Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η σημασία της λατινικής γλώσσας και γραμματείας ως φορέα ενός σημαντικού πολιτισμού του απώτερου παρελθόντος και σύστοιχων ανθρωπιστικών αξιών.
Εξίσου σημαντικός είναι, βέβαια, κάθε άλλος συγκροτημένος τομέας της γνώσης και της επιστήμης που μελετά και αναλύει ποικίλα θέματα του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Είναι συνεπώς συνεχές και εναγώνιο το ερώτημα που απασχολεί τις σύγχρονες κοινωνίες, τι από το όλο φάσμα του επιστητού πρέπει σε κάθε περίπτωση να συμπεριλαμβάνεται στο σχολικό πρόγραμμα.
Από την άλλη πλευρά, οι σύγχρονες κοινωνίες είναι εξαιρετικά σύνθετες και πολυδιάστατες. Συχνά οι νέοι πολίτες μας δυσκολεύονται να κατανοήσουν πολύπλοκα κοινωνικά φαινόμενα, που συνδέονται με την ένταξή τους σε επιμέρους πεδία κοινωνικών σχέσεων και την υπεύθυνη αντιμετώπιση από μέρους τους αντιφατικών καταστάσεων. Η ελλιπής προετοιμασία σε αυτά τα θέματα εύκολα μπορεί να οδηγήσει ένα νέο άνθρωπο σε σύγχυση περί του πρακτέου και να τον καταστήσει υποχείριο αντικοινωνικών αντιλήψεων και πρακτικών.
Οι κοινωνικές σπουδές καλούνται να καλύψουν αυτή την αδήριτη μορφωτική ανάγκη. Μέσω αυτών κάθε νέος πολίτης, σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα των προηγμένων χωρών, έχει τη δυνατότητα να οικειοποιηθεί τις γνώσεις, τη μεθοδολογία και τον τρόπο σκέψης που θα του εξασφαλίσουν αναγκαία εφόδια για μια αποτελεσματική και επωφελή ένταξη στην κοινωνία, τόσο για τον ίδιο όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Επιπλέον, αποτελούν το αναγκαίο υπόβαθρο για τη συστηματική μελέτη και κατανόηση των προβλημάτων σε κάθε τομέα των επιστημών της κοινωνίας και του ανθρώπου, και επομένως αναγκαίο εφόδιο για κάθε επιστήμονα που φιλοδοξεί να εργαστεί στο ευρύ πεδίο των επιστημών της κοινωνίας και του ανθρώπου.
Αξίζει να επισημάνουμε, επιπλέον, την κοινή διαπίστωση των φιλολόγων ότι η διδασκαλία των λατινικών έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο εξαιτίας της άκρας τυποποίησης της διδασκαλίας και της μηχανιστικής αποστήθισης της –εξαιρετικά περιορισμένης- διδακτέας ύλης. Υπό αυτό το πρίσμα, ούτε το ρόλο ενός ασφαλούς κριτηρίου επιλογής στις πανελλήνιες εξετάσεις δεν μπορεί να επιτελέσει.
Τέλος, για όσους ανεπίγνωστα επιμένουν ότι μια τέτοια επιλογή συνιστά υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών, οφείλουμε να τονίσουμε για μια ακόμα φορά τα αυτονόητα, ότι επίκεντρο των κοινωνικών σπουδών είναι ο άνθρωπος, κοινωνικό ον αδιαμφισβήτητα.
* Ο Παύλος Χαραμής είναι αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής