Ολα έδειχναν ότι πλησιάζει η ώρα κατά την οποία οι δύο πλευρές, Σκόπια και Αθήνα, θα βρεθούν πιο κοντά από κάθε άλλη φορά, από το 1991 που ιδρύθηκε το κράτος της ΠΓΔΜ, σε συμφωνία για την οριστική ονομασία του. Οταν γράφονταν τούτες οι γραμμές, στην πολιτική ατμόσφαιρα στις δύο χώρες αιωρείτο η αίσθηση ότι ήταν θέμα χρόνου να ανακοινωθεί η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών στην Πρέσπα για την επικύρωση των συμπεφωνημένων. Η όποια λύση (έχει) συμφωνηθεί, αν έχει συμφωνηθεί, στη διαπραγμάτευση είναι βέβαιο ότι θα είναι επώδυνη. Και για τις δύο πλευρές.
Σε ό,τι μας αφορά: είμαστε έτοιμοι για έναν «επώδυνο» συμβιβασμό; Η πραγματικότητα λέει πως όχι. Τα πρόσφατα συλλαλητήρια εξέπεμψαν αρνητικά μηνύματα. Η κοινή γνώμη εννοεί τη διαπραγμάτευση ως υπόθεση αποκλειστικά και μόνο της δικής μας πλευράς. Καθόμαστε στο τραπέζι για να τα πάρουμε όλα, χωρίς να δώσουμε τίποτα. Με απλά λόγια: να τους αναγκάσουμε να δεχθούν όνομα χωρίς τον όρο «Μακεδονία», το οποίο θα κατοχυρωθεί συνταγματικά για όλες τις χρήσεις.
Οποιαδήποτε υποχώρηση από ελληνικής πλευράς θα αποτελεί για μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης προδοσία και, όπως κραύγαζε από τα μικρόφωνα ο παρουσιαστής στο συλλαλητήριο της Αρχαίας Πέλλας, «οι Εφιάλτες γράφονται στις σελίδες της Ιστορίας με μελανά γράμματα και δεν ξεγράφονται ποτέ». Σε άλλες συγκεντρώσεις κάποιοι απειλούσαν πάλι με κρεμάλες.
Ας πάμε πίσω από τα σύνορα. Η σημερινή πολιτική πραγματικότητα στα Σκόπια είναι η πλέον ευνοϊκή από ποτέ για να βρεθεί συμβιβαστική λύση. Ο Ζόραν Ζαεφ, πιεζόμενος και από τον δυτικό παράγοντα με δέλεαρ την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., εμφανίζεται πρόθυμος να κάνει βήματα πίσω για να κλείσει το θέμα, αλλά όχι (και) να αυτοκτονήσει πολιτικά. Λαός δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα που δεσμεύει με τη βούλησή του τις πολιτικές του ηγεσίες. Υπάρχει και στη γειτονική χώρα και φωνάζει και αυτός, όπως και εμείς, ότι «το όνομα (σ.σ: Μακεδονία) είναι η ψυχή μας», διαμηνύοντας στον Ζαεφ να μην τολμήσει να διαβεί τον Ρουβίκωνα. Και έχει ενδιαφέρον η σύμπνοια σλαβομακεδονικού και αλβανικού στοιχείου επ’ αυτού, μολονότι οι τελευταίοι έδειχναν, παλαιότερα, να μην τους απασχολεί και τόσο αυτό το θέμα του ονόματος, φτάνει να βρισκόταν λύση. Το κράτος της ΠΓΔΜ, από την ίδρυσή του, αλλά και νωρίτερα ως ομόσπονδη δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, έχει ως δομικό του στοιχείο αυτό που εμείς αποκαλούμε «μακεδονισμό», και αν αυτός του αφαιρεθεί, τότε ο «φέρων οργανισμός» του εκλείπει και θα καταρρεύσει, με παρενέργειες στις εύθραυστες βαλκανικές ισορροπίες από τις τεκτονικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν.
Τα «αγκάθια»
«Συμφωνία με την οποία θα μας πάρουν το τομάρι μας ας την ξεχάσει ο Ζάεφ, αποκλείεται να περάσει σε δημοψήφισμα», μου έλεγε γνωστός δημοσιογράφος της γειτονικής χώρας και όχι εχθρικός απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση. Ομως αδιανόητο θεωρείται και από τη (μεγάλη) πλειονότητα των Ελλήνων, οποιαδήποτε παρουσία του όρου «Μακεδονία» στο όνομα και σε κάθε εσωτερική χρήση στην ΠΓΔΜ.
Τούτων δοθέντων, τίθεται και από τη δική μας πλευρά το ερώτημα εάν η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη, εφόσον υπάρξει συμφωνία, να την πάει μέχρι το τέλος. Εχοντας απέναντι την κοινή γνώμη, την αντιπολίτευση αλλά και τον συνεταίρο της κ. Καμμένο, απουσία του οποίου χάνει την πολιτική νομιμοποίηση για τους χειρισμούς σ’ ένα τόσο σοβαρό θέμα.