Σημαντικά προβλήματα στην εφαρμογή πολλών διατάξεων του «Κλεισθένη 1» εντοπίζει ο Συνήγορος του Πολίτη σε έκθεσή του.
Οπως επισημαίνει, ένα νέο νομοθέτημα «οφείλει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με το πνεύμα και τις επιταγές του σήμερα και να μην αποτελεί έναν ραπτάρχη στον οποίο προστίθενται συνεχώς νέες διατάξεις, ενώ παραμένουν κάποιες παλαιότερες και παρωχημένες». Ο «Κλεισθένης 1» δεν καταφέρνει να διαχωρίσει και να καθορίσει επαρκώς τις αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με τον Συνήγορο.
«Οι αρμοδιότητες των Α΄ και Β΄ βαθμού ΟΤΑ προέρχονται από παλαιότερα νομοθετήματα», τονίζεται, με αποτέλεσμα να υπάρχουν επικαλύψεις και έλλειψη σαφήνειας. Επίσης, σε συγκεκριμένες διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται η έκδοση περισσοτέρων των είκοσι υπουργικών αποφάσεων και λοιπών κανονιστικών πράξεων, κάτι που καθιστά αμφίβολη την εφαρμογή τους.
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι οποίες μάλιστα στην έκθεση του Συνηγόρου αναφέρονται διεξοδικά και αναλυτικά, η νέα νομοθεσία επικαλύπτει χωρίς να αντικαθιστά τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στον «Καλλικράτη».
Επίσης αναφέρει ότι τα χρονικά περιθώρια που τίθενται για την έκδοση αποφάσεων, όπως π.χ. του επόπτη των ΟΤΑ, είναι μη ρεαλιστικά και μάλιστα «με την απειλή πειθαρχικού ελέγχου». Αλλαξε ο τίτλος αυτού που ασκεί τον έλεγχο, και από ελεγκτής νομιμότητας μετονομάσθηκε σε επόπτη ΟΤΑ, αλλά δεν δημιουργήθηκαν οι αναγκαίες προϋποθέσεις για να ασκήσει την αρμοδιότητά του όπως ορίζεται από τη νομοθεσία.
Οσον αφορά τον διαχωρισμό των δήμων σε κατηγορίες, ο ΣτΠ αναφέρει ότι δημιουργεί περαιτέρω πολυπλοκότητα στο σύστημα διοίκησης χωρίς να υπάρχει σαφής διαχωρισμός αρμοδιοτήτων.
Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι η έναρξη λειτουργίας κάθε αυτοτελούς υπηρεσίας ΟΤΑ διαπιστώνεται με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, ο Συνήγορος εκφράζει την επιφύλαξη ότι «και πάλι η λειτουργία των αυτοτελών υπηρεσιών εποπτείας ΟΤΑ και η διενέργεια ουσιαστικού ελέγχου νομιμότητας των πράξεων αυτών μεταφέρεται χρονικά επ’ αόριστον και με αβέβαιη έναρξη».
Ζητήματα μη επαρκούς διευκρίνισης του τρόπου υπολογισμού των δημοτικών τελών στον «Κλεισθένη 1» θέτει επίσης ο Συνήγορος.
Εξάλλου, όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας της διαχείρισης απορριμμάτων, στον οποίο αναφέρεται το δεύτερο μέρος του νομοθετήματος, ο ΣτΠ αναρωτιέται πώς θα εκσυγχρονιστεί ένας σχεδιασμός που έτσι και αλλιώς δεν έχει εφαρμοστεί στην πράξη. «Το εν λόγω σχέδιο δεν λαμβάνει υπ’ όψιν την υφιστάμενη κατάσταση» τονίζει, και αλλάζει τη λειτουργία των ΦΟΣΔΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων).