Ο Μητσοτάκης λέει παπαριές». «Αντιλαμβάνομαι απόλυτα πως έχει μαυρίσει η ζωή των ανθρώπων, αλλά στις 21 Αυγούστου η χώρα βγαίνει από οκτώ έτη μνημόνια…». «It’s a crime of the past». «Ο τελικός αριθμός των νεκρών θολώνει την εικόνα». «Οσοι έχουμε θέση ευθύνης μπορεί να αισθανόμαστε αδικημένοι, με την έννοια αυτού που λέγεται στην καθομιλουμένη “μου έτυχε η στραβή στη βάρδιά μου”…».
Θρασύτητα ιδιαζόντως απεχθής, μπρος σε έναν τόσο υψηλό βαθμό πόνου και δυστυχίας. Η ανάγκη παραμονής στην εξουσία αποχαλινώνει τη γλώσσα, επειδή τα μέσα που χρησιμοποιεί για τη συντήρηση της επιρροής της είναι η ιδιοτέλεια και ο κυνισμός.
«Μπορείτε να ανοίξετε το μυαλό σας και να αφήσετε τις ετοιματζίδικες φράσεις να μπουν μέσα. Αυτές θα στήσουν τις προτάσεις σας –θα σκεφτούν ακόμη και τις σκέψεις σας ώς έναν βαθμό– και εν ανάγκη θα επιτελέσουν τη σημαντική υπηρεσία να συγκαλύψουν εν μέρει το νόημά σας ακόμη κι από σας τους ίδιους», έγραφε ο Οργουελ το 1946 (Politics and the English Language) απευθυνόμενος στους πολιτικούς. Η γλώσσα, έγραφε, «γίνεται άσχημη και ανακριβής διότι οι σκέψεις μας είναι ανόητες, αλλά η αφροντισιά της γλώσσας μας διευκολύνει τις ανόητες σκέψεις μας».
Ο πολιτικός λόγος υποστηρίζει τα ανυποστήρικτα. Επιστρατεύοντας την αοριστολογία και τους εξωραϊσμούς, αλλοιώνει τις έννοιες, εκπορνεύει τις ιδέες, βαφτίζει τα λάθη «επιτυχίες», τις παραλείψεις «ηρωικές προσπάθειες», την απώλεια «σωτηρία» («είχαμε ορισμένους νεκρούς αλλά σώσαμε και πάρα πολλούς»). Εβδομήντα χρόνια πριν, «ανυπεράσπιστα χωριά βομβαρδίζονται από αέρος, οι κάτοικοί τους διώχνονται στην ύπαιθρο, τα ζωντανά σκοτώνονται με πολυβολισμούς, οι καλύβες πυρπολούνται με εμπρηστικές σφαίρες: αυτό ονομάζεται ειρήνευση. Εκατομμύρια χωρικοί διώχνονται από τα κτήματά τους και στέλνονται στους δρόμους μόνο με όσα μπορούν να κουβαλήσουν: αυτό ονομάζεται μετακίνηση πληθυσμών ή επανόρθωση των συνόρων», σημείωνε ο Οργουελ.
Ο ανάλγητος πολιτικός δεν σκέφτεται το κοινό καλό, αλλά μόνο αυτό που μπορεί να τον ωφελήσει. «Νομίζεις», ρωτάει ο Σωκράτης τον Καλλικλή (στον «Γοργία» του Πλάτωνα), «ότι οι ρήτορες αγορεύουν αποβλέποντας πάντοτε στη ωφέλεια του λαού, με μοναδική δηλαδή έγνοια πώς θα γίνουν καλύτεροι οι πολίτες ή αγορεύουν με σκοπό να φανούν ευχάριστοι, παραμελώντας από ιδιοτέλεια εκείνο που συμφέρει στον λαό και μιλώντας του όπως μιλάμε σε μικρά παιδιά, αποκλειστικά για να τον ευχαριστήσει, αδιαφορώντας αν θα γίνει καλύτερος ή χειρότερος, αν θα υποστεί ωφέλεια ή βλάβη;».
Η αχαλίνωτη ιδιοτέλεια συγκεκριμένων πολιτικών καλλιεργεί τον κυνισμό στην κοινωνία και μετασχηματίζει τη συνύπαρξη σε ζούγκλα. «Τι είναι κυνικός; Ενας άνθρωπος που γνωρίζει την τιμή κάθε πράγματος και την αξία κανενός», έλεγε ο Οσκαρ Ουάιλντ.
Σκληρή σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, παρά τις επαναλαμβανόμενες δακρύβρεχτες διακηρύξεις για τον τερματισμό των ανισοτήτων και τη στήριξη των αδυνάτων, συνεχίζεται –όπως επιβεβαιώνεται– η άσκηση της πολιτικής εξουσίας με εγωκεντρισμό κι αλαζονεία, έλλειψη ενσυναίσθησης και ενοχών. Απληστοι για διάρκεια, συγκαλύπτουν τις συνθήκες που τη διασκορπίζει. Δεν είναι σώφρονες, γιατί δεν είναι μετριόφρονες, να ομολογούν ότι δεν τα κατέχουν όλα, να αποδέχονται την ανάγκη να συμβουλεύονται, να συνομιλούν, να συνεργάζονται με εταίρους. Ετσι, η μυστικοπάθεια και ο αυταρχισμός ορισμένων, που ευδοκιμούν στο περιβάλλον της αποφυγής του πολιτικού κόστους, συμφυρόμενα με ζωτικότατα κατάλοιπα πελατειακού κοινοβουλευτισμού, εμποδίζουν συλλογικές αποφάσεις, κοινές, στέρεες λύσεις.
Είναι πολύ μεγάλη η διαφορά ανάμεσα στον τρόπο που ζούμε και σε εκείνον που θα έπρεπε να ακολουθούμε. Χρειάζεται η υπνοβασία ενός φανατικού για να μην το δούμε.
Ισως, όπως ήλπιζε ο Οργουελ, θεωρώντας ότι το πολιτικό χάος συνδέεται και με τον εκφυλισμό του πολιτικού λόγου, «πιθανώς θα μπορούσε κανείς να επιφέρει κάποια βελτίωση αρχίζοντας ακριβώς από τη γλωσσική πλευρά», διορθώνοντας το ιδιόλεκτο ορισμένων πολιτικών ανδρών και γυναικών. Είναι κι αυτή μια απάντηση στον στάσιμο βηματισμό πάνω στο σαθρό σημείο.