Το ζήτημα δεν είναι αν θα διδάσκονται τα Λατινικά και αν οι υποψήφιοι της Νομικής Σχολής θα εξετάζονται στο γερουνδιακό «Carthago delenda est». Κι ας είναι μια από τις πιο σημαδιακές εκφράσεις όχι μόνον της ρωμαϊκής ιστορίας αλλά και της νοοτροπίας που κρύβει η σύνταξη των λατινικών, η οποία έχει μια τάση προς το αντικειμενικό. Ο αντίστοιχος Ελληνας Κάτων δεν θα έλεγε «Καταστρεπτέα η Καρχηδόνα». Θα έλεγε «Ας καταστρέψουμε την Καρχηδόνα». Διαφορά σύνταξης, αλλά και διαφορά νοοτροπίας. Το γερουνδιακό μετατρέπει την πράξη σε αντικειμενική ανάγκη. Η προστακτική διατηρεί τη δύναμη του υποκειμένου και εμπεριέχει και την ερώτηση: «Μήπως πρέπει να καταστρέψουμε την Καρχηδόνα;». Δεν είμαι κλασικός φιλόλογος, δέχομαι διορθώσεις –εκτός Wikipedia παρακαλώ–, απλώς το αναφέρω διότι θεωρώ ότι αυτή η διαφορά είναι χαρακτηριστική για τον τρόπο με τον οποίον επεξεργάστηκαν οι Λατίνοι την ελληνική σκέψη και της επέτρεψαν να ταξιδέψει στους αιώνες που διαμόρφωσαν και ανέπτυξαν τον δυτικό πολιτισμό.
Ομως το επαναλαμβάνω. Το ζήτημα δεν είναι πόσες ώρες θα διδάσκονται τα Λατινικά και πόσες τα Αρχαία Ελληνικά. Το ζήτημα δεν είναι ποσοτικό, όπως έλεγε και ο Ενγκελς. Είναι ποιοτικό. Το ζήτημα είναι πότε η ελληνική εκπαίδευση θα αντιληφθεί τη σημασία της διδασκαλίας των κλασικών γλωσσών και πότε η ελληνική πολιτεία θα αντιληφθεί τη σημασία των κλασικών σπουδών. Πότε θα καταλάβουν όλοι αυτοί, νεόπλουτοι των κοινωνικών και οικονομικών επιστημών, ότι η διδασκαλία των κλασικών γλωσσών και του πολιτισμού τους δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν την περιφορά του Επιταφίου που όλοι ακολουθούμε λόγω παράδοσης, βιαζόμαστε όμως να περάσει η δοκιμασία για να χλαπακιάσουμε τα νηστήσιμα.
Το επαναλαμβάνω. Η διδασκαλία αρχαίων ελληνικών κειμένων στο πρωτότυπο δεν βοηθάει μόνον το νέο παιδί που γεννιέται στην εποχή των αγγλικών του Διαδικτύου και των αεροδρομίων να αντιληφθεί τον ιστορικό ορίζοντα της γλώσσας που μιλάει. Από τη στιγμή που καταργήθηκε η διδασκαλία της καθαρευούσης και της πλούσιας λογοτεχνίας της, από τη στιγμή που ακρωτηριάσθηκε η γραφή με την επιβολή του μονοτονικού, για τον μαθητή του γυμνασίου ο ιστορικός ορίζοντας της γλώσσας του περιορίζεται σε ένα χρονικό διάστημα λιγότερο του αιώνος. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία, κοινώς παρελθόν. Τα Αρχαία Ελληνικά μοιάζουν παράξενα, κοινώς ξένα ή εξωτικά.
Η Ελλάδα και σ’ αυτόν τον τομέα ακολούθησε στα τυφλά τον δρόμο της μετανεωτερικής Ευρώπης. Οι κλασικές σπουδές θυσιάστηκαν στον βωμό της πολυπολιτισμικότητας. Οι πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις, αντιμετωπίζοντας ενοχικά το παρελθόν τους, θέλησαν να διαγράψουν από την Παιδεία τους ό,τι χαρακτηριστικό θύμιζε την πολιτισμική τους υπεροχή. Το προσφορότερο θύμα ήταν οι κλασικές σπουδές, αυτές που στήριξαν τις ευρωπαϊκές ελίτ. Η μετανεωτερικότητα δεν ανέχεται «βαρβάρους», ούτε κρίσεις για άλλους πολιτισμούς που ξεφεύγουν από τα όρια της ανοχής απέναντι στο διαφορετικό, ό,τι κι αν είναι αυτό, αρκεί να φοράει μαντίλα και να μην πιστεύει στον ίδιο Θεό με τον δυτικό κόσμο, ούτε φυσικά να υιοθετεί την αθεΐα.
Εμείς τι ζόρι τραβάμε, θα μου πείτε. Εμείς ούτε αποικίες είχαμε ούτε Λεοπόλδους που βασάνιζαν τους Κονγκολέζους γιατί τους θεωρούσαν ιδιοκτησία τους. Εμείς που βρήκαμε οι ταλαίπωροι μια θέση στον σύγχρονο κόσμο επειδή καταφέραμε να πείσουμε τους κυρίαρχους της εποχής ότι είμαστε συνεχιστές μιας παράδοσης που ήταν και η δική τους παράδοση. Εμείς που όταν επιτέλους γίναμε Ευρωπαίοι, χάρη και στον Παρθενώνα εκτός των άλλων, νομίσαμε πως θα σωθούμε επειδή οδηγούμε BMW. Τι θα είχε γίνει αν, αντί να σπαταλήσουμε όλα αυτά τα δισεκατομμύρια για να φτιάξουμε πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα για να συντηρούν τα σουβλατζίδικα της επικράτειας, κάποιοι είχαν πάρει την απόφαση να στήσουν ένα –έστω ένα– εκπαιδευτικό ίδρυμα κλασικών σπουδών με παγκόσμια ακτινοβολία; Ομως στους νεόπλουτους της γνώσης ο Πλάτων φαίνεται παρωχημένος και δεν γυαλίζει όπως τα χρυσά πόμολα του Μπουρντιέ, τον οποίον μετέφρασαν για να μπουν στο Δημόσιο και να υπογράφουν προοδευτικές διακηρύξεις για το Σκοπιανό ως πανεπιστημιακοί.
Ελάτε τώρα. Αν γίνονταν αυτά, δεν θα ήμασταν αυτοί που είμαστε. Θα χάναμε την ιδιοπροσωπεία μας, ή ιδιοπροσωπία, όπως επιθυμείτε.