Είναι πολλοί εκείνοι που εύχονται να ψοφήσει το δημοψήφισμα του γείτονα. Προσεύχονται γι' αυτό στην Κουμουνδούρου, στην Πειραιώς, στην Χαριλάου Τρικούπη, στην Συγγρού· εκεί είναι τα γραφεία των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Καθένας για τους δικούς του και αντίθετους λόγους. Η κυβέρνηση δεν θα μπει στην περιδίνηση της απώλειας εμπιστοσύνης στην Βουλή και η Αντιπολίτευση θα ησυχάσει (τουλάχιστον προς το παρόν) από το να εξηγεί στους εταίρους γιατί δεν συμβάλει σε μια λύση που σταθεροποιεί την περιοχή και ευνοεί μακροχρονίως τα ελληνικά συμφέροντα.
Είναι και κάποιοι που φτιάχνουν ήδη δεύτερες γραμμές άμυνας. Στους υπερπατριωτικούς κύκλους ελπίζουν στο θυμικό των Ελλήνων· δεν τους πρόδωσε εξάλλου ποτέ! Ηδη προπαγανδίζουν ένα αντίστοιχο εγχώριο δημοψήφισμα. «Θα είναι δύσκολο να επικυρωθεί η συμφωνία από την Ελλάδα χωρίς να προηγηθεί δημοψήφισμα μετά το προηγούμενο των Σκοπίων», γράφει στα «Νέα» (29.9.2018) ο διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών κ. Μελέτης Η. Μελετόπουλος. «Αν η κυβέρνηση επιχειρήσει να το αποφύγει, αυτό θα εκληφθεί όχι μόνον ως δημοκρατικό έλλειμμα αλλά και ως έμμεση απόδειξη ότι η συμφωνία δεν έχει λαϊκή στήριξη».
Η αλήθεια είναι ότι στην χώρα μας έχουμε μεγάλη ιδέα για τα «δημοκρατικά πλεονάσματα». Κάποια στιγμή πιστέψαμε ότι ψηφίζοντας στην Ελλάδα θα άλλαζε όλη η Ευρώπη· φυσικά με το αζημίωτο για εμάς. Εδώ κάναμε κοτζάμ δημοψήφισμα για το «Preliminary Debt Sustainability Analysis», το μυαλό θα μάς εμποδίσει να κάνουμε ένα δημοψήφισμα για το Σύνταγμα μιας άλλης χώρας; Κι αν πετύχει αυτό γιατί να μην ψηφίσουμε για να αλλάξουμε την πολιτική των ΗΠΑ σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Έτσι κι αλλιώς η κλιματική αλλαγή θα έχει δραματικές επιπτώσεις στην Ελλάδα. Αφού πιστέψαμε ότι θα σώσουμε την Ευρώπη με ένα ελληνικό δημοψήφισμα γιατί να μην προσπαθήσουμε να σώσουμε και τον κόσμο; Τουλάχιστον θα γελάσει κάθε πικραμένος αναλυτής της διεθνούς πολιτικής.
Την ηρωική εποχή του αντιμνημονιακού αγώνα καλλιεργήθηκε πολύ η ανοησία της «Άμεσης Δημοκρατίας». Αυτή δεν παρουσιάστηκε ως μια εναλλακτική διαδικασία λήψης αποφάσεων· σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται και μπορεί να δουλέψει. Προπαγανδίστηκε ως το αντίδοτο σε μια σκληρή πραγματικότητα. Δεν θέλαμε λιτότητα;
Κανένα πρόβλημα. Απλώς θα ψηφίζαμε για να εξαφανιστεί, ασχέτως αν δεν είχαμε τα λεφτά για επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές. Η «Άμεση Δημοκρατία» ήταν η φιλοσοφική λίθος του ελληνικού πνευματικού μεσαίωνα. Μια μια θρυλική αλχημική ουσία ικανή να μετατρέψει τα πάντα σε χρυσό ή άργυρο, ικανή να πραγματώσει κάθε επιθυμία των πολιτών.
Το δημοψήφισμα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει κάποια λογική. Ο δικός τους καταστατικός χάρτης -το θεμέλιο του πολιτεύματος- πρόκειται να αλλάξει. Όσο για τα δικά μας δημοψηφίσματα, ας δείξουμε λίγο συγκράτηση. Ή έστω ας διδαχθούμε κάτι από το τελευταίο…