Παρόλο που η προσέλκυση επενδύσεων, η επανάκτηση της εμπιστοσύνης και η ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας είναι ψηλά στην ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης, μια μεγάλη «πληγή» η οποία κρατάει τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία μακριά από τα ραντάρ των ξένων επενδυτών και η οποία αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομικής της δραστηριότητας, παραμένει ανοιχτή και αυτή δεν είναι άλλη από τον τρόπο διακυβέρνησης των ελληνικών επιχειρήσεων. Στις τράπεζες, λόγω των ανακεφαλαιοποιήσεων, έχουν επιβληθεί αυστηροί κανόνες, υποχρεώθηκαν να διορίσουν έμπειρους και ανεξάρτητους διευθυντές για παράδειγμα, ωστόσο, για τις ελληνικές επιχειρήσεις, εισηγμένες στο ελληνικό χρηματιστήριο και μη, αυτό το κρίσιμο ζήτημα έχει παραμεληθεί.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, αλλά και παράγοντες της αγοράς, πρέπει να γίνουν μεγάλες προσαρμογές στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και οι ελληνικές εταιρείες χρειάζονται «επανεκκίνηση» στο επίπεδο της διακυβέρνησής τους καθώς η καλύτερη προστασία των μετόχων και τα υψηλότερα πρότυπα θα βοηθήσουν και στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Η βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, υψηλότερη αποτίμηση και καλύτερη εταιρική απόδοση.
«Είναι σίγουρα μια σημαντική διαρθρωτική μεταρρύθμιση και θα μπορούσε να βοηθήσει στην προσέλκυση υγιέστερων εγχώριων και ξένων επενδύσεων στο εξωτερικό. Η βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης είναι ένα σημάδι ενός κράτους που λειτουργεί καλά», σημειώνει στην «Κ» ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, επικεφαλής επενδύσεων συναλλάγματος στην Ευρώπη της Bank of America Merrill Lynch.
Συγκεκριμένα, όπως υποστηρίζουν οι αναλυτές, οι παράγοντες που είναι κρίσιμοι για την επίτευξη αξιοπιστίας προς τις ελληνικές εταιρείες είναι οι εξής:
• Η επιλογή έμπειρων και ανεξάρτητων μελών στα διοικητικά συμβούλια των επιχειρήσεων.
• Η επιλογή ορκωτών ελεγκτών κύρους.
• Η κατάλληλη σύνθεση της επιτροπής εσωτερικού ελέγχου.
• Ο αποτελεσματικός εσωτερικός έλεγχος.
• Η αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων.
• Η ουσιαστική λειτουργία εσωτερικών κανόνων διαχείρισης κινδύνων.
H υπόθεση της Folli Follie έχει αναδείξει αυτό το ζήτημα ως εξαιρετικά κρίσιμο πλέον για την επενδυτική κοινότητα, με τα διεθνή funds στα πρόσφατα roadshows να ξεκαθαρίζουν σε όλες τις επαφές που είχαν με στελέχη των εισηγμένων ότι απαιτούν πολύ υψηλή εταιρική διακυβέρνηση και ανάλυση. Οπως σημείωσε σε πρόσφατη ομιλία του ο πρόεδρος της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών κ. Ν. Καραμούζης, σε μια χώρα με πρόβλημα αξιοπιστίας όπως η Ελλάδα, η ιδιωτική επιχειρηματική αξιοπιστία παίζει βαρύνοντα ρόλο στη διαμόρφωση συνολικά θετικού επενδυτικού κλίματος. Βασικό κριτήριο για την προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος, απρόσκοπτης χρηματοδότησης και πρόσβασης στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου είναι η ουσιαστική και όχι τυπική υιοθέτηση σύγχρονου πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης στις επιχειρήσεις. Κανείς δεν θα επενδύσει ή δεν θα δανείσει πουθενά και σε κανένα, εάν δεν πεισθεί ότι τα συμφέροντά του προστατεύονται επαρκώς.
«Τα ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης έχουν τεράστια σημασία τόσο για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων όσο και για την εμπέδωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης στις εγχώριες κεφαλαιαγορές, με τις ζημίες στην επενδυτική ψυχολογία από κρούσματα όπως η Folli Follie να χρειάζονται πολλαπλάσιο χρόνο για να επουλωθούν», σημειώνει στην «Κ» αναλυτής μεγάλης βρετανικής τράπεζας που καλύπτει την Ελλάδα. Αυτό όμως, όπως προσθέτει, είναι γνωστό εδώ και χρόνια (ίσως και δεκαετίες), ενώ επιπλέον κακώς η Ελλάδα άργησε να συνειδητοποιήσει τη σημαντικότητά τους και περίμενε την αφορμή της Folli Follie για να αφυπνιστεί. Ωστόσο, η εμπέδωση υψηλών προτύπων εταιρικής διακυβέρνησης δεν είναι και δεν πρέπει να επαφίεται στο εκάστοτε νομοθετικό πλαίσιο. Σαφώς η ισχυροποίηση του νομοθετικού πλαισίου, όπως και η ενίσχυση των κυρώσεων και η ενδυνάμωση των ρυθμιστικών αρχών με ικανά –και όχι πολιτικά διοριζόμενα– στελέχη, λειτουργεί προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ψηλά στην ατζέντα των οίκων αξιολόγησης
Η βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα θεωρείται κρίσιμη και για τους οίκους αξιολόγησης. Για την DBRS συγκεκριμένα, οι οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας είναι εξαιρετικά σημαντικές όσον αφορά την ικανότητά της να καλύπτει τις αποπληρωμές λόγω του πολύ υψηλού επιπέδου του δημόσιου χρέους της. Ενα ισχυρό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης μπορεί να βοηθήσει από αυτή την άποψη, σημειώνει στην «Κ» η Νίκολα Τζέιμς, επικεφαλής αξιολογήσεων του καναδικού οίκου αξιολόγησης.
Οι ελληνικές τράπεζες επωφελούνται ήδη από βελτιωμένες εσωτερικές λειτουργίες και λειτουργίες ελέγχου κινδύνου, καθώς και διαδικασίες επίλυσης για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Αυτό αποδεικνύεται από τον επαναπατρισμό των καταθέσεων, τονίζει. Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει πολιτικές δικαστικής μεταρρύθμισης και καταπολέμησης της διαφθοράς που θα ωφελήσουν ευρύτερα τον εταιρικό τομέα, παρέχοντας μια ανώτερη κουλτούρα διακυβέρνησης. Η αυστηροποίηση των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης είναι, συνεπώς, επιτακτική ανάγκη, καθώς θα βοηθήσει και στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος των ξένων επενδυτών για τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία, όπως οι μετοχές. Οπως δείχνουν οι δείκτες διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας, η θέση της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες στους τομείς του κράτους δικαίου και του ελέγχου της διαφθοράς είναι απογοητευτική και δεν παρουσιάζει κάποια βελτίωση. Το κράτος δικαίου είναι σημαντικό, δεδομένου ότι στηρίζει τις νομικές δομές, την εκτελεστότητα των συμβάσεων, τη δύναμη της ανεξαρτησίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και την ακεραιότητα των δικαστικών διαδικασιών. Οι παράγοντες αυτοί είναι επίσης σημαντικοί για τους επενδυτές σε συνδυασμό με την εσωτερική εταιρική διακυβέρνηση, τονίζει η κυρία Τζέιμς.