Σε δύο άρθρα της τελικής διακήρυξης της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες θα αποτυπώνεται η αιρεσιμότητα για την ένταξη της ΠΓΔΜ στη Βορειοατλαντική Συμμαχία μόνον εφόσον ολοκληρωθεί η συμφωνία με την Αθήνα για το ονοματολογικό. Εκτός απροόπτου, στα άρθρα 59 και 60 της διακήρυξης (ήδη υπάρχει έτοιμο ένα προσχέδιο) θα περιγράφεται η πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ, με αναφορά ακριβώς στην ανάγκη να ολοκληρωθεί κάθε βήμα που απομένει ανάμεσα σε Αθήνα και Σκόπια, προκειμένου να ολοκληρωθεί η ένταξη της ΠΓΔΜ στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Αυτή την αντίληψη, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, συμμερίζονται όλοι οι εταίροι της Ελλάδας. Τα επόμενα βήματα στο ΝΑΤΟ αναφέρθηκαν και στις συζητήσεις που είχε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς κατά τις πρόσφατες διαδοχικές τηλεφωνικές συνομιλίες του με τους πρωθυπουργούς Ελλάδας και ΠΓΔΜ, Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ.
Τις προηγούμενες εβδομάδες, έγινε μια αρκετά εκτεταμένη εσωτερική, τεχνική, αλλά και διπλωματική συζήτηση περί του νομικού ιστορικού των συνόδων κορυφής του ΝΑΤΟ. Αν και υπάρχουν κάποια καταγεγραμμένα παραδείγματα με τις (μάλλον αόριστες) υποσχέσεις του ΝΑΤΟ για ένταξη της Ουκρανίας και Γεωργίας στη Συμμαχία, δεν υφίσταται κανένα προηγούμενο ανάλογο με την περίπτωση της πρόσκλησης της ΠΓΔΜ, όπου πρακτικά βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία επίλυσης διμερούς διαφοράς ανάμεσα σε ένα κράτος-μέλος και σε ένα υποψήφιο. Πηγές αναφέρουν ότι, επί της ουσίας, η διαδικασία είναι αμιγώς πολιτική και δεν πρόκειται να βασιστεί σε τεχνικές λεπτομέρειες ούτε και να εμποδιστεί από αυτές.
Τούτων δοθέντων, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ο κ. Ζάεφ θα πρέπει να κινήσει εντός του επόμενου δεκαημέρου και τις διαδικασίες για την προκήρυξη δημοψηφίσματος. Οπως είπε ο ίδιος, αυτό θα πραγματοποιηθεί σε μία από τρεις Κυριακές ανάμεσα στις 23 Σεπτεμβρίου και τις 7 Οκτωβρίου. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση του κ. Ζάεφ έχει αποφασίσει να συνδέσει άμεσα το ερώτημα για την έγκριση της συμφωνίας των Πρεσπών με την ευρωατλαντική πορεία της ΠΓΔΜ. Εν ολίγοις, η κυβέρνηση Ζάεφ θα θέσει στους ψηφοφόρους ότι δίχως τη συμφωνία των Πρεσπών δεν υφίσταται ευρωατλαντική προοπτική για τη χώρα. Στο επιτελείο του κ. Ζάεφ θεωρούν ότι, με περισσότερες ή λιγότερες δυσκολίες, το δημοψήφισμα θα εγκριθεί από τουλάχιστον τους μισούς κατοίκους της ΠΓΔΜ. Με βάση τους υφιστάμενους καταλόγους, στην ΠΓΔΜ υπάρχουν 1,8 εκατ. άτομα με εκλογικό δικαίωμα, κάτι που σημαίνει ότι στις κάλπες θα πρέπει να μεταβούν τουλάχιστον 900.000 ψηφοφόροι.
Αντιθέτως, φαίνεται ότι υπάρχει δυσκολία να εξευρεθούν και οι έντεκα βουλευτές που απουσιάζουν από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία ώστε να φθάσει τους 80 και να εξασφαλίσει τα 2/3 που απαιτούνται για τη συνταγματική αναθεώρηση. Η συμφωνία των Πρεσπών έχει έως τώρα κυρωθεί κοινοβουλευτικά από 69 βουλευτές, περιλαμβανομένων όλων όσοι ανήκουν στα αλβανικά κόμματα της ΠΓΔΜ. Οι 51 που απομένουν και αντιτάσσονται στη συμφωνία ανήκουν όλοι στο εθνικιστικό VMRO-DPMNE. Αν και το εκλογικό σύστημα της ΠΓΔΜ παρέχει αρκετά σημαντική αυτονομία στον τρόπο ανάδειξης των υποψηφίων βουλευτών, εκτιμάται ότι σε αυτό το κλίμα ακραίας πόλωσης και υπόγειων πιέσεων και αντεγκλήσεων θα αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολο για οποιοδήποτε στέλεχος του VMRO να αντιταχθεί στην κομματική γραμμή κατά της συμφωνίας. Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται απίθανο να αποσκιρτήσουν έντεκα βουλευτές του συγκεκριμένου κόμματος, υπό τις παρούσες συνθήκες.
H εκλογική επιτροπή
Υπάρχει μία ακόμη ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, γενικά άγνωστη στην Ελλάδα. Το VMRO έχει αρνηθεί να ψηφίσει για την έγκριση της εκλογικής επιτροπής που θα επιβλέψει την πορεία προς το δημοψήφισμα. Και γι’ αυτή τη διαδικασία απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή της ΠΓΔΜ. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, φαίνεται ότι υπάρχουν σε εξέλιξη κρίσιμες διεργασίες, οι οποίες δεν είναι βέβαιο πως θα οδηγήσουν κατ’ ανάγκη σε εγγυημένο αποτέλεσμα. Ωστόσο, αρκετοί θεωρούν ότι αυτή η διαδικασία, με αρκετά έντονο παρασκήνιο, ίσως αποτελέσει προπομπό για τη στάση που θα κρατήσουν οι βουλευτές του VMRO αν η συμμετοχή στο δημοψήφισμα είναι μεγάλη και υπέρ της συμφωνίας των Πρεσπών. Τότε, όπως αναφέρουν πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση στη γειτονική χώρα, η ηγεσία του VMRO θα πρέπει είτε να αναγνωρίσει το δημοψήφισμα είτε να το καταγγείλει.
Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση, επικρατέστερο σενάριο για την επόμενη ημέρα, μετά την –πολύ πιθανή με τα σημερινά δεδομένα– αποτυχία συνταγματικής αναθεώρησης, είναι ο κ. Ζάεφ να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, ευελπιστώντας ότι με τη δυναμική της επικράτησης στο δημοψήφισμα θα συγκεντρώσει περισσότερες ψήφους, άρα περισσότερες έδρες στο Κοινοβούλιο. Πρόκειται για ένα ιδανικό σενάριο, το οποίο, βέβαια, σημαίνει ότι απομακρύνεται ακόμη περισσότερο η ημερομηνία επικύρωσης από την ελληνική Βουλή. Είτε προκύψει αυτό το σενάριο είτε όλα κυλήσουν σχετικά ομαλά, οι διαδικασίες στην ΠΓΔΜ δεν θα ολοκληρωθούν πριν από τον Φεβρουάριο του 2019. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η ελληνική Βουλή θα πρέπει να εγκρίνει τη συμφωνία των Πρεσπών ενδεχομένως και τον Μάρτιο του 2019, παρότι αυτό το σενάριο θεωρείται απευκταίο.
Στο Λονδίνο
Η εμπλοκή της Ελλάδας στο γενικότερο παιχνίδι που διαδραματίζεται στα Δυτικά Βαλκάνια είναι ευρεία. Απόδειξη αυτού είναι η αυριανή παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στη Διαδικασία του Βερολίνου, που φέτος θα φιλοξενηθεί στο Λονδίνο. Ωστόσο, φαίνεται πως η κυβέρνηση θέλει να παραμείνει στο τραπέζι των εξελίξεων δίχως να ανοίξει άμεσα νέα θέματα. Στο Μέγαρο Μαξίμου κρίθηκε πως μια συμφωνία με την Αλβανία για τις διμερείς διαφορές, μπορεί να περιμένει. Αύριο, άλλωστε, ο κ. Τσίπρας θα έχει τη δυνατότητα να συναντήσει όλους τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων, περιλαμβανομένων του Ζόραν Ζάεφ και του Eντι Ράμα. Στο Λονδίνο θα φανεί, μεταξύ άλλων, αν η στάση της Aγκελα Μέρκελ στα Βαλκάνια έχει αλλάξει σημαντικά, μετά την πολιτική κρίση της περασμένης εβδομάδας στο Βερολίνο.