«Τα βιβλία καθαρίζουν το μυαλό και το αίμα, αναχαιτίζουν τη γοητεία του κενού και τη δυσθυμία. Είναι μια θεραπευτική πρακτική που οι αρχαίοι Ελληνες γνώριζαν εδώ και χιλιάδες χρόνια και την ασκούσαν στις βιβλιοθήκες τους». Το απόσπασμα προέρχεται από τη «Χαμένη Αναγνώστρια» του Ιταλού Φάμπιο Στάσι, ενός πραγματικού βιβλιοδίφη που εκτός από συγγραφέας του συγκεκριμένου βιβλίου, είναι υπεύθυνος λογοτεχνίας σε εκδοτικό οίκο και ταυτόχρονα εργάζεται σε πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Ρώμης. Αφού λοιπόν ο συγγραφέας πιστεύει ότι τα βιβλία είναι φάρμακα, μπορεί να δώσει στον ήρωά του έναν παράξενο επαγγελματικό προσανατολισμό: ο Βίντσε Κόρσο, άνεργος εκπαιδευτικός, αποφασίζει να βιοποριστεί μέσω της βιβλιοθεραπείας. Αυτός ο γοητευτικός λογοτεχνικός χαρακτήρας, που μετά πολλά χρόνια ταλαιπωρίας ως αναπληρωτής καθηγητής φιλολογίας στη μέση εκπαίδευση αναγκάζεται να ψάξει για νέο επάγγελμα, πατάει με το ένα του πόδι στην πραγματικότητα και ταλαιπωρείται από την οικονομική και την προσωπική του κρίση. Με το άλλο του πόδι, όμως, βρίσκεται στα σύννεφα, «επιδιορθώνοντας» την καθημερινότητα με τη βοήθεια της τέχνης και της λογοτεχνίας.
«Εβγαλα ένα τσιγάρο από ένα τελευταίο τσαλακωμένο πακέτο και το άναψα. Ηταν τα ίδια τσιγάρα με αυτά που κάπνιζε ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ, και με εκείνα που είχε πάντα στην τσέπη του ο Αλμπέρ Καμύ», γράφει ο Στάσι, και είναι απίστευτο πόσα πράγματα γνωρίζει ήρωάς του για τα βιβλία και τους συγγραφείς. Δεν είναι μόνον φράσεις και μυθιστορηματικά πρόσωπα αυτά που ανακαλεί ο Κόρσο. Θυμάται επίσης τις διαστάσεις κάθε βιβλίου, το χρώμα του εξωφύλλου τη γραμματοσειρά στη ράχη. Η δυνατή του μνήμη, που θυμίζει τον περίφημο «Φούνες τον μνήμονα» του Χόρχε Λουί Μπόρχες, τον βοηθά εντέλει να λύσει το μυστήριο μιας εξαφάνισης. Μήπως η μανιώδης αναγνώστρια είναι εντέλει νεκρή;
Παρ’ όλα αυτά, ετούτο δεν είναι ένα βιβλίο δράσης, μολονότι η πλοκή του γίνεται προς το τέλος περιπετειώδης. Το πιο δυνατό του σημείο είναι ο ρομαντικός του πρωταγωνιστής, και ο τρόπος του να κάνει τη λογοτεχνία συμπρωταγωνίστρια και συμβία του. Την ίδια ικανότητα έχει το δοκίμιο του Χόρχε Καριόν «Βιβλιοπωλεία», που διεγείρει τη φαντασία σαν μυθοπλασία πρώτης γραμμής. Ο 42χρονος μανιώδης αναγνώστης Καριόν, καθηγητής σύγχρονης λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης κάνει εδώ μια περιδιάβαση στα μυθικά βιβλιοπωλεία του πλανήτη, και είναι να απορεί κανείς πότε πρόλαβε και γνώρισε όλα αυτά που αναφέρει στο εξαιρετικά τεκμηριωμένο βιβλίο του. Αυτή η περιήγηση στους «ιερούς» τόπους του Καριόν, μοιάζει με ένα ταξίδι στον χωροχρόνο. Διατρέχοντας τις ηπείρους μπαινοβγαίνουμε σε εμβληματικά βιβλιοπωλεία –σημεία αναφοράς της γενιάς που τα έθρεψε–, και από εκεί σε μικρές, μυστικές αίθουσες που γνωρίζουν μόνον λίγοι και μυημένοι. Από την αρχαία Ρώμη ώς μποέμ στέκια του 20ού αιώνα και τα εικονικά βιβλιοπωλεία του μέλλοντος, και από τη σκόνη που χώνεται ανάμεσα στα φύλλα ώς την ανάλυση της προσωπικότητας των βιβλιοπωλών, εδώ βρίσκεται ό,τι αφορά το βιβλίο. Αυτός ο διαφορετικός χάρτης του κόσμου είναι σαν τον μίτο της Αριάδνης μέσα στον μυθολογικό λαβύρινθο της γνώσης.
Συμπληρώνουν αλλήλους
Είναι προφανές ότι αυτά τα δύο βιβλία αλληλοσυμπληρώνονται. Ο βιβλιοθεραπευτής Βίντσε Κόρσο της «Χαμένης Αναγνώστριας» θα πρότεινε σίγουρα σε κάποιον από τους πελάτες του να διαβάσει τα «Βιβλιοπωλεία» για να του προσφέρει ένα μαγικό και παρηγορητικό ταξίδι του νου. Ή για να τον παρακινήσει σε μια αναχώρηση, με σκοπό να δημιουργήσει τη δική του πολιτιστική γεωγραφία του κόσμου. Επίσης φαντάζομαι ότι με πολλή χαρά ο Ισπανός καθηγητής Χορχέ Καριόν θα έπαιρνε μαζί του τον Ιταλό συγγραφέα και βιβλιοθηκάριο Φάμπιο Στάσι στην επόμενη εξόρμησή του, ώστε να μπορούν να μοιραστούν τα βιβλιοφιλικά τους πάθη. Τα έργα τους, πάντως, είναι ο ιδανικός συνδυασμός για τους αναγνώστες που δεν αγαπούν απλώς τις καλογραμμένες ιστορίες, αλλά ζουν μέσα σε αυτές και κατοικούν στον τεράστιο κόσμο της παγκόσμιας λογοτεχνίας.