«Πέντε ευρώ για το κρεβάτι και δύο ακόμα αν θες να χρησιμοποιήσεις το ντους», έλεγε η «διαφήμιση» γραμμένη σε τρεις γλώσσες, ένα χαρτάκι κολλημένο σε κολόνα στην πλατεία Βικτωρίας. Ανθρωποι από το Ελληνικό Φόρουμ για τους πρόσφυγες το έφεραν στα γραφεία της οργάνωσης ως αποδεικτικό στοιχείο για το τι συμβαίνει. Ομως λίγα μπορούν να γίνουν.
«Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, μόνο να συμβουλεύουμε και να βοηθάμε. Κάθε μέρα έρχονται στα γραφεία πρόσφυγες και μας ζητούν κάπου να μείνουν ή να τους βοηθήσουμε για τις διαδικασίες με το άσυλο. Κάθε μέρα ξεφυτρώνουν καινούργιοι άνθρωποι που προτείνουν “καινούργιες” λύσεις για όσους ψάχνουν που να μείνουν», λέει ο κ. Γιόνους Μοχαμαντί, πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ. Οπως ο ίδιος εκτιμά, περίπου 5.000 μετανάστες από χώρες που έχουν προσφυγικό προφίλ βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα εκτός του συστήματος φιλοξενίας και στήριξης που λειτουργεί, άνθρωποι δηλαδή που δεν μένουν σε κάποιο κέντρο φιλοξενίας ή σε επιδοτούμενο διαμέρισμα. Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ» ανέβασε τον σχετικό αριθμό. «Με βάση τα στοιχεία που έχουμε, οι μετανάστες που βρίσκονται εκτός συστήματος από όσους έχουν έρθει μετά το 2015 φθάνουν τις 7.000-8.000. Πρόκειται για άτομα που είτε έχουν χρήματα και έχουν οι ίδιοι νοικιάσει σπίτια, είτε μένουν σε φίλους περιμένοντας να τελειώσει η διαδικασία», λέει ο κ. Βίτσας.
Οπως φαίνεται, όμως, αυτή η οπτική είναι αισιόδοξη σε σχέση με αυτό που συμβαίνει τους τελευταίους μήνες, καθώς επισήμως από το καλοκαίρι 16.000 άνθρωποι έχουν μεταφερθεί από τα νησιά στην ενδοχώρα, με αποτέλεσμα να έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες διαβίωσης στους οργανωμένους καταυλισμούς.
Αρκετοί μένουν σε καταλήψεις που υπάρχουν σε διάφορα σημεία της Αθήνας, όπου όμως, σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των μεταναστών, οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες. Οι περισσότεροι αναζητούν άλλες λύσεις…
«Από το καλοκαίρι και μετά άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι τα σπίτια που νοικιάζονται με το κεφάλι. Σε διαμερίσματα άθλια που κανονικά δεν θα τα νοίκιαζε κανείς μένουν 10-15 άτομα», λέει ο κ. Μοχαμαντί. Ακόμα και εκείνοι που διαθέτουν χρήματα δεν βρίσκουν να νοικιάσουν σπίτι χωρίς την παρέμβαση διαμεσολαβητή. Το φαινόμενο αφορά κυρίως όσους εισέρχονται στη χώρα από τον Εβρο με διακινητές και δεν έχουν καταγραφεί. Συχνά μάλιστα ο ίδιος ο διακινητής τούς μεταφέρει σε «κατάλυμα», με το αζημίωτο φυσικά, δίνοντάς τους την εντολή να μη βγουν έξω γιατί θα τους συλλάβει η αστυνομία. Αρκετοί επίσης από εκείνους που έρχονται μόνοι τους από τα νησιά αναζητούν στέγη.
Γεμάτες οι δομές
«Οσοι έχουν άρση γεωγραφικού περιορισμού μπορούν να φύγουν από τα νησιά. Η διαδικασία είναι να περιμένεις τις μεταφορές που γίνονται μέσω την Υπατης Αρμοστείας, όμως κάποιοι βγάζουν εισιτήριο και έρχονται στον Πειραιά. Αλλά δεν έχουν πού να πάνε. Καθημερινά ψάχνουμε θέσεις στις δομές. Ομως είναι όλα γεμάτα», εξηγεί ο πρόεδρος του φόρουμ. Στα γραφεία του φόρουμ πριν από λίγες ημέρες έφτασε μια τετραμελής οικογένεια αναζητώντας λύση: Νοίκιαζαν ένα δωμάτιο σε ένα σπίτι πληρώνοντας 500 ευρώ τον μήνα. Στο ίδιο σπίτι το σαλόνι μοιράζονταν δύο ακόμα οικογένειες με ενοίκιο 200 ευρώ η κάθε μία. «Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να κλείσουν ραντεβού μέσω Skype για να υποβάλουν αίτημα ασύλου. Ομως για ορισμένες γλώσσες έχει καθοριστεί μόνο μία ώρα την εβδομάδα, οπότε μπορεί να χρειαστούν μήνες μόνο για να καταφέρεις να κλείσεις το ραντεβού», καταλήγει ο κ. Μοχαμαντί.
Οι διακινητές
Πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται «εκτός συστήματος», που δεν μένουν δηλαδή σε κέντρο φιλοξενίας ή σε διαμερίσματα μέσω των προγραμμάτων της Υπατης Αρμοστείας, δεν έχουν πρόσβαση και σε άλλες παροχές όπως τη διάθεση μετρητών που δίδονται για την κάλυψη των προσωπικών αναγκών με χρηματοδότηση της Ε.Ε. «Οσοι εισέρχονται από τον Εβρο πρέπει να πάνε να καταγραφούν και πάλι. Πολλές φορές μένουν για μέρες στον δρόμο και δυστυχώς δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα στήριξης για αυτούς», λέει ο αντιπρόεδρος της αφγανικής κοινότητας Μοχτάρ Ρεζάι. Τον τελευταίο καιρό έρχονται στην Αθήνα πολλοί με προβλήματα υγείας, μικρά παιδιά και δεν ξέρουν πού να πάνε. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι διακινητές τούς πείθουν ότι είναι καλύτερα να μείνουν «αόρατοι», να μην καταγραφούν, ώστε να μπορέσουν να φύγουν για την Ευρώπη και να μην τους επιστρέψουν στην Ελλάδα. Η δράση των διακινητών είναι και ο λόγος που έχουν αυξηθεί τα τροχαία με μετανάστες τον τελευταίο καιρό, τονίζουν αστυνομικές πηγές.