Ένα ισχυρό αστικό δίπολο -Κομοτηνή/Αλεξανδρούπολη- και τρεις περιφερειακοί πόλοι -Ξάνθη, Καβάλα και Δράμα, οι τελευταίοι δύο σε κοντινή συνέργεια- είναι το μοντέλο που προτείνει το νέο περιφερειακό χωροταξικό για την ανάπτυξη της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στο νέο πλαίσιο προβλέπεται προστασία της αγροτικής παραγωγής, περιορισμός της διάχυσης της δόμησης στη Θάσο και σε συγκεκριμένες περιοχές του παράκτιου μετώπου και η συγκρότηση τριών «αξόνων οικοανάπτυξης» για την ανάδειξη της φυσικής και πολιστικής κληρονομιάς.
Το νέο Περιφερειακό Χωροταξικό πλαίσιο, που έχει σταλεί προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, είναι το δεύτερο που αναθεωρείται, μετά από εκείνο της Κρήτης. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, θα ακολουθήσει μέσα στο επόμενο διάστημα η αναθεώρηση ακόμα εννέα περιφερειακών χωροταξικών, ενώ το μόνο που έχει καθυστερήσει σημαντικά είναι εκείνο του Νοτίου Αιγαίου (η Περιφέρεια Αττικής διέπεται από Ρυθμιστικό Σχέδιο που αναθεωρήθηκε το 2014).
Το περιφερειακό πλαίσιο καθορίζει τους βασικούς άξονες ανάπτυξης στους οποίους θα κινηθεί η Περιφέρεια την επόμενη δεκαετία- δεκαπενταετία. Περιλαμβάνει βασικές κατευθύνσεις για όλους τους τομείς (υποδομές, βιομηχανία, περιβάλλον, δόμηση κλπ). Οι κατευθύνσεις αυτές είναι γενικές, ωστόσο τα υποκείμενα επίπεδα του σχεδιασμού (τοπικά χωρικά σχέδια κλπ) πρέπει σταδιακά να προσαρμοστούν σε αυτές. Ειδικά για τον τουρισμό, ελλείψει πλαισίου (και τα δύο ειδικά χωροταξικά έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ), οι κατευθύνσεις των περιφερειακών πλαισίων έχουν ιδιαίτερη σημασία για την αδειοδότηση τουριστικών επενδύσεων.
Όσον αφορά στο συγκεκριμένο πλαίσιο για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (νομοί Έβρου, Κομοτηνής, Ξάνθης, Καβάλας και Δράμας).
-Η βασική δομή του προτύπου χωρικής ανάπτυξης οργανώνεται γύρω από τον παραδοσιακό άξονα ανάπτυξης της Περιφέρειας, Ανατολής – Δύσης και συμπληρώνεται από την ισχυροποίηση των τριών κάθετων οδικών αξόνων (άξονας Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, άξονας Καβάλα – Δράμα – Σέρρες, άξονας Κομοτηνή – Νυμφαία). Ταυτόχρονα, ισχυροποιούνται οι κάθετοι άξονες (Βορρά – Νότου), ήτοι οι άξονες Δράμα – Εξοχή και Ξάνθη – Εχίνος – ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
-Εκτός από τους βασικούς αναπτυξιακούς άξονες, συγκροτούνται τρεις άξονες οικοανάπτυξης, ως τόξα συνδυασμένης ανάδειξης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς κατά μήκος των σημαντικότερων υδατικών πόρων της Περιφέρειας –των παράκτιων υγροβιοτόπων, του ποταμού Νέστου και του ποταμού Έβρου. Πρόκειται για το «Τόξο Υγροβιοτόπων και Αρχαιολογικών Χώρων», κατά μήκος του παράκτιου χώρου της Περιφέρειας, το «Τόξο Ποταμού Νέστου / Ορεινής Ροδόπης» έναν νοητό άξονα του ποταμού Νέστου, που συνδέει τους ορεινούς θύλακες του Εθνικού Πάρκου της Οροσειράς της Ροδόπης με τα Στενά του Νέστου και την ευρύτερη περιοχή των εκβολών του ποταμού και το «Οικολογικό – Πολιτιστικό Τόξο Ποταμού Έβρου», που ακολουθεί τον ρου του ποταμού Έβρου ως τις εκβολές του ποταμού.
-Πρωτεύοντα ρόλο στην Περιφέρεια θα έχουν η Κομοτηνή και η Αλεξανδρούπολη, σε ρόλο «διπόλου». Οι υπόλοιπες πρωτεύουσες νομών χαρακτηρίζονται δευτερεύοντες πόλοι διαπεριφερειακής εμβέλειας.
-Το πλαίσιο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη γεωργική ανάπτυξη. Εστιάζεται στις πεδινές περιοχές της Δράμας, του κάμπου Φιλίππων, του Κάτω Νευροκοπίου και της περιοχής των Ποταμών, των παρυφών του Παγγαίου Όρους και του κάμπου Ελευθερών, της Χρυσούπολης, της Ξάνθης, της περιοχής Κομοτηνής-Σαπών, της παραλιακής περιοχής Μεσημβρίας-Δίκκελων, της Αλεξανδρούπολης, της περιοχής κατά μήκος του ποταμού Έβρου και της ευρείας περιοχής του Βόρειου Έβρου. Στόχος είναι η διαφύλαξη της παραγωγικής γεωργικής γης ως φυσικού πόρου μείζονος αναπτυξιακής σημασίας, η παραγωγική αναδιάρθρωση με την προώθηση της πολυκαλλιέργειας και η εισαγωγής προσαρμοσμένων περιβαλλοντικά μεθόδων διαχείρισης με τη χρήση ειδικών μεθόδων άρδευσης. Εντός των ενοτήτων αυτών προωθείται κατά προτεραιότητα και η αναζήτηση περιοχών που θα χαρακτηριστούν ως Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας.
-Οι παράκτιες περιοχές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Στις παράκτιες περιοχές των Εθνικών Πάρκων ΑΜΘ και Δέλτα Έβρου, που ορίζονται ως περιοχές παράκτιας οικοανάπτυξης στις οποίες ενισχύεται ο οικοτουρισμόςκαι περιορίζεται σημαντικά η διάσπαρτη δόμηση. Και στις υπόλοιπες περιοχές, που έχουν ειδικές κατευθύνσεις: για παράδειγμα, στη ζώνη Αλεξανδρούπολης και Καβάλας βασική κατεύθυνση είναι ο συνδυασμός του αστικού τουρισμού με τον μαζικό τουρισμό και την παραθεριστική κατοικία
-Για τη Θάσο προβλέπεται η οργάνωση των τουριστικών ζωνών σε συνδυασμό με την προστασία του τοπίου, καθώς και η διαφοροποίηση και ο εμπλουτισμός του τουριστικού προτύπου. Για τη διαφύλαξη της αγροτικής ενδοχώρας προβλέπεται ο καθορισμός περιορισμών και ελέγχου της δόμησης (λ.χ. αύξηση αρτιοτήτων). Ενώ προκρίνεται η αποτροπή της δημιουργίας συνεχών δομημένων μετώπων κατά μήκος των οδικών αξόνων και των θαλάσσιων μετώπων και αποτροπή διάνοιξης νέων οδικών αξόνων, ειδικά σε περιοχές με έντονο φυσικό ανάγλυφο κατά μήκος της ακτογραμμής.
-Για τη μεταποιητική δραστηριότητα, αναγνωρίζονται τέσσερις ενότητες: η ενότητα κατά μήκος του άξονα της παλιάς εθνικής οδού Καβάλας-Ξάνθης, η ενότητα κατά μήκος του άξονα Καβάλας-Δράμας-Προσοτσάνης, η ενότητα κατά μήκους του άξονα Ιάσμου- Κομοτηνής-Σαπών-Αλεξανδρούπολης και η ενότητα Βόρειου Έβρου. Προωθείται η ενίσχυση και κατά τόπους εξυγίανση των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων και η διασύνδεση των δραστηριοτήτων με άλλους τομείς, στους οποίους η Περιφέρεια κατέχει –ή μπορεί να αποκτήσει– συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως τον πρωτογενή τομέα.
-Για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ορίζονται δύο περιοχές: η πρώτη συμπίπτει με αυτή που ορίζει το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ (ανατολικό τμήμα του ορεινού όγκου της Ροδόπης και ορεινές περιοχές Έβρου). Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει σημαντικό τμήμα του Φαλακρού Όρους στη Δράμα. Στις περιοχές αυτές θα προωθείται συστηματικά και κατά προτεραιότητα η ανάπτυξη αιολικών πάρκων.
-Όσον αφορά στην υποδοχή μεγάλων τουριστικών επενδύσεων, δυνατότητα χωροθέτησης μεγάλων μονάδων εντοπίζεται στην περιοχή δυτικά της Αλεξανδρούπολης έως τον αρχαιολογικό χώρο της Ζώνης και στην περιαστική ζώνη στα δυτικά της Καβάλας, καθώς και σε τμήματα της Θάσου.
-Το οδικό δίκτυο πρέπει κατά προτεραιότητα να συμπληρωθεί με την ολοκλήρωση τριών καθέτων αξόνων της Εγνατίας Οδού: Αρδάνιο – Καστανιές – Ορμένιο, Κομοτηνή – Νυμφαία – ελληνοβουλγαρικά σύνορα και Ξάνθη – Εχίνος – ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Επίσης προβλέπεται η υλοποίηση νέου οδικού άξονα Καβάλα – Δράμα – Σέρρες (Ε61).