Τέσσερις στις δέκα οριστικές αποφάσεις που έχει εκδώσει μέχρι σήμερα η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) δικαιώνουν τους προσφεύγοντες, σε μια σαφή ένδειξη της προχειρότητας και των σοβαρών ελλείψεων που εμφανίζουν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, είτε αυτές αφορούν έργα και προμήθειες είτε υπηρεσίες. Ειδικότερα, με βάση την ετήσια έκθεση πεπραγμένων της ΑΕΠΠ για το 2017 (αφορά την περίοδο του δεύτερου εξαμήνου του έτους, όταν και ξεκίνησε επίσημα η λειτουργία της νέας Αρχής), αλλά και τις δημοσιευμένες αποφάσεις του τρέχοντος έτους, προκύπτει ότι από τις συνολικά 317 αποφάσεις, στις 129 έγιναν δεκτές οι προσφυγές που είχαν κατατεθεί από συμμετέχοντες σε διαγωνισμούς του Δημοσίου. Φέτος, μάλιστα, διακρίνεται μια αυξητική τάση της αποδοχής των προσφυγών, καθώς το σχετικό ποσοστό έχει αυξηθεί σε περίπου 50% (47 από τις 99 αποφάσεις), έναντι 38% πέρυσι (83 αποφάσεις επί συνόλου 218).
Κακοδιαχείριση
Το μέγεθος της κακοδιαχείρισης γίνεται αντιληπτό αν υπολογιστεί και η αξία των συμβάσεων επί των οποίων ασκήθηκαν προσφυγές, καθώς αυτές ανέρχονται σε 353 εκατ. ευρώ. Με βάση τα σχετικά στοιχεία, η ΑΕΠΠ έχει αποτρέψει κακοδιαχείριση κονδυλίων συνολικού ύψους πλησίον των 100 εκατ. ευρώ. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι μόλις το 25% των αναθετουσών αρχών έχει προχωρήσει σε εφέσεις επί των οριστικών αποφάσεων, ενώ ακόμα κι όσες το επιχείρησαν δικαιώθηκαν σε μόλις 1,83% των περιπτώσεων.
Οπως τονίζει ο κ. Γιώργος Βλάχος, πρόεδρος του ΣΑΤΕ (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών), «η θεσμοθέτηση της ΑΕΠΠ έχει συμβάλει καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης στους διαγωνισμούς, όσο και στην ενίσχυση της διαφάνειας». Υπενθυμίζεται ότι η ΑΕΠΠ απαρτίζεται από ανεξάρτητους δικαστές και όχι από μέλη της ίδιας της αναθέτουσας αρχής, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος, επιτρέποντας και φαινόμενα δοσοληψίας και διαφθοράς. Σε κάθε περίπτωση, οι δήμοι και οι περιφέρειες συγκεντρώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά προσφυγών που γίνονται δεκτές. Οι συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους κατατίθενται προσφυγές από συμμετέχοντες σε διαγωνισμούς είναι η μη διασφάλιση των αρχών του ίσου ανταγωνισμού (π.χ. φωτογραφικές διατάξεις που ευνοούν συγκεκριμένο ή συγκεκριμένους υποψηφίους), ή εναντίον των όρων των διακηρύξεων. Με βάση τα στοιχεία της ΑΕΠΠ, το 26% των προσφυγών στρέφεται εναντίον των όρων της προκήρυξης του διαγωνισμού και το 66% αφορά τις εκτελεστικές πράξεις, όπως π.χ. ο αποκλεισμός διαγωνιζομένων. Σημαντικός παράγοντας που έχει βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση στα δημόσια έργα και τις συμβάσεις προμηθειών είναι επίσης και η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, καθώς κατά μέσον όρο απαιτούνται μόλις 29 ημέρες μέχρι τη λήψη απόφασης.
Οπως αναφέρουν στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, μεγάλες παρατυπίες και συνεπώς και προσφυγές εντοπίζονται σε δύο βασικά σκέλη των διαγωνισμών. Κατ’ αρχάς σε απόπειρες απευθείας αναθέσεων, μέσω της καταστρατήγησης του όρου του κατεπείγοντος (μόνο σε αυτήν την περίπτωση επιτρέπεται απευθείας ανάθεση) και επίσης μέσω των ειδικών όρων που ενσωματώνονται στις προκηρύξεις των διαγωνισμών, που είναι σχεδιασμένοι με τρόπο τέτοιο ώστε να ευνοούνται συγκεκριμένοι υποψήφιοι.