Πριν από έναν χρόνο,ο Κωνσταντίνος Κατσίφας είχε «οδηγήσει» μαζί με άλλους ομοϊδεάτες του μία ομάδα συγγενών πεσόντων του αλβανικού μετώπου σε μια πλαγιά κοντά στο χωριό Επισκοπή, υποστηρίζοντας ότι οι περίπου 60 τάφοι στο σημείο ανήκαν σε Ελληνες μαχητές του έπους του ’40. Οταν ο γράφων επισκέφθηκε το σημείο τρεις μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 2018, υπήρχαν υπολείμματα ενός στεφανιού που είχε καταθέσει η Χρυσή Αυγή. Ο βοσκός που μας οδήγησε στο σημείο από την Επισκοπή, ομογενής και αυτός, γελούσε. «Κατέθεσαν στεφάνι για τους δικούς μας, αλλά στην πραγματικότητα εδώ ήταν θαμμένοι Ιταλοί που τους “σήκωσαν” οι δικοί τους και τους πήγαν στην Ιταλία τη δεκαετία του ’60…».
Ο θάνατος του ομογενούς Κωνσταντίνου Κατσίφα, ο οποίος καθώς λέγεται ήταν πρωταγωνιστής και άλλων επεισοδίων στο παρελθόν με υπερμεγέθεις ελληνικές σημαίες τις οποίες κρεμούσε στην πλατεία του χωριού Βουλιαράτες, ξαναθέτει το ζήτημα ποιος ασκεί εξωτερική πολιτική για το ελληνικό κράτος στις περιοχές που –ακόμα– ζει η ελληνική μειονότητα. Ο Κατσίφας εργαζόταν ως σιδεράς και είχε υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις, είχε οικογένεια στην Κρήτη και ακόμα και κοντινοί του άνθρωποι λένε ότι είχε «μια τρέλα με τα εθνικά ζητήματα». Μετά την πρώτη φάση του επεισοδίου την περασμένη Κυριακή φαίνεται, σύμφωνα με πηγές των βορειοηπειρωτικών σωματείων, ότι επιχειρούσε να περάσει στο ελληνικό έδαφος από τους ορεινούς όγκους πάνω από τους Βουλιαράτες για να αποφύγει τη σύλληψη, όταν έπεσε πάνω στις ειδικές δυνάμεις της αλβανικής αστυνομίας που τον σκότωσαν.
Ο Κατσίφας είχε «ποστάρει» στον λογαριασμό του στο Facebook περισσότερες της μιας αναρτήσεις με φωτογραφίες και σύμβολα του Μετώπου Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου (ΜΑΒΗ). Στις 10 Απριλίου 1994, μέλη του Μετώπου –εθνικιστική αντιστασιακή οργάνωση με το ίδιο όνομα είχε δράσει και το 1942-44– με καλυμμένα πρόσωπα και με αφετηρία την ελληνική επικράτεια μπήκαν σε αλβανικό στρατόπεδο έξω από το χωριό Επισκοπή, πολύ κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Σκότωσαν έναν στρατιώτη κι έναν αξιωματικό και τραυμάτισαν τρεις ακόμα. Οι αλβανικές αρχές κατήγγειλαν ότι απέσπασαν δέκα όπλα ατομικού οπλισμού προτού φύγουν.
Εντεκα μήνες αργότερα, στις 19 Μαρτίου 1995, Ελληνες συνοριοφύλακες έκαναν έλεγχο σε δύο οχήματα στο Δελβινάκι επί της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Σε αυτά βρέθηκε οπλισμός (καλάσνικοφ, σφαίρες και στολές). Οι επτά επιβάτες συνελήφθησαν. Τις επόμενες ημέρες στην Αθήνα βρέθηκε νέος οπλισμός, που ταυτιζόταν εν μέρει με τα όπλα τα οποία είχε δημοσιεύσει σε προκήρυξή της το ΜΑΒΗ. Οι επτά συλληφθέντες καταδικάστηκαν τελικά απλά για οπλοκατοχή και όχι για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, με ποινές που το δικαστήριο μείωσε σε φυλάκιση 18-20 μηνών. Σε πρώτο βαθμό είχαν τιμωρηθεί με τριετή φυλάκιση και είχαν κηρυχθεί ένοχοι οι Γιώργος Αναστασούλης, Απόστολος Καρβελάς, Γιώργος Χρήστου, Φρέντυ Μπελέρης, Μάριος Κούτουλας, Χαράλαμπος Παππάς και Γιώργος Παππάς.
Ο Φρέντυ Μπελέρης έγινε αργότερα δήμαρχος Χειμάρρας. Σήμερα είναι πρόεδρος της Ομόνοιας και ήταν μάλλον προσεκτικός όταν μίλησε για τον φόνο του Κωνσταντίνου Κατσίφα. «Είναι άγνωστο αν στην πρώτη φάση του επεισοδίου», είπε ο κ. Μπελέρης, «οι Αλβανοί αστυνομικοί έβρισαν ή τον προκάλεσαν με κάποιον τρόπο (σ.σ. τον Κατσίφα), πυροδοτώντας την ανεξέλεγκτη αντίδρασή του. Οτι πυροβόλησε είναι βέβαιο, αλλά είναι άγνωστο αν έριξε στον αέρα για εκφοβισμό ή κατά Αλβανών αστυνομικών με πρόθεση να τους τραυματίσει…».
Πολιτικές διαφωνίες
Οταν το 2009 η ελληνική και η αλβανική κυβέρνηση υπέγραψαν τη συμφωνία για τα στρατιωτικά κοιμητήρια, τα Τίρανα είχαν εκφράσει πολιτικές διαφωνίες για την τοποθεσία που πρότεινε η Ελλάδα, υποστηρίζοντας διά του υφυπουργού Εξωτερικών Πελούμπ Τζούφι ότι: «Τα μνημεία αυτά προς τιμήν των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι τοποθετημένα σε μια καθαρή γραμμή: Κορυτσά, Κλεισούρα, Πρεμετή, Αργυρόκαστρο, η οποία αποτελεί περίπου τα όρια της αποκαλούμενης Β. Ηπείρου».
Η Αθήνα τελικά κατάφερε να πείσει την αλβανική πλευρά πως το ζήτημα αφορούσε μια παραμελημένη ανθρωπιστική και κοινωνική υποχρέωση απέναντι στις οικογένειες των πεσόντων και δέχθηκε να μην κατασκευαστεί το τρίτο κοιμητήριο στην Κορυτσά. Μάλιστα, ο τότε Ελληνας πρόξενος στην περιοχή είχε ανακληθεί στην Αθήνα, καθώς θεωρήθηκε πως είχε τοποθετηθεί σε μια δημόσια περίσταση «εκτός γραμμής».
Οι κίνδυνοι
Το θέμα των κοιμητηρίων δεν προσφέρεται για εκμετάλλευση από «κατ’ επάγγελμα Βορειοηπειρώτες» ή άλλες ομάδες υπερπατριωτών. Ο φόνος του Κατσίφα συμπίπτει χρονικά με την ολοκλήρωση των εκσκαφών για τους Ελληνες πεσόντες στις μάχες του ελληνοϊταλικού πολέμου στη θέση Ντραγκότι της Κλεισούρας και τη μεταφορά των προσπαθειών για ανεύρεση νέων σορών Ελλήνων στρατιωτικών στο χωριό Κοσίνα, όχι μακριά από το Ντραγκότι. Εκεί γύρω από μια παλιά εκκλησία έχουν εντοπιστεί σοροί Ελλήνων στρατιωτικών. Αλλά η τοποθεσία είναι «στοιχειωμένη», καθώς σε εκσκαφές το 2006 είχαν προκληθεί επεισόδια εξαιτίας του γεγονότος ότι οι αμοιβές σε ντόπιους για την ανεύρεση σορών είχαν οδηγήσει σε φαινόμενα τυμβωρυχίας μνημάτων που ανήκαν σε ανθρώπους οι οποίοι δεν ήταν πεσόντες… Τώρα οι ντόπιοι αντιμετωπίζουν πιο θετικά τις εκσκαφές, αλλά μια προκλητική ενέργεια είτε από τους Τσάμηδες και τις οργανώσεις τους είτε από ελληνικής καταγωγής θερμοκέφαλους θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τη συνέχιση της υλοποίησης της συμφωνίας για τα στρατιωτικά κοιμητήρια.