Το Μουσείο Fitzwilliam του Πανεπιστημίου του Cambridge δέχεται εθελοντές εδώ και σχεδόν 15 χρόνια – τα τελευταία εννέα, μέσω του Open Doors Project, ενός εργαλείου που έχει ήδη μοντελοποιηθεί. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, που καλύπτει το δίκτυο πανεπιστημιακών μουσείων της πόλης, απασχολεί συνολικά 450 εθελοντές ετησίως, 100 εκ των οποίων στο Fitzwilliam. Εθελοντές μπορούν να είναι και ανήλικοι, από 16 ετών και άνω, καθώς το μουσείο εγγυάται την ασφάλειά τους. Η επιμελήτρια της Ελληνικής, Ρωμαϊκής και Κυπριακής Συλλογής του Μουσείου Fitzwilliam, δρ Αναστασία Χριστοφιλοπούλου, θα μεταφέρει απόψε την εμπειρία του εθελοντισμού στα μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία και στη δημόσια αρχαιολογία. Στη χώρα όπου εργάζεται, τα προγράμματα εθελοντισμού, όπως λέει η ίδια, συνδέονται με τις πολιτικές δημόσιας συμμετοχής στα μουσεία. «Οι εθελοντές», σημειώνει, «έχουν καλύτερες πιθανότητες να γίνουν εξειδικευμένοι επαγγελματίες που μπορούν στη συνέχεια να επιστρέψουν στο εργατικό δυναμικό του μουσείου ως μόνιμο προσωπικό. Με τον τρόπο αυτόν, ο εθελοντισμός μπορεί να συμβάλει στη μείωση των επιπέδων ανεργίας, καθώς και στην παροχή εκπαιδευμένων επαγγελματιών για τις ανάγκες των μουσείων». Η δρ Αναστασία Χριστοφιλοπούλου απάντησε σε γραπτές ερωτήσεις της «Κ».
Επίσκεψη στο εργαστήριο συντήρησης του Μουσείου Fitzwilliam.
― Πώς θα αποτιμούσατε την προσφορά των εθελοντών στο μουσείο όλα αυτά τα χρόνια;
― Κάθε εθελοντής αξιολογείται διαρκώς έως τη λήξη του προγράμματος. Επίσης, παρακολουθούμε και τη συνέχεια της σταδιοδρομίας του. Τα αποτελέσματα αυτών των αξιολογήσεων είναι πολύ ενθαρρυντικά: δείχνουν, για παράδειγμα, ότι κυρίως νεαρά άτομα ανακαλύπτουν επαγγελματικές προοπτικές στον τομέα των μουσείων και του πολιτισμού που δεν είχαν φανταστεί μέχρι τότε, αντεπεξέρχονται επιτυχώς σε επαγγελματικές συνεντεύξεις και αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες.
― Τι φέρνει και τι παίρνει μαζί του ένας εθελοντής;
― Το σημαντικότερο που φέρνει είναι η ερμηνεία του για το πώς πρέπει να συνδιαλέγεται το μουσείο με το ευρύ κοινό. Γι’ αυτό, είναι πολύ σημαντικό οι εθελοντές μας να προέρχονται από διαφορετικά φύλα, κοινωνικές τάξεις, εθνότητες και πολιτισμικό υπόβαθρο, να έχουν διαφορετικές έμφυλες προσεγγίσεις και διαφορετικές εκπαιδευτικές εμπειρίες. Μόνο τότε μπορεί να διασφαλιστεί ότι έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη δομή του μουσείου και να το κάνουν πιο προσιτό σε όλους. Από την άλλη πλευρά, ο εθελοντής γίνεται κοινωνός του υλικού πολιτισμού και του γνωσιακού κόσμου του μουσείου και τους μεταλαμπαδεύει ως «πολιτισμικός πρεσβευτής». Οπως συχνά λέμε στους εθελοντές μας: «Θέλουμε να μεταδώσετε τις δικές σας ερμηνείες και αναζητήσεις σχετικά με τις συλλογές και όχι αυτές που θα ακούσετε από τους ανθρώπους του μουσείου».
― Πώς μπορεί η Ελλάδα να αναπτύξει τον εθελοντισμό στα μουσεία της;
― Οπως σε κάθε επαγγελματική σχέση, όλα ξεκινούν από τη δημιουργία εμπιστοσύνης. Το κοινό και ειδικά οι νέοι, προτού υποβάλουν αίτηση, πρέπει να αισθάνονται ότι το μουσείο είναι χώρος που επιτρέπει τις ιδέες τους. Την ίδια στιγμή, τα μουσεία πρέπει να λάβουν την κατάλληλη κρατική και τοπική υποστήριξη για τα προγράμματα εθελοντισμού. Το έργο που έχει διεξαχθεί τα τελευταία 10 χρόνια από μεγάλα μουσεία στην Ελλάδα, όπως το Μουσείο της Ακρόπολης και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην κατεύθυνση της δημόσιας συμμετοχής και δημόσιας αρχαιολογίας, είναι πολύ σημαντικό, καθώς αποτελεί το οικοδόμημα πάνω στο οποίο θα στηριχθεί αυτή η σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στα ελληνικά μουσεία και το μελλοντικό σώμα εθελοντών.