Ελάχιστοι το 2015, μεταξύ αυτών και η κυβέρνηση, έδωσαν σημασία στην προειδοποίηση των εισαγγελέων, οι οποίοι μέσω της ενώσεώς τους έκαναν λόγο «για νομοσχέδιο που θα επιφέρει γενική ελευθέρωση των κρατουμένων και θα οδηγήσει σε ακύρωση δικαστικών αποφάσεων», όταν επρόκειτο να ψηφιστεί ο πολυσυζητημένος πλέον νόμος Παρασκευόπουλου, οι συνέπειες του οποίου συνεχίζουν να προκαλούν αντιδράσεις και να τραυματίζουν το αίσθημα δικαιοσύνης των πολιτών.
Ο νόμος αυτός, παρά τις τροποποιήσεις που δέχθηκε στη συνέχεια, πέρα από τις χωρίς διάκριση πρόωρες αποφυλακίσεις ακόμα και σκληρών κακοποιών και βαρυποινιτών –πολλοί από τους οποίους ξαναέκαναν τα ίδια–, προβλέπει κι άλλες ευκολίες για να βγαίνουν οι κρατούμενοι, αφαιρώντας, όπως λένε οι ίδιοι, από τους δικαστές τη δυνατότητα να ελέγχουν και να αξιολογούν το ποιος πρέπει να βγει και ποιος όχι.
Βαρυποινίτης… 36 μηνών
Η πρόσφατη περίπτωση του βαρυποινίτη Αριστείδη Φλώρου, που βγήκε μόλις 36 μήνες μετά τον εγκλεισμό του στη φυλακή, αν και είχε καταδίκη σε 21 χρόνια για κατάχρηση εκατομμυρίων εις βάρος του Δημοσίου και πρόσθετη ποινή 13 ετών ως ηθικός αυτουργός απόπειρας ανθρωποκτονίας, αποκάλυψε πως ο λεγόμενος νόμος Παρασκευόπουλου συνεχίζει να στοιχειώνει τις κυβερνητικές επιλογές στα ευαίσθητα θέματα της ασφάλειας των πολιτών, πυροδοτώντας αντιδράσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Ο Αριστείδης Φλώρος, όπως και πολλοί άλλοι σαν κι αυτόν, βγήκε ύστερα από έκτιση μόλις του ενός πέμπτου της ποινής και προσκομίζοντας, όπως λέει ο νόμος, πιστοποιητικό πως έχει αναπηρία πάνω από 67% από ψυχική ή άλλη νόσο. Οπως ανακοίνωσε η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων, οι δικαστές δεν είχαν –και δεν έχουν– από τον νόμο ευχέρεια, σε αυτές τις περιπτώσεις, να εμποδίσουν την έξοδο του κρατουμένου.
Μετά τα πολλαπλά κρούσματα βαριάς υποτροπής κρατουμένων, που αδιάκριτα βγήκαν από τις φυλακές αξιοποιώντας τις διατάξεις αυτού του νόμου, ακόμα και ο εμπνευστής του, καθηγητής του Ποινικού Δικαίου Νίκος Παρασκευόπουλος, δήλωσε πως η ανάγκη ορισμένων αλλαγών είναι απαραίτητη, ωστόσο, υπερασπίστηκε –και πάλι– το νομοθέτημά του, επικαλούμενος, πέραν των άλλων, την κατάσταση που επικρατούσε στις ελληνικές φυλακές και την αναγκαιότητα αυτές να αδειάσουν.
Βεβαίως, η λογική να αδειάζουν οι φυλακές με νόμο, όταν δεν πέφτει σε αυτές καρφίτσα, είναι μια πρακτική τόσο παλιά αλλά και τόσο πρόσφατη, που ξεκίνησε το 2008 για να συνεχιστεί από όλους τους μετέπειτα υπουργούς της Δικαιοσύνης, που μόλις τα πράγματα ζόριζαν στις φυλακές, με νόμο άνοιγαν την πόρτα. Ποτέ όμως αδιάκριτα και για όλους, ήπιους και σκληρούς κρατουμένους. Ο νόμος Παρασκευόπουλου έδωσε τη δυνατότητα της αποφυλάκισης σε όλους, βαρυποινίτες, επικίνδυνους, υπότροπους με τα γνωστά αποτελέσματα. Πριν από λίγες ημέρες, στις 28 Αυγούστου, κι ενώ η αποφυλάκιση Φλώρου ήταν ψηλά στην επικαιρότητα, ξαναφέρνοντας στη δημόσια συζήτηση τον λεγόμενο νόμο Παρασκευόπουλου και τις επικρίσεις για την ακολουθούμενη τα τελευταία χρόνια πολιτική στο κρίσιμο τομέα της αντιμετώπισης του εγκλήματος και της ασφάλειας των πολιτών, έληξε ο χρόνος εφαρμογής αυτού του νόμου σε ό,τι αφορά τις διατάξεις του για πρόωρες αποφυλακίσεις.
Συνεχίζουν, όμως, να ισχύουν πολλές ρυθμίσεις του, όπως εκείνες που οδήγησαν στην αποφυλάκιση Φλώρου με τα πιστοποιητικά αναπηρίας, που τόσο συζητήθηκαν και τόσες αντιδράσεις προκάλεσαν.
Από το 2008
Μετά τη λήξη εφαρμογής του λεγόμενου νόμου Παρασκευόπουλου, που λειτούργησε και παρήγαγε αποτελέσματα για τρία και πλέον χρόνια, καθώς είχε υποστεί τροποποίηση επί υπουργίας Σταύρου Κοντονή στην κατεύθυνση να μη βγαίνουν όλοι αδιακρίτως, το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι ποιο θα είναι το μέλλον ενός νόμου που έχει επικριθεί όσο ελάχιστοι.
Ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου αναμένεται να δώσει την απάντηση στο ερώτημα για την τύχη του νόμου προσεχώς, όμως η πρακτική των τελευταίων ετών, από το 2008 έως τώρα, είναι πάντα η ίδια. Οι νόμοι αποσυμφόρησης των φυλακών, όπως λέγονται, μόλις λήξουν παρατείνονται.
Στην περίπτωση του λεγόμενου νόμου Παρασκευόπουλου δικαστές και νομικοί εκτιμούν πως τα πράγματα δεν φαίνεται να εξελίσσονται αλλιώς, με άλλα λόγια η παράταση του νόμου σχεδόν προεξοφλείται.
Αγνωστο όμως προς το παρόν παραμένει –διότι ο νέος υπουργός μόλις ανέλαβε καθήκοντα– αν κάποιες διατάξεις του ενδεχομένως μπορεί να αλλάξουν, μειώνοντας τους κινδύνους να βγαίνουν από τις φυλακές και κρατούμενοι που δεν θα έπρεπε.
Πάντως, οι όποιες τροποποιήσεις είχε υποστεί ο συγκεκριμένος νόμος και επί υπουργίας Σταύρου Κοντονή, με τις οποίες εξαιρέθηκαν κατηγορίες βαριών εγκλημάτων από τις πρόωρες αποφυλακίσεις κρατουμένων, μπορεί να περιόρισαν μεν τις αρνητικές συνέπειές του, αλλά το κακό είχε ήδη γίνει, καθώς πολλοί σκληροί κακοποιοί πρόλαβαν και βγήκαν και κάποιοι από αυτούς ξανάκαναν τα ίδια αφαιρώντας ζωές, ληστεύοντας και αναπαράγοντας τη βαριά εγκληματικότητα.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό
Κι ενώ εδώ η λογική τού να αδειάζουν οι φυλακές με νόμους αποσυμφόρησης, όταν οι κρατούμενοι είναι ένας πάνω στον άλλον, καθορίζει βασικές πτυχές της σωφρονιστικής πολιτικής, ειδικά τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα με επιχειρηματολογία που «ακουμπάει» στα αυτονόητα περί δικαιωμάτων των κρατουμένων, σε Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες, διεθνείς οργανισμούς και Συμβούλιο της Ευρώπης, τα πράγματα αντιμετωπίζονται από χρόνια εντελώς διαφορετικά.
Το δόγμα που επικρατεί κυρίως στην πράξη είναι ένα: άλλη αντιμετώπιση για την ήπια εγκληματικότητα κι άλλη για τη σκληρή και την οργανωμένη.
Με άλλα λόγια, το «αδιακρίτως» για τις αποφυλακίσεις δεν νοείται και οι σκληροί κακοποιοί, το οργανωμένο έγκλημα, η τρομοκρατία αντιμετωπίζονται διαφορετικά, ενώ οι φυλακές, που ονομάζονται υψίστης ασφαλείας, με προδιαγραφές τήρησης των δικαιωμάτων των εγκλείστων, αποτελούν πραγματικότητα για τις περισσότερες, αν όχι για όλες, τις ευρωπαϊκές χώρες.
Εύκολες λύσεις για δύσκολα θέματα
Δικαστές, θεωρητικοί και άνθρωποι που καλούνται να εφαρμόσουν τους νόμους κρούουν από καιρό τον κώδωνα του κινδύνου για τις νομοθετικές επιλογές των αποφυλακίσεων, χάριν αδειάσματος των φυλακών, επισημαίνοντας ότι η επιλογή εύκολων λύσεων σε τέτοια δύσκολα θέματα έχει συνέπειες για τους πολίτες και μάλιστα οδυνηρές για εκείνους που έχουν κατά καιρούς την ατυχία να αποτελέσουν στόχο των αποφυλακισμένων κακοποιών. Ομως, αυτή η πρακτική μετράει αρκετούς νόμους αποσυμφόρησης των φυλακών, από το 2008 που ξεκίνησε έως σήμερα, καθώς δεν υπήρξε υπουργός που να μην έβαλε την υπογραφή του σε νόμο εξόδου κρατουμένων από τις φυλακές πρόωρα, με τον κ. Νίκο Παρασκευόπουλο να το «τερματίζει», ανοίγοντας την πόρτα των σωφρονιστικών καταστημάτων σχεδόν για όλους, χωρίς δηλαδή να εξαιρέσει κατηγορίες βαριών και ειδεχθών εγκλημάτων. Τα αποτελέσματα πλέον, γνωστά. Πάνω από 12 χιλιάδες κρατούμενοι πρόωρα έξω. Από αυτούς, μόνον το 2017, 320 για ληστείες, 1.137 για κλοπές και 698 για ναρκωτικά. Και κοντά σε αυτά και οι περιπτώσεις τύπου Αριστείδη Φλώρου που βγαίνουν με τα πιστοποιητικά αναπηρίας χωρίς δικαστική αξιολόγηση. Οσο για τα δικαιώματα ασφάλειας των πολιτών, για το αίσθημα δικαιοσύνης της κοινωνίας που δοκιμάζεται και για τα θέματα της αντεγκληματικής πολιτικής τα πλήγματα είναι πολλά και ως φαίνεται πάμε –σε σχέση με την Ευρώπη και τη διεθνή τάση– ανάποδα σαν τον κάβουρα.