Θεαματικές ανατροπές στη συνταγματική νομολογία –αλλά και στην πολιτική σκηνή ευρύτερα– αναμένεται να προκαλέσει στις Ηνωμένες Πολιτείες η αντικατάσταση του Αντονι Κένεντι από τον Μπρετ Κάβανο στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. O 81χρονος Κένεντι, ο οποίος διορίστηκε επί προεδρίας Ρόναλντ Ρέιγκαν, ήταν εδώ και πάνω από μία δεκαετία ο άνθρωπος που καθόριζε την κατεύθυνση ενός δικαστηρίου διχασμένου μεταξύ φιλελεύθερων και συντηρητικών δικαστών.
Οπως σημείωναν οι New York Times, όταν ανακοίνωσε την παραίτησή του στα τέλη Ιουνίου, ο Κένεντι «ενστερνίστηκε τις θέσεις των φιλελευθέρων σχετικά με τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, τις αμβλώσεις και τη θανατική ποινή, αλλά βοήθησε τους συντηρητικούς να περιορίσουν τα εκλογικά δικαιώματα, να μπλοκάρουν μέτρα ελέγχου της οπλοκατοχής και να απελευθερώσουν την πολιτική χρηματοδότηση από τις εταιρείες».
Ο Κάβανο έχει συντηρητικά διαπιστευτήρια που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Εχοντας υπηρετήσει ως βοηθός (law clerk) του ίδιου του Κένεντι, τον οποίο εκτός απροόπτου σύντομα θα αντικαταστήσει, διακρίθηκε –αν αυτή είναι η σωστή λέξη–, στη συνέχεια, ως μέλος του επιτελείου του Κεν Σταρ, του ανεξάρτητου εισαγγελέα που ασχολήθηκε με τα σκάνδαλα (πραγματικά και φαντασιακά) της οικογένειας Κλίντον.
Μάλιστα, όπως γράφει ο Τζεφ Τούμπιν του περιοδικού New Yorker, ο Κάβανο πίεσε για την ανάδειξη των πιο άσεμνων λεπτομερειών της σχέσης τού τότε προέδρου με τη Μόνικα Λεβίνσκι, ενώ ήταν από τους βασικούς συντάκτες της έκθεσης του ειδικού εισαγγελέα, που τασσόταν υπέρ της καθαίρεσης του Κλίντον. Αργότερα, συμμετείχε στη νομική ομάδα του Τζορτζ Ουόκερ Μπους που πέτυχε –με την αποφασιστική ψήφο του Κένεντι– να σταματήσει την ανακαταμέτρηση των ψήφων στη Φλόριντα. Με την απόφαση αυτή, ο Μπους κέρδισε τις εκλογές και ο Κάβανο στη συνέχεια εργάστηκε στο επιτελείο του στον Λευκό Οίκο.
Επιπροσθέτως, σε ό,τι αφορά τον σημερινό ένοικο του Λευκού Οίκου και την εμμονή του με την έρευνα του ειδικού εισαγγελέα Μούλερ, ο Κάβανο τo 2009, ως δικαστής του ομοσπονδιακού εφετείου της πρωτευούσης (D.C.), έδειξε ότι είχε αλλαξοπιστήσει όσον αφορά τη νομική ασυλία του προέδρου.
Θωρακισμένος πρόεδρος
Γράφοντας στο Minnesota Law Review, υποστήριξε την άποψη ότι ο πρόεδρος πρέπει να είναι νομικά θωρακισμένος από το ενδεχόμενο ποινικής δίωξης κατά τη διάρκεια της θητείας του, αλλά και να έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να καταθέσει σε εισαγγελικές έρευνες. Οπως σημειώνει ο έμπειρος Τούμπιν, κάτι τέτοιο αναμφίβολα θα τον κατέστησε πιο ελκυστικό στον πολιορκούμενο Τραμπ. Το πιο πολιτικά εκρηκτικό ζήτημα στο οποίο αναμένεται να αλλάξει τις ισορροπίες ο Κάβανο είναι το δικαίωμα στην άμβλωση.
Το 1973, το Ανώτατο Δικαστήριο, στην υπόθεση Roe vs Wade, απεφάνθη ότι προκύπτει από το αμερικανικό Σύνταγμα –παρότι δεν αναφέρεται ρητά– δικαίωμα στην ιδιωτικότητα (privacy), στο οποίο υπάγεται (υπό όρους) και η απόφαση μιας γυναίκας να τερματίσει την εγκυμοσύνη της. Η απόφαση αυτή πυροδότησε την οργή του κινήματος «υπέρ της ζωής» (pro-life) στις ΗΠΑ, και ειδικά της Χριστιανικής Δεξιάς, και έγινε αφορμή για μια μακρά εκστρατεία διορισμού συντηρητικών (πολιτικά και συνταγματικά) δικαστών σε όλα τα επίπεδα –και ειδικά στο Ανώτατο Δικαστήριο– με τελικό σκοπό την ανατροπή της. Σε εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, η στάση των υποψηφίων απέναντι στην άμβλωση αποτέλεσε συχνά αντικείμενο σκληρής αντιπαράθεσης, με τους Δημοκρατικούς να συντάσσονται με το κίνημα «υπέρ της επιλογής» (pro-choice) και υπέρ του Roe vs Wade και τους Ρεπουμπλικανούς να στέκονται απέναντι, συντασσόμενοι με την άποψη ότι «η ζωή ξεκινάει με τη σύλληψη».
Ο Κένεντι, παρότι ευλαβής ρωμαιοκαθολικός και παρότι φλέρταρε αρχικά με την ιδέα να επιστραφεί το ζήτημα στις πολιτείες, τελικά πρωταγωνίστησε στην εδραίωση του δικαιώματος στην άμβλωση (πάνω από όλα με την υπόθεση Planned Parenthood vs Casey). Ο Τραμπ –του οποίου η προσωπική ζωή και ο χαρακτήρας θα έπρεπε να αποτελούν ανάθεμα για τη Χριστιανική Δεξιά– υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία να διορίσει δικαστές που θα ακύρωναν «αυτομάτως» την απόφαση Roe vs Wade (κάτι ομολογουμένως πιο σύνθετο από ό,τι άφηνε να εννοηθεί). Ως πρόεδρος έχει διατηρήσει στενές σχέσεις με το κίνημα «υπέρ της ζωής». «Δεν υπάρχει καμία διάσταση μεταξύ των δικών μας θέσεων και αυτών της κυβέρνησης», δήλωσε στο περιοδικό Atlantic η Μάρτζορι Ντανενφέλσερ, επικεφαλής της pro-life οργάνωσης Susan B. Anthony List.
Οσο για τον ίδιο τον Κάβανο, η στάση του στην πρόσφατη υπόθεση μιας ανήλικης εγκύου μετανάστριας, η οποία ήθελε να τερματίσει την εγκυμοσύνη της έναντι των ενστάσεων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης (όπως ανέδειξε η Λίντα Γκρίνχαους στους New York Times στις 18/7), είναι μια σαφής ένδειξη ότι δεν έχει την πρόθεση να αποδειχθεί το συνταγματικό status quo στο ζήτημα.
Η μάχη στη Γερουσία
Αν ο υποψήφιος του Τραμπ εγκριθεί από τη Γερουσία –όπου οι Ρεπουμπλικανοί διατηρούν οριακά την πλειοψηφία– στους επόμενους μήνες, είναι πολύ πιθανό πολιτείες με ρεπουμπλικανικές πλειοψηφίες να ψηφίσουν νόμους που απαγορεύουν ή περιορίζουν δραστικά τις αμβλώσεις, ελπίζοντας ότι θα επικυρωθούν από το Ανώτατο Δικαστήριο και θα ξεκινήσει το ξεχαρβάλωμα της Roe.
Οι συνέπειες ακόμα και του περιορισμού της εμβέλειας της απόφασης (και όχι της κατάργησής της) ενδέχεται να είναι δραματικές. «Αν οι γυναίκες δεν μπορούν να ελέγξουν την αναπαραγωγή τους –και είναι έγκλημα να το κάνουν–, θα δούμε μείωση των γυναικών στην αγορά εργασίας, στην πολιτική, στην κορυφή μεγάλων επιχειρήσεων», δήλωσε στο Time η Κάθριν Φρανκ, επικεφαλής του Center for Gender and Sexuality Law στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου διορίζονται διά βίου ή έως ότου παραιτηθούν. Ο Τραμπ έχει ήδη διορίσει τον 50χρονο Νιλ Γκόρσατς. Ο Κάβανο είναι 53, ενώ οι άλλοι τρεις συντηρητικοί δικαστές –ο πρόεδρος του σώματος Τζον Ρόμπερτς, ο Σάμιουελ Αλίτο και ο Κλάρενς Τόμας– είναι κάτω από 70 ετών. Αντιθέτως, η φιλελεύθερη Ρουθ Μπάντερ Γκίνσμπεργκ είναι 85 ετών, ενώ ο Στίβεν Μπρέιερ είναι 79. Αν ο Τραμπ επανεκλεγεί, ενδέχεται να μπορέσει να διορίσει ακόμα δύο συντηρητικούς δικαστές.
Οι συνέπειες μιας σταθερής συντηρητικής πλειοψηφίας στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπως εξηγεί σε μακροσκελές του άρθρο στο New York Review of Books ο Νόα Φέλντμαν, ενδέχεται να είναι ευρύτατες – από την ακύρωση σημαντικών περιβαλλοντικών ρυθμίσεων έως την κατάργηση των θετικών διακρίσεων στην ανώτατη εκπαίδευση και τον επιλεκτικό περιορισμό της εκτελεστικής εξουσίας, ανάλογα με την κομματική προέλευση του προέδρου.
Οι προοδευτικοί, παρατηρεί ο Φέλντμαν, δεν θα μπορούν πια να βασίζονται σε δικαστές και κρατικές υπηρεσίες για να πετύχουν τους σκοπούς τους· θα πρέπει να οργανωθούν και να κερδίσουν την πλειοψηφία στις πολιτείες και στο Κογκρέσο: «Μια λειτουργική φιλελεύθερη δημοκρατία προϋποθέτει την ύπαρξη ενός φιλελεύθερου πληθυσμού που ψηφίζει υπέρ των πολιτικών τις οποίες επιθυμεί».