Εντείνεται η πίεση για το ξεκαθάρισμα της αγοράς των καζίνο στην Ελλάδα. Βασικό εργαλείο είναι ο νέος νόμος περί λειτουργίας των επιχειρήσεων καζίνο στη χώρα μας (ν. 4512/2018), ο οποίος ορίζει ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου δεν μπορεί να οφείλουν δεδουλευμένα άνω των 30 ημερών στους εργαζομένους. Ειδικά για τα τρία καζίνο της Κέρκυρας, του Ρίου και της Αλεξανδρούπολης, που ελέγχονται από τον ίδιο επιχειρηματία, τον κ. Κώστα Πηλαδάκη, αναμένεται να υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις τις επόμενες εβδομάδες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή Ελέγχου Εποπτείας Παιγνίων (ΕΕΕΠ) θα ζητήσει διευκρινίσεις από το υπουργείο Εργασίας σχετικά με τις καθυστερήσεις δεδουλευμένων της επιχείρησης. Παράλληλα, οι εργαζόμενοι του καζίνο του Ρίου ετοιμάζονται για νομικές παρεμβάσεις, π.χ. έκδοση διαταγών πληρωμής για όσα τους οφείλει η εταιρεία.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, σύμφωνα με στελέχη της ΕΕΕΠ, οχυρώνονται πίσω από νομικά «τερτίπια». Για παράδειγμα, κρύβονται πίσω από τη γραφειοκρατία απόδοσης ευθυνών και συγκεκριμένα του χρόνου που απαιτείται από τη διαπίστωση της παράβασης μέχρι την επιβολή κυρώσεων. Συνήθως απαιτούνται δύο έως τρεις μήνες, και οι επιχειρήσεις εξοφλώντας την περίοδο που αφορά τη διαπιστωτική πράξη, αφήνουν μετέωρη την εφαρμογή του νόμου. Νέες οφειλές στο μεταξύ έχουν δημιουργηθεί προς τους εργαζομένους, για τις οποίες ωστόσο δεν έχει πραγματοποιηθεί έλεγχος, δεδομένου ότι αφορά μεταγενέστερη περίοδο της διαπιστωτικής πράξης.
Το καζίνο του Ρίου, αν και οφείλει δεδουλευμένα 10 μηνών, αξιοποιεί ένα επιπλέον νομικό «τερτίπι». Θεωρεί ότι η εφαρμογή του νόμου δεν μπορεί να γίνει προ της 17ης Ιανουαρίου 2018 που ψηφίστηκε ο νόμος. Οι νομικοί της επιχείρησης εκτιμούν ότι ο νόμος δεν μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ, και συνεπώς η εταιρεία αναφέρει ότι εξόφλησε τις οφειλές που είχε προς τους εργαζομένους από τα μέσα Ιανουαρίου έως τα μέσα Μαρτίου, που πραγματοποιήθηκε ο έλεγχος του ΣΕΠΕ. Τώρα, η ΕΕΕΠ ετοιμάζεται να αποστείλει σχετική επιστολή στο υπουργείο Εργασίας, προκειμένου να λάβει οδηγίες για το πώς θα χειριστεί το σχετικό θέμα.
Πάντως, οι οφειλές προς τους εργαζομένους είναι σταγόνα στον ωκεανό των οφειλών των τριών καζίνο. Για παράδειγμα, οι οφειλές του καζίνο του Ρίου προς τους εργαζομένους ανέρχονται σε 7 εκατ. ευρώ, ενώ στο σύνολό τους πλησιάζουν τα 100 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών μόνον 45 εκατ. ευρώ είναι οι οφειλές προς την Τράπεζα Πειραιώς και οι οποίες συνιστούν κληρονομιά της πρώην Marfin Bank. Αλλες οφειλές υπάρχουν προς ασφαλιστικά ταμεία και άλλες προς το Δημόσιο, κυρίως από φόρους μισθωτών υπηρεσιών (ΦΜΥ). Το μόνο που δεν οφείλει το καζίνο είναι ο φόρος παιγνίων (GGR Tax), o οποίος καταβάλλεται σε ημερήσια βάση μέσω e-banking. Ετσι, δεν μπορούν να συσσωρευθούν οφειλές εκτός ολίγων ημερών, καθώς προκαλείται η άμεση παρέμβαση της ΕΕΕΠ και η απειλή αναστολής ισχύος της άδειας λειτουργίας του καζίνο.
Μικρότερες είναι οι οφειλές της Vivere Entrertainment που ελέγχει το καζίνο Αλεξανδρούπολης και της εταιρείας Ελληνικό Καζίνο Κέρκυρας που ελέγχει το τοπικό καζίνο. Ωστόσο, καθώς και οι τρεις επιχειρήσεις ελέγχονται από τον ίδιο επιχειρηματία, όποια λύση δοθεί ή όποιο αδιέξοδο δημιουργηθεί, αφορά και τα τρία καζίνο. Στο πλαίσιο αυτό, οι εργαζόμενοι «καραδοκούν» για κάποιο λάθος της διοίκησης των καζίνο, που θα οδηγήσει στην εφαρμογή του νόμου 4512/2018. Ο τελευταίος προβλέπει υπό προϋποθέσεις, λόγω οφειλών, να γίνει ανάκληση μιας άδειας λειτουργίας ενός καζίνο και στη συνέχεια, με απόφαση του υπουργού Οικονομικών, να εκχωρηθεί σε ένα τρίτο μέχρι να αποφασιστεί η τελική έκβασή της. Οι εργαζόμενοι θεωρούν ότι όπως στήριξαν τη λειτουργία του καζίνο όλα τα προηγούμενα χρόνια, έτσι μπορούν και τώρα να το πράξουν, αναλαμβάνοντας τη σχετική άδεια καζίνο.
Μάλιστα, οι εργαζόμενοι του καζίνο του Ρίου έχουν δημιουργήσει και νομικό πρόσωπο, που θα μπορούσε να αναλάβει τη σχετική άδεια. Η επιχείρηση αυτή είχε συσταθεί στο παρελθόν, στο πλαίσιο ενός σχεδίου εξυγίανσης του καζίνο του Ρίου, στο οποίο είχε προταθεί η μερική κεφαλαιοποίηση των εργοδοτικών οφειλών του.
Συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι θα αναλάμβαναν περίπου το 10% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να διευρυνθεί μέσω ανταπόδοσης μετοχών της επιχείρησης.
Είναι άγνωστο αν οι εργαζόμενοι έχουν προσεγγίσει τοπικούς ή άλλους επιχειρηματίες με τους οποίους θα μπορούσαν να αναλάβουν μια τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως είναι η λειτουργία είτε ενός είτε και των τριών προαναφερόμενων καζίνο. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το μόνο που απαιτείται είναι μια καλή ρύθμιση/αναδιάρθρωση των χρεών και περίπου 5 έως 7 εκατ. ευρώ ως κεφάλαιο κίνησης που θα επιτρέψει την ομαλή λειτουργία του. Τέλος, επισημαίνουν ότι η επιχείρηση είναι κερδοφόρος και συνεπώς, απαλλαγμένη από τα βάρη του παρελθόντος, μπορεί να ευδοκιμήσει.
Στα 104 εκατ. ο τζίρος των τριών το 2016
Πρόσφατα οικονομικά στοιχεία που παρουσιάζουν την οικονομική κατάσταση των τριών επιχειρήσεων καζίνο, Ρίου, Κέρκυρας και Αλεξανδρούπολης, δεν υπάρχουν. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, πάντως, φανερώνουν τη δεινή οικονομική θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι τρεις επιχειρήσεις.
Η εταιρεία Ελληνικό Καζίνο Κέρκυρας, το 2014 είχε παρουσιάσει έσοδα ύψους 4,3 εκατ. ευρώ, ζημίες 0,5 εκατ. ευρώ και συσσωρευμένες ζημίες άνω των 6 εκατ. ευρώ.
Επίσης, είχε αρνητικά ίδια κεφάλαια ύψους 3 εκατ. ευρώ, ενώ απασχολούσε 56 άτομα προσωπικό. Η Vivere Entertainment για τη χρήση που έληξε στις 30/6/2012 είχε έσοδα 9,4 εκατ. ευρώ και ζημίες 20 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία απασχολούσε 170 εργαζομένους. Δεν υπάρχουν οικονομικά στοιχεία για την Τheros Gaming Ιnc., η οποία έχοντας έδρα στο Ιλινόι των ΗΠΑ διαχειρίζεται το καζίνο του Ρίου και το οποίο συνιστά υποκατάστημα της αμερικανικής επιχείρησης. Η εταιρεία πάντως απασχολεί περί τα 240 άτομα προσωπικό, και σύμφωνα με τους εργαζομένους είναι κερδοφόρος υπό προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), πέρυσι τα τρία καζίνο είχαν αθροιστικά τζίρο της τάξης των 104 εκατ. ευρώ και έσοδα (GGR) ύψους 22 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι ο τζίρος αντιστοιχεί στα πονταρίσματα των παικτών και τα έσοδα GGR (Gross Gaming Revenues) στη διαφορά μεταξύ τζίρου και αποδόσεων (κερδών) στους παίκτες.
Τα μεγέθη των τριών καζίνο αθροιστικά είναι δυσμενέστερα σε σχέση με εκείνα του 2016, όπως το ίδιο ισχύει για το σύνολο της αγοράς των καζίνο. Τη μεγαλύτερη υποχώρηση τζίρου (-7%) και εσόδων GGR (-14,7%) παρουσίασε το καζίνο του Ρίου, καθώς στη συγκεκριμένη επιχείρηση τα οικονομικά προβλήματα είναι πιο έντονα απ’ ό,τι στα άλλα δύο καζίνο.
Αντίθετα, το καζίνο της Κέρκυρας, λόγω προφανώς της αύξησης της τουριστικής κίνησης, είχε θετικές επιδόσεις. Τέλος, το καζίνο της Αλεξανδρούπολης είχε οριακές μεταβολές, καθώς η λειτουργία του δεν στηρίζεται αποκλειστικά σε εγχώριους παίκτες αλλά και σε παίκτες του εξωτερικού και κυρίως από τη γείτονα Τουρκία.
Εν γένει όμως οι επιχειρήσεις καζίνο έχουν χάσει μεγάλους τζίρους και έσοδα, λόγω της κρίσης αλλά και των αλλαγών στη συγκεκριμένη αγορά. Εκτιμάται ότι ο συνολικός τζίρος, από περίπου 3,2 δισ. ευρώ το 2007, υποχώρησε πέρυσι σε 1,58 δισ. ευρώ, δηλαδή παρουσίασε πτώση κατά 50%. Ειδικά τη διετία 2013-2014, οι επιχειρήσεις σημείωσαν κατά μέσον όρο υποχώρηση τζίρου κατά 20% σε ετήσια βάση.
Εκτοτε, τόσο ο τζίρος ή/και τα έσοδα των καζίνο μειώνονται, αλλά με χαμηλότερους ρυθμούς. Λίγα καζίνο, κυρίως εκείνα που επηρεάζονται από το κύμα του τουρισμού (Ρόδος, Κέρκυρα), παρουσιάζουν μικρές αυξήσεις μεγεθών.
Στην υποχώρηση της αγοράς καζίνο τα τελευταία χρόνια, θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι επιδράσεις των αλλαγών που έχει επιφέρει αφενός η είσοδος του ΟΠΑΠ στα τυχερά παίγνια μέσω VLTs και αφετέρου η διείσδυση του ηλεκτρονικών τυχερών παιγνίων που θεωρείται και ο μεγαλύτερος καταλύτης.
Η άδεια στο Ελληνικό εξυγιαίνει και «ωριμάζει» όλη την εγχώρια αγορά
Καταλύτης για την εξυγίανση της αγοράς των καζίνο στην Ελλάδα είναι η παραχώρηση σχετικής άδειας ανάπτυξης και λειτουργίας στο Ελληνικό. Η προαίρεση αυτή για την εκκίνηση της αξιοποίησης του ακινήτου του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό κινεί αργά και αναγκαστικά όλες τις αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης.
Ο επενδυτής, Lamda Development, Hellinikon Global Ι, έχοντας ως πρότυπο το Μarina Bay Sands της Σιγκαπούρης, θεωρεί τη δημιουργία καζίνο στο Ελληνικό, ως ένα καθοριστικό βήμα για τη στήριξη της, πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, επένδυσής του.
Ετσι, η εκχώρηση της άδειας καζίνο τέθηκε ως προαπαιτούμενο για την υλοποίηση της σύμβασης παραχώρησης της έκτασης στο Ελληνικό. Και προκειμένου να δοθεί η σχετική άδεια, προσελκύοντας ισχυρούς και σοβαρούς παίκτες, η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει και να προσφέρει ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον λειτουργίας του καζίνο στην έκταση. Προς την κατεύθυνση αυτή, εντάχθηκε η ψήφιση του (πολυ)νόμου 4512/2018 τον περασμένο Ιανουάριο, που έλυσε το βασικότερο πρόβλημα που αφορά την υψηλή φορολογία των καζίνο.
Μείωσε θεαματικά τους συντελεστές φορολόγησης των τυχερών παιγνίων καζίνο, και πλέον, από 30% (ή και περισσότερο) που είναι σήμερα για τα υφιστάμενα καζίνο, οι νέοι συντελεστές για όσους ενταχθούν στο νέο καθεστώς των ΕΚΑΖ μειώνονται σε 20% έως 8%, ανάλογα με τα έσοδά τους. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερα είναι τα έσοδα ενός καζίνο, τόσο χαμηλότερη η επιβαλλόμενη φορολογία.
Μέχρι τώρα, για το καζίνο του Ελληνικού έχουν ενδιαφερθεί τουλάχιστον πέντε εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Caesars Εntertainment.
Η δημιουργία του ευνοϊκού περιβάλλοντος, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, δεν έχει επιτευχθεί ακόμη.
Ως «ευνοϊκό» περιβάλλον εννοείται ένα περιβάλλον ισότιμο για όλους τους παίκτες. «Δεν μπορεί να προσέλθουν ισχυροί και σοβαροί παίκτες (καζίνο για το Ελληνικό), έχοντας την υπόλοιπη αγορά να λειτουργεί παρασιτικά, μη καταβάλλοντας φόρους στο Δημόσιο, δάνεια σε τράπεζες και δεδουλευμένα σε εργαζομένους», αναφέρει παράγοντας της αγοράς.
Γι’ αυτό η κυβέρνηση έχει φέρει δρακόντειες διατάξεις μέσω του ν. 4512/2018, όπως π.χ. η διάταξη που προβλέπει την ανάκληση της άδειας καζίνο, αν η διοίκησή του καθυστερεί τις καταβολές στους εργαζομένους. Η αγορά ωστόσο συνεχίζει να «υπεκφεύγει» από τη συγκεκριμένη διάταξη, αξιοποιώντας κυρίως διάφορα νομικά τερτίπια.
Προς την κατεύθυνση αυτή βοηθά και το θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιανουάριο. Αυτό παραμένει ακόμη «τραχύ», καθώς δεν έχει εξειδικευθεί, ενώ απουσιάζει το δευτερογενές δίκαιο. Η κατάσταση αυτή, όμως, θα αλλάξει μόλις εμφανιστούν οι πρώτοι ενδιαφερόμενοι για το καζίνο του Ελληνικού.
Οι τελευταίοι αναμένεται να θέσουν τα ζητήματα τα οποία θα απαιτήσουν να έχουν επιλυθεί, προτού αποφασίσουν να επενδύσουν. Μέχρι τότε, θα έχει γίνει και σημαντική δουλειά από τους νομικούς συμβούλους της Επιτροπής Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), στο πλαίσιο της σύνταξης των όρων της προκήρυξης του διαγωνισμού για την άδεια στο Ελληνικό.
Μέχρι τώρα, για το καζίνο του Ελληνικού έχουν ενδιαφερθεί τουλάχιστον πέντε ενδιαφερόμενοι, συμπεριλαμβανομένης της Caesars Εnternainment, το ενδιαφέρον της οποίας έχει εκδηλωθεί εδώ και πολλά χρόνια.
Το σκηνικό όμως αναμένεται να ξεκαθαρίσει μόλις ολοκληρωθεί o φάκελος (teaser) της σχετικής άδειας καζίνο και δοθεί στους ενδιαφερομένους. Κάτι τέτοιο αναμένεται να συμβεί στις επόμενες εβδομάδες, με στόχο μέσα στον Σεπτέμβριο ή το αργότερο τον Οκτώβριο, να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός παραχώρησης της άδειας.
Η διαδικασία δεν είναι εύκολη, καθώς εκτός από το ελληνικό Δημόσιο και τον ενδιαφερόμενο επενδυτή που θα λάβει την άδεια, πρέπει να συμφωνήσει και η Lamda Development. Η τελευταία, πρέπει να γνωστοποιήσει εκ των προτέρων τους εμπορικούς όρους φιλοξενίας του καζίνο στο ακίνητό της στο Ελληνικό.