Aς μιλήσουμε με αριθμούς. Σήμερα στον κόσμο ζουν επτά δισεκατομμύρια άνθρωποι, τα τέσσερα εκ των οποίων στην Ασία, και από ένα περίπου σε Ευρώπη, Αμερική (βόρεια και νότια) και Αφρική. Ο ΟΗΕ εκτιμά πως το 2040 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί σε εννιά δισεκατομμύρια (πέντε στην Ασία και δύο στην Αφρική), ενώ το 2100, αν οι προβλέψεις των επιστημόνων αποδειχθούν ορθές, ο πλανήτης θα έχει έντεκα δισεκατομμύρια, εκ των οποίων τα πέντε θα βρίσκονται στην Ασία και τα τέσσερα στην Αφρική. Η Νιγηρία, για παράδειγμα, που το 1950 είχε 35 εκατομμύρια, σήμερα αγγίζει τα 200, και θα ξεπεράσει τα 700 εκατομμύρια στο τέλος του αιώνα. Με άλλα λόγια, στο μέλλον, περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί στην Αφρική και την Ασία.
Τι σημασία, θα πείτε, έχουν αυτοί οι αριθμοί εφόσον πρόκειται για εξαθλιωμένους πληθυσμούς, που ζουν μέσα στη φτώχεια, τις ασθένειες και το σκοτάδι; Μη βιάζεστε! Αν οι προβλέψεις είναι ορθές τότε όχι απλώς ο πληθυσμός αλλά και το κέντρο βάρους των παγκόσμιων αγορών θα μετακινηθεί από τον Ατλαντικό στον Ινδικό Ωκεανό. Το 2050 στην πρώτη τετράδα των ισχυρότερων οικονομιών στον κόσμο θα βρίσκονται η Κίνα, η Ινδία και η Ινδονησία. Αν σήμερα επτά από τους δέκα ανθρώπους που ανήκουν στο πλουσιότερο τέταρτο του πλανήτη ζουν στη Δύση, σε 30-40 χρόνια έξι στους δέκα του πλουσιότερου 25% θα ζουν έξω από τα όρια του δυτικού κόσμου.
Ας δούμε κι άλλους αριθμούς. Η Κίνα και η Ινδία είναι σήμερα οι δύο μεγαλύτερες αγορές του Διαδικτύου στον κόσμο, με 772 εκατομμύρια και 481 εκατομμύρια χρήστες αντίστοιχα. Είναι επίσης οι δύο πρώτες αγορές smartphone και αποτελούν το 39% των 830 εκατομμυρίων νέων ανθρώπων που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο παγκοσμίως. Oπως γράφει ο Ινδός υπεύθυνος της Αρχής Προσωπικής Ταυτοποίησης στην Ινδία, Νάνταν Νιλέκανι, σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό Foreign Affairs, η Κίνα μια χώρα που πριν από μερικά χρόνια χρησιμοποιούσε μόνο ρευστό χρήμα στις οικονομικές συναλλαγές, σήμερα μεταφέρει 9 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέσω online πληρωμών. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος ας επισημάνουμε πως οι Αμερικανοί στέλνουν ετησίως μόλις 49 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω online πληρωμών.
Δεν είναι όμως μόνο στην οικονομία που παρατηρούνται αλλαγές στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά και στους θεσμούς και στις νοοτροπίες. Η Ινδία, της οποίας οι εκλογικοί θεσμοί είναι αρκετά αποτελεσματικοί και αμερόληπτοι, προχώρησε στην υιοθέτηση ηλεκτρονικών μεθόδων για την απλοποίηση και την επιτάχυνση της εκλογικής διαδικασίας. Ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Στίβεν Γουίλκινσον καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Yale, επισημαίνει πως οι κοινοβουλευτικές εκλογές του 2004 στην Ινδία ήταν οι πρώτες απολύτως ηλεκτρονικές εκλογές σε κράτος του πλανήτη. Κατά τη διάρκεια αυτών των εκλογών χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο από ένα εκατομμύριο κατασκευασμένες στη χώρα και απλές στη χρήση τους ηλεκτρονικές μηχανές ψηφοφορίας. Παρά τις προβλέψεις πως σε ένα φτωχό κράτος με 28 πολιτείες και πληθυσμό 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων το σύστημα δεν θα λειτουργούσε εύρυθμα και θα ήταν ευάλωτο σε απόπειρες νοθείας, η ψηφοφορία κύλησε ομαλά και κρίνοντας από την αποδοχή που το σύστημα είχε από τους πολίτες, η εισαγωγή των μηχανών αποδείχθηκε μεγάλη επιτυχία.
Ακόμη πιο πέρα, στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μόλις πριν από λίγες μέρες, ινδικό δικαστήριο αναγνώρισε το δικαίωμα στον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, θεωρώντας πως η ποινικοποίηση των σαρκικών σχέσεων είναι ανορθολογική, αυθαίρετη και αντισυνταγματική. Σε μια χώρα με ισχυρή παρουσία θρησκευτικού φανατισμού πρόκειται για μια εξαιρετική είδηση.
Ολα τα παραπάνω δεν παραγνωρίζουν τα προβλήματα. Σοβαρά ζητήματα ακραίας φτώχειας και κοινωνικών ανισοτήτων, παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταστροφής του περιβάλλοντος, λειτουργίας της δημοκρατίας είναι στην πρώτη γραμμή των θεμάτων που απασχολούν τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ομως, και αυτός ο κόσμος αλλάζει.
Οι πολίτες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής έχουν ανάγκη να καταλάβουν τις αλλαγές. Ο αναπτυσσόμενος κόσμος είναι προς το παρόν φτωχότερος, λιγότερο μορφωμένος και λιγότερο υγιής. Αγωνίζεται όμως να βελτιώσει τη θέση του με κάθε τρόπο, ακόμη κι αν πρέπει να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα με τα πόδια ή με σαπιοκάραβα. Το χάσμα με τον ανεπτυγμένο κόσμο μειώθηκε και θα μειωθεί κι άλλο. Η εποχή της αποικιοκρατίας πέρασε και αυτή της οικονομικής κυριαρχίας της Δύσης φαίνεται πως θα περάσει επίσης.
Οι πολίτες της Δύσης αντί να βιώνουμε το τέλος της κυριαρχίας της Δύσης με νοσταλγία, φόβο ή επιθετικότητα, έχουμε ανάγκη να κατανοήσουμε τον καινούργιο κόσμο που έρχεται. Να εμπεδώσουμε πως η Δύση δεν θα είναι (πλέον) το κέντρο του κόσμου αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Στο κάτω κάτω, είναι σημαντικό να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας ταπεινοφροσύνη, περιέργεια για γνώση και ανοιχτούς ορίζοντες για ένα κόσμο γεμάτο εκπλήξεις και αλλαγές.
*Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Κεράλα στην Ινδία.