Το Σύνταγμα είναι ο υπέρτατος νόμος της πολιτείας, ορίζει τον τρόπο οργάνωσης του κράτους και των τριών λειτουργιών του, ορίζει τα δικαιώματα των πολιτών και αποτελεί την ύπατη θεσμική περιβολή του κρατικού φαινομένου. Και λειτουργεί και συντηρητικά και προοδευτικά, όπως μας δίδαξε ο Μάνεσης. Συντηρητικά γιατί προστατεύει σχέσεις και δομές της κοινωνικής συμβίωσης και προοδευτικά γιατί περιλαμβάνει διατάξεις που διευκολύνουν την ιστορική εξέλιξη.
Δεν βρισκόμαστε, όμως, σε μια περίοδο κανονικότητας. Η χώρα τα τελευταία τουλάχιστον 8 χρόνια αντιμετωπίζει την πιο σοβαρή μεταπολεμική οικονομική της κρίση. Ο ρόλος του Συντάγματος στην κρίση έχει να κάνει είτε με τον υπερτονισμό της σημασίας του, ότι δηλαδή θα μπορούσε το Σύνταγμα να αποτρέψει την κρίση, είτε με τον μηδενισμό της σημασίας του.Θεωρώ και τις δύο προσεγγίσεις λάθος. Την κρίση τη δημιούργησε η πολιτική και η πολιτική θα μας βγάλει από την κρίση με τη βοήθεια ενός νέου Συντάγματος, προσθέτω, που ενσωματώνει στις διατάξεις του τα διδάγματα από αυτήν.
Η σημερινή κρίση δεν προέκυψε επειδή οι συνταγματικοί θεσμοί παραβιάστηκαν, αλλά επειδή το πολιτικό προσωπικό και οι έχοντες δημόσιο λόγο δεν μπόρεσαν να αναλάβουν την ευθύνη για έναν πραγματικό εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και την αντίστοιχη διαπαιδαγώγηση της κοινωνίας (Γ. Βούλγαρης, «Η μοιραία πενταετία» σελ. 324). Ενώ, όμως, το Σύνταγμα δεν ευθύνεται για την κρίση, η έξοδος από αυτήν απαιτεί ένα νέο Σύνταγμα προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις των καιρών. Οι απαιτήσεις των καιρών υπαγορεύουν πρωτίστως ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του τρισυπόστατου κράτους, δηλαδή καλύτερη και λιγότερη νομοθεσία, αποδοτική διοίκηση και ταχύτερη Δικαιοσύνη.
Το μεγάλο ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε πλέον είναι αν, μετά την αναιμική αναθεώρηση του 2008, σήμερα 10 χρόνια μετά, αντέχουμε να χάσουμε άλλη μία ευκαιρία, για άλλα 10 χρόνια, να αποκτήσουμε ένα νέο Σύνταγμα για τη νέα Ελλάδα. Αν αντέχουμε, επιπλέον, μια αναθεώρηση ανυπόφορα φτιασιδωμένη με άφθονο λαϊκισμό και αριστερισμό, μήπως και υποκαταστήσει στα μάτια κάποιων επίμονα αφελών κάθε προγραμματικό λόγο που αδυνατεί πια να γίνει πιστευτός. Αν αντέχουμε, δηλαδή, προτάσεις επιπόλαιες για απανωτά δημοψηφίσματα από εκείνους που κουρέλιασαν το δημοψήφισμα του 2015, προτάσεις ατελέσφορες και εξευτελιστικές για 9 ψηφοφορίες για εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας ή, τέλος, αν αντέχουμε προτάσεις αποσύνθεσης, όπως για επιβολή της απλής αναλογικής ως μόνιμου εκλογικού συστήματος που θα οδηγήσει τη χώρα στο νέο πολίτευμα που εγγυώνται οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, το πολίτευμα της «συνταγματικής ακυβερνησίας»! Η Ν.Δ. θα εξαντλήσει όλα τα συνταγματικά και πολιτικά όπλα για να μη λειτουργήσει η παραπάνω πρόταση ως ουσιαστική δεκαετής φραγή για τις αναγκαίες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα.
Η πρότασή μας, μακριά από συνταγματικό βερμπαλισμό, ιδιοτέλεια και κολακεία, περιλαμβάνει όλες εκείνες τις αλλαγές για τον εκσυγχρονισμό του κράτους, της Δικαιοσύνης και της Βουλής, για δραστικό περιορισμό παρωχημένων και περιττών διατάξεων στο ισχύον Σύνταγμα, για κυβερνητική σταθερότητα, οικονομική ανάπτυξη με εμπιστοσύνη στους θεσμούς, προστασία του περιβάλλοντος αλλά και της ιδιοκτησίας, δραστικό περιορισμό δικαστικών προνομίων των πολιτικών και, τέλος, σταμάτημα του κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση.
Ταυτόχρονα, προτείνουμε με δημοκρατική αυτοπεποίθηση να υπερψηφισθεί τώρα το σύνολο των άρθρων που θα τεθούν προς αναθεώρηση από όλα τα δημοκρατικά κόμματα, ώστε στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας ριζικής αναθεώρησης του Συντάγματος, αφού λάβουν τον λόγο οι πολίτες με την ψήφο τους στις εκλογές που μεσολαβούν. Δεν προτείνουμε, βέβαια, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα μαγικό Σύνταγμα! Θα απαιτηθεί πολλή προσπάθεια, συνεργασία και ενότητα από όλους για την ανάκαμψη της χώρας, με θεσμικό συμπαραστάτη ένα σύγχρονο Σύνταγμα.
Γιατί, ας μη γελιόμαστε: «Δε μου φταίνε οι θεσμοί και τα πολιτικά συστήματα! Μου φταίει το δαιμόνιο που έχουμε να εξευτελίζουμε τον κάθε θεσμό και το κάθε σύστημα και να σκεπάζουμε τα καμώματά μας με ρητορείες» (Γιώργος Σεφέρης, «Δοκιμές», Β΄ τόμος, σελ. 304).
* Βουλευτής Ιωαννίνων της Ν.Δ.