Η Σούζαν Σόνταγκ στο έξοχο, 131 σελίδων, δοκίμιό της «Παρατηρώντας τον πόνο των άλλων» (μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας, εκδ. Scripta 2003), αναρωτιέται εάν τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του πολέμου και της καταστροφής μάς αφυπνίζουν ή μας εξοικειώνουν με το μαύρο του θανάτου. Αναρωτιέται, επίσης, εάν ο βομβαρδισμός αντίστοιχων εικόνων κάνει τον πόνο και την απώλεια να φαίνονται ως κάτι που συμβαίνει μακριά, που μοιάζει με αλήθεια αλλά μπορεί και να μην είναι.
Στα γεγονότα αυτής της εβδομάδας, μιας Μεγαλοβδομάδας εν μέσω θέρους, αυτό που συνέβη, με τις πρώτες εικόνες της καταστροφής και τον θρήνο στην Αττική, ήταν εν μέρει επουλωτικό για μια χώρα που κυβερνάται από μια ευθυνόφοβη, τραγικά αναποτελεσματική και ολοκληρωτικά επικίνδυνη ομάδα.
Μετά το αναπόφευκτο σοκ –και παρότι συχνά βομβαρδιζόμαστε από εικόνες απώλειας και καταστροφής–, γεννήθηκε η άμεση και μαζική ανταπόκριση για τρόφιμα, φάρμακα, αίμα, που τόσο άδικα χύθηκε, και στέγη, που τόσο άδικα χάθηκε· αποτυπώθηκε εκ νέου η αυτοθυσία των πυροσβεστών και των ειδικευμένων και ανειδίκευτων ομάδων διάσωσης. Αυτή η ανοικείωση απέναντι στον πόνο του θανάτου και της καταστροφής έδωσε δύναμη σε ιατροδικαστές, γιατρούς, νοσηλευτές και εθελοντές· έθεσε σε εφαρμογή το αποτελεσματικό σχέδιο εκκένωσης των κατασκηνώσεων του Δήμου Αθηναίων, έφερε τα 10 εκατ. ευρώ βοήθειας από την Κύπρο, τα 5 εκατ. του Ιδρύματος Ωνάση, τα 5 εκατ. του Ιδρύματος Λάτση, τις 97.000 του Ζόραν Ζάεφ, τη διεθνή συμπαράσταση· προκάλεσε, επιτέλους, την αυστηρή σύσταση του Αρχιεπισκόπου στον αμετροεπή και συγχυσμένο άγιο Αιγιαλείας και Καλαβρύτων και όπλισε με επιμονή ρεπόρτερ και δημοσιογράφους – πλην, ασφαλώς, των πάσης φύσεως ειδικών γενικολόγων, των μαστόρων της εξαργύρωσης του θρήνου.
Ποιος ξέρει από ποιον παράδοξο συνειρμό θυμήθηκα το μότο της δισκογραφικής εταιρείας ECM: ο καλύτερος ήχος μετά τη σιωπή. Μετά τη σιωπή μπροστά στον θάνατο, ο καλύτερος ήχος που ακούστηκε ήταν όλα αυτά. Διότι ο ήχος από το στόμα του πρωθυπουργού και των υπουργών έμοιαζε εξοικειωμένος με την ωμότητα και τη θλίψη της καταστροφής, τόσο, που παρακαλάς για τη σιωπή τους. Η Σούζαν Σόνταγκ, εάν ζούσε, ίσως εμπλούτιζε το δοκίμιό της με το πώς εξοικειωνόμαστε ενώπιον της εικόνας που αποδεικνύει τη μνημειώδη αφλογιστία των κυβερνώντων – και πώς αυτή, εντέλει, μας κινητοποιεί, ελπίζοντας κάθε φορά να είναι η τελευταία.