ΦIΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
Ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Ο Γιάννης Μαρής και οι άλλοι
Εκδ. Πατάκη
Ενα πανόραμα της αστυνομικής λογοτεχνίας αλλά και των άλλων αναγνωσμάτων μυστηρίου και περιπέτειας, όπως αυτά αναπτύχθηκαν στη χώρα μας από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τις μέρες μας, μας παραδίδει ο συγγραφέας και μελετητής του είδους Φίλιππος Φιλίππου.
Με τρόπο γλαφυρό και με ενάργεια περιγράφονται τα διάφορα στάδια από τα οποία πέρασε το είδος, αποδίδεται η ατμόσφαιρα και οι ανάγκες τις εποχής, ενώ αυτό συνδέεται, κυρίως, με τον Τύπο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, της εκάστοτε περιόδου. Ερευνάται και η πιο μικρή λεπτομέρεια, ανασύρονται στο φως ξεχασμένοι συγγραφείς και δημοσιογράφοι, επισημαίνονται εφημερίδες και περιοδικά που είχαν φιλοξενήσει στις σελίδες τους διηγήματα σε σειρές συνεργατών τους και αντανακλάται το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον το οποίο επηρεάζει την εξέλιξη του αστυνομικού είδους και του λαϊκού αναγνώσματος. Οι δεκαετίες του ’40 και του ’50, με ό,τι πολιτικό, κοινωνικό και καλλιτεχνικό αυτές περικλείουν, ζωντανεύουν και αναπαριστώνται μέσω των δημοσιογραφικών καταγραφών, ενώ δεν μένουν ασχολίαστες οι μεταφράσεις που κυριαρχούν, σε εφημερίδες και εκδοτικούς οίκους, γνωστών και λιγότερο γνωστών τίτλων του αστυνομικού είδους και του θρίλερ, όπως αυτό αναπτύσσεται παράλληλα στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και στη Γαλλία. Αλλωστε, αυτή η επικοινωνία ανάμεσα στο ελληνικό και στο ξένο είδος δεν σταματάει και δεν περιορίζεται μόνο σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Είναι αδιάλειπτη η «συνομιλία» η οποία επεκτείνεται και σε έργα κλασικών αναγνωσμάτων, όπως αυτά των Ουγκό, Ντίκενς και Ντοστογιέφσκι.
Οι παραπομπές σε αποσπάσματα από εφημερίδες των αρχών, και όχι μόνο, του εικοστού αιώνα, η σύνθεση απόψεων έγκυρων Ελλήνων κριτικών, αλλά και η καίριες αναφορές σε συνεντεύξεις ανθρώπων που ασχολήθηκαν ή και ασχολούνται με το είδος, προσφέρουν στον αναγνώστη –πέραν των γνώσεων– και ένα απολαυστικό ανάγνωσμα.
Σημαντικός σταθμός όχι μόνο στο εν λόγω μελέτημα αλλά και στην αστυνομική λογοτεχνία της χώρας είναι η παρουσία του έργου και της προσωπικότητας του Γιάννη Μαρή. Εξάλλου, με αφορμή τη συνεισφορά του συγγραφέα, που ακόμα και σήμερα διαβάζεται, δίδονται και άλλες παράμετροι, όπως οι επιδράσεις του ιδίου από το έργο του Ζορζ Σιμενόν, ενώ ανιχνεύονται και οι λόγοι που συνέτειναν στην όποια ανάπτυξη της αστυνομικής λογοτεχνίας και η συσχέτισή της με την προβολή του λαϊκού αναγνώσματος, μέσω των περιοδικών «Μάσκα» και «Μυστήριο».
Δεν θα μπορούσε να μείνει ασχολίαστη η μετά Μαρή εποχή και η τύχη του αστυνομικού από τις δεκαετίες του ’80, του ’90 και εξής, η περίοδος της περιφρόνησης του είδους από συγγραφείς και αναγνώστες, αλλά και η έκρηξη που παρατηρείται κυρίως στις μέρες μας με την έκδοση πολλών έργων που κατατάσσονται στο είδος. Στο μελέτημα γίνεται μόνο καταγραφή αυτών, χωρίς να αξιολογούνται, και δεν είναι δυνατόν να μην εντυπωσιαστεί ο αναγνώστης από τον μεγάλο αριθμό των μυθιστορημάτων που εξεδόθησαν, κυρίως από το 2000 και εξής. Η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος άραγε προέρχεται εξαιτίας της επιτυχίας που έχουν τα σκανδιναβικά μυθιστορήματα ή της απενοχοποίησης συγγραφέων, κριτικών και αναγνωστών, οι οποίοι πλέον δεν αντιμετωπίζουν το είδος ως παρακατιανό και ασήμαντο; Πιθανόν, όμως, να ισχύουν αυτοί οι λόγοι, αλλά δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν ότι πρόκειται για εύκολο είδος με το οποίο μπορεί να ασχοληθεί ο καθένας.
Σχόλια και κατάλογοι
Τα σχόλια, ο κατάλογος των έργων του Μαρή, οι κατάλογοι των βιβλίων της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας από το 1913-1980, το 1981-2000 και το 2001-2017, καθώς και τα αφιερώματα των εφημερίδων και των περιοδικών από το 1979 μέχρι το 2000, συμπληρώνουν αυτήν την επισκόπηση του αστυνομικού είδους, την πορεία του κατά τη διάρκεια των διαφόρων περιόδων από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα.
Ο ρέων αφηγηματικός λόγος του Φίλιππου Φιλίππου και η πειθαρχημένη σύνθεση συνιστούν ένα ελκυστικό ανάγνωσμα το οποίο δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη, αντιθέτως τον κατακτά, όπως συμβαίνει και με ένα καλό μυθιστόρημα του αστυνομικού είδους.