεση στις τράπεζες να προχωρήσουν σε μεγάλες σχετικές επενδύσεις και από την άλλη τις αφήνει ευάλωτες έναντι του κινδύνου κάποια στιγμή οι γίγαντες της τεχνολογίας (Apple, Facebook, Google κ.ά.) να εμπλακούν στην παροχή τραπεζικών υπηρεσιών.
Στελέχη τραπεζών σημειώνουν ότι η επιστροφή στην κερδοφορία αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την επάνοδο του κλάδου στην κανονικότητα, ωστόσο για να γίνει αυτό απαιτούνται ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης. Μόνον έτσι οι τράπεζες θα μπορέσουν να εισέλθουν σε έναν ενάρετο κύκλο, όπου η βελτίωση της οικονομίας θα δημιουργήσει ρευστότητα, η οποία θα διοχετευθεί μέσω δανεισμού σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά παράγοντας νέα έσοδα για τις τράπεζες, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιταχύνουν τις δράσεις μείωσης των κόκκινων δανείων και να είναι κερδοφόρες.