«Σας παρακαλούμε. E, τώρα! Οκτώμισι η ώρα το πρωί…». Η παρουσιάστρια που φιλοξενούσε την Ελένη Αυλωνίτου ήταν περίπου σκανδαλισμένη. Περίπου αιφνιδιασμένη. Οκτώμισι η ώρα το πρωί βλέπουν και μικρά παιδιά. Ενώ ένα προηγούμενο πρωί μπορεί να έβλεπαν τον Πολάκη ή ένα επόμενο, τον Καμμένο. Δηλαδή, τηλεοπτικά προϊόντα ασφαλώς κατάλληλα για όλη την οικογένεια.
Οπως κι αν το αξιολογεί κανείς αισθητικά, αυτό που είπε η Αυλωνίτου δεν έχει δυσφημιστικό αποτέλεσμα. Δεν μπορεί να θίξει τον στόχο της, όσο έθιξε εν τέλει την ίδια. Οπως κι αν αξιολογεί κανείς την «παπαριά», η Αυλωνίτου δεν πρωτοτύπησε. Μόνη η σύμπτωση της παρουσίας του Γεράσιμου Γιακουμάτου στο ίδιο παράθυρο αρκεί για να φωτίσει τη γενεαλογία του υπερκομματικού είδους στο οποίο ανήκει η βουλευτίνα του ΣΥΡΙΖΑ.
Αρα; Γιατί νιώθουμε την ακατανίκητη ανάγκη να συζητήσουμε κάτι που, κατά τα άλλα, αναγνωρίζουμε σαν κοινότοπο και κούφιο; Γιατί δεν μπορούμε να αντισταθούμε στην παπαρολογία; Πρόκειται για ένα λόγο που δεν είναι ικανός ούτε να προσβάλει ούτε να παραπλανήσει. Δεν έχει την ισχύ του ψεύδους. Καταφέρνει, ωστόσο, κάτι πιο καίριο: κλονίζει την ίδια τη διάκριση μεταξύ αλήθειας και ψέματος, μεταξύ σοβαρού και αστείου.
Λέει, ας πούμε, η Αυλωνίτου ότι είναι λάθος να φοράς βρεγμένο μακρυμάνικο στη φωτιά. Το σωστό, λέει, είναι να βουτήξεις και να κολυμπήσεις με το κεφάλι μέσα στο νερό. Και μόνη η σχετική συζήτηση είναι πέρα από το σωστό και το λάθος. Είναι απλώς παπαριά – κάτι που υποκαθιστά την αλήθεια χωρίς να την αναιρεί.
Το έχει εξηγήσει σε σύντομο δοκίμιό του ο Harry Frankfurt («On Bullshit»). O ψεύτης δείχνει τουλάχιστον κάποιον σεβασμό απέναντι στην αλήθεια – την αναγνωρίζει και θέλει να μας κρατήσει μακριά από αυτή.
Ο παπαρολόγος, όμως, περιφρονεί την πραγματικότητα προσφέροντας ένα υποκατάστατό της που μπορεί να μην την αναιρεί, αλλά τη συσκοτίζει. Τη φτηναίνει.
Η υποκατάστατη πραγματικότητα είναι ο αποτροπιασμός για την παραβίαση του σαβουάρ βιβρ των πρωινών εκπομπών. Η πραγματική πραγματικότητα είναι στη λίστα των νεκρών: «Δημητρίου (αβάπτιστο) του Ανδρέα και της Μαργαρίτας, γεν. 23/1/2018 στο Μαρούσι. Αρρεν».
Η αντίθεση καθιστά ορατή τη βαναυσότητα της παπαρολογίας· μια βαναυσότητα που νομιμοποιείται από την κυρίαρχη κουλτούρα. Οταν απαιτείται να μιλάς πιο γρήγορα απ’ ό,τι σκέφτεσαι· να ποστάρεις περισσότερο απ’ ό,τι γράφεις· να φωτογραφίζεις περισσότερο απ’ όσο βλέπεις. Οταν απαιτείται να παράγονται τόσοι ωκεανοί «έκφρασης», πώς ξεχωρίζει το σοβαρό από το γελοίο; Πώς θα ξεχωρίσει η σάχλα από τον θάνατο;
Αυτή την πραγματικότητα μπορείς να τη διαπλεύσεις μόνο αν ακολουθήσεις την οδηγία της Αυλωνίτου. Βουτάς το κεφάλι. Πηγαίνεις στα βαθιά. Βουτάς παρακάτω. Και παρακάτω. Εχει πάντα παρακάτω. Και παπαρακάτω.