Η παρατεταμένη κρίση είχε σημαντική επίπτωση στη λειτουργία του κράτους αλλά και στη λειτουργία του κομματικού συστήματος. Η σφοδρότητα των αλλαγών επηρέασε σε βάθος οικονομικές, κοινωνικές και διοικητικές δομές και δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο το πολιτικό σύστημα. Το κράτος σταμάτησε να είναι ο σπάταλος εργοδότης και μοιραία τα κόμματα αναζήτησαν την καινούργια τους σχέση με τους πολίτες. Συγχρόνως, η ατολμία στην εφαρμογή αυτονόητων μεταρρυθμίσεων δεν έφερε τα προσδοκώμενα οφέλη.
Η νέα μεταπολίτευση, με τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό κράτους και κομμάτων, μετατίθεται διαρκώς στο μέλλον. Τα κόμματα καλούνται να αφουγκρασθούν τα αιτήματα των καιρών και να αναπροσαρμόσουν τον τρόπο λειτουργίας τους. Σε αυτή τη μακροχρόνια διαδικασία υπήρξαν παραδείγματα ανταπόκρισης που έδειξαν πως δεν είναι αποστεωμένοι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η εκλογή νέας ηγεσίας στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Μέσα από μια διαδικασία εκλογής αρχηγού από τη βάση αναδείχθηκε πρόεδρος στη Ν.Δ. ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μεταξύ τεσσάρων υποψηφιοτήτων με διακριτά χαρακτηριστικά. Κοινώς αποδεκτό πως η νίκη αυτή προήλθε από την κινητοποίηση ανθρώπων που δεν λογίζονταν αποκλειστικά ως στελέχη του κόμματος – πολλές φορές, μάλιστα, ούτε καν ψηφοφόροι. Με την επικράτησή του μπόλιασε την παράταξη με τις ιδέες ενός φιλελεύθερου εκσυγχρονισμού, την έστρεψε προς το κέντρο και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως μπορεί να ελπίζει σε νίκη στις επόμενες εθνικές εκλογές, στηριζόμενος πάλι σε αυτή τη μεγάλη δεξαμενή ιδεών και ψηφοφόρων.
Οι σημερινές θέσεις του επερχόμενου πρωθυπουργού φανερώνουν έναν «τεχνοκρατισμό» με ήπιες μεταρρυθμιστικές προθέσεις σε φιλελεύθερη κατεύθυνση και ταυτόχρονα υψηλό επίπεδο ενσυναίσθησης κοινωνικών δεδομένων και προτεραιοτήτων. Θα κληθεί, βέβαια, να διαχειριστεί μια εξαιρετικά δύσκολη συνθήκη και ταυτόχρονα τη νοοτροπία της ακινησίας. Αυτή όμως είναι η ύστατη ελπίδα για ανάταξη της χώρας και επαναφορά στην κανονικότητα, που πλέον εκλείπει από τον δημόσιο βίο.
Μην ξεχνάμε ότι σε λίγους μήνες οι εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα αναδείξουν τις νέες διοικήσεις στους δήμους. Οι επόμενοι τοπικοί άρχοντες θα διαχειρίζονται προϋπολογισμούς, θα σχεδιάζουν, θα αποφασίζουν και θα δρουν εντός μεγάλου φάσματος αρμοδιοτήτων. Οι νέες πλειοψηφίες που θα διαμορφωθούν πρέπει να έχουν ιδεολογική ευρύτητα αντί κομματικού εναγκαλισμού, πνεύμα σύνθεσης και όχι στείρων αντιπαραθέσεων, τεχνοκρατική και διαχειριστική επάρκεια, στοχοπροσήλωση στο συγκεκριμένο και μετρήσιμο, διαρκή επαφή με τα προβλήματα στην πρωτογενή τους φάση.
Σε μία τέτοια εκλογική μάχη, εκτιμώ λοιπόν ότι τα κομματικά χρίσματα, όπως τα γνωρίζαμε μέχρι χθες, αφαιρούν παρά προσθέτουν πόντους. Τα κόμματα μπορούν να στηρίξουν υποψηφιότητες, όπως άλλωστε γίνεται σε όλη την Ευρώπη, η ασφυκτική ταύτιση όμως στα αυτοδιοικητικά θέματα καθιστά αδύνατη την υπέρβαση. Μεταφέρει τον κομματικό ανταγωνισμό σε ένα πεδίο που έχει άλλες ανάγκες, και καθιστά την αυτοδιοίκηση κακέκτυπο της κεντρικής πολιτικής σκηνής.
Ας επιτρέψουμε λοιπόν να δοκιμαστεί και στην Αυτοδιοίκηση μία προσέγγιση με ευρύτητα και σύνθεση δυνάμεων. Οι πόλεις μπορούν να αναμορφωθούν και να επιδράσουν ως θετικό παράδειγμα στην υπέρβαση της κρίσης. Πέραν της ελπίδας ότι οι τοπικές μάχες μπορούν να αναδείξουν και τους ηγέτες της μεθεπόμενης μέρας.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας είναι πολ. μηχανικός, δημοτικός σύμβουλος και υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης.