Η Ευρωπαϊκή Σχολή Πληροφοριών, η PESCO και η Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Σχολή Πληροφοριών, η PESCO και η Ελλάδα

6' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2018 που αφορούσαν αποφάσεις σχετικά με την πρόοδο στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας αντιμετωπίστηκαν ιδιαιτέρως περιοριστικά στην Ελλάδα. Για την ακρίβεια, η αναπαραγωγή της είδησης στα ελληνικά ΜΜΕ έδωσε έμφαση, με έναν δηκτικό κυρίως τρόπο, στην ίδρυση «Σχολής Κατασκόπων» στην Ελλάδα με την υποστήριξη της Κύπρου. Η πραγματικότητα είναι όμως ιδιαιτέρως διαφορετική και θα πρέπει το ζήτημα των πρόσφατων αποφάσεων, αλλά και γενικότερα οι εξελίξεις στην ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια, να μπουν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, ώστε να μπορέσουμε έτσι να αξιολογήσουμε και τη συμμετοχή της Ελλάδας.

Η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία

Η Συνθήκη της Λισσαβόνας που επέφερε σημαντικές αλλαγές στην εξωτερική δράση της Ε.Ε. περιελάμβανε και μία σειρά σημαντικών προβλέψεων για την Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας (ΚΠΑΑ), μεταξύ των οποίων ήταν η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής και υποστήριξης, η δημιουργία του πλαισίου για την Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO), η διεύρυνση των Petersberg tasks, η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εξωτερικής Δράσης και η αναβάθμιση του ρόλου του Ύπατου Εκπροσώπου. Ειδικότερα για τη Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία, η πρόβλεψη της Συνθήκης ήταν πως πρόκειται για μία συμφωνία για «Κράτη- Μέλη των οποίων οι στρατιωτικές δυνατότητες εκπληρώνουν υψηλότερα κριτήρια και τα οποία έχουν αναλάβει πιο ισχυρές δεσμεύσεις» (Άρθρο 42.6). Η PESCO σχεδιάστηκε ώστε να μπορέσει να συνεισφέρει σε ένα νέο στάδιο ανάπτυξης της ΚΠΑΑ και σε έναν πιο ουσιαστικό ρόλο της Ε.Ε. στο πλαίσιο της ασφάλειας και της άμυνας. Για να πετύχουν αυτούς του στόχους τα Κράτη- Μέλη ενθαρρύνονταν να:

• Συνεργαστούν για να πετύχουν τους στόχους τους σχετικά με τις δαπάνες για τους εξοπλισμούς.

• Να εναρμονίσουν τους αμυντικούς εξοπλισμούς τους και

• Όπου είναι εφικτό να συγκεντρώσουν και να εξειδικεύσουν πόρους και να συντονίσουν τη λογιστική υποστήριξη και τις εκπαιδεύσεις.

Για τη δημιουργία και τη λειτουργία της PESCO, σύμφωνα με το Άρθρο 20 της Συνθήκης, δεν προβλεπόταν συγκεκριμένος και κατώτερος αριθμός Κρατών- Μελών που πρέπει να συμμετάσχουν. Η PESCO επίσης είναι από τους ελάχιστους τομείς της ΚΠΑΑ που οι αποφάσεις δεν θα λαμβάνονται με ομοφωνία, αλλά με ενισχυμένη πλειοψηφία (QMV).

Η έκδοση της Παγκόσμιας Στρατηγικής της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια το 2016 δημιούργησε μία νέα δυναμική. Το 2017 η Ε.Ε. κινήθηκε γρήγορα για την εφαρμογή των προβλέψεων της Παγκόσμιας Στρατηγικής στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Θεσμικές πρωτοβουλίες που υπήρχαν από χρόνια στις Συνθήκες της Ε.Ε. ενεργοποιήθηκαν με χαρακτηριστικότερη όλων την PESCO. Τα 25 από τα 28 Κράτη- Μέλη εντάχθηκαν στην Συνεργασία και συμφώνησαν να δεσμευτούν στο συντονισμό στον τομέα της άμυνας. Επιπρόσθετα, τα συμμετέχοντα Κράτη- Μέλη αναπτύσσουν κοινές δράσεις δουλεύοντας μαζί σε ομάδες για να ενισχύουν την στρατιωτική εκπαίδευση και τις ασκήσεις, να ενδυναμώσουν από κοινού τις δυνατότητες τους σε θάλασσα, ξηρά και αέρα, αλλά και στον κυβερνοχώρο.

Τα Προγράμματα και η Συμμετοχή της Ελλάδας

Από τη στιγμή της ενεργοποίησης της Συνεργασίας έχει αποφασιστεί και βρίσκονται σε φάση σχεδιασμού και υλοποίησης δεκαεπτά προγράμματα από τον Δεκέμβριο του 2017, ενώ στην πρόσφατη συνεδρίαση του Συμβουλίου αποφασίστηκε ο σχεδιασμός άλλων δεκαεπτά. Η Ελλάδα έχει εμπλοκή σε αρκετά από αυτά τα προγράμματα. Από τα δεκαεπτά προγράμματα της πρώτης φάσης η χώρα έχει εμπλοκή σε οκτώ, τα οποία είναι τα παρακάτω:

1. Δημιουργικά Ευρωπαϊκού Κέντρου Πιστοποιημένων Εκπαιδεύσεων των Ευρωπαϊκών Στρατών.

2. Κατασκευή τριών πρωτότυπων θωρακισμών οχημάτων (θωρακισμένο, αμφίβιας προσβολής, ελαφρώς θωρακισμένο).

3. Ανάπτυξη ημί- αυτόνομων θαλασσίων συστημάτων για την αντιμετώπιση ναρκών.

4. Δημιουργία νέων δυνατοτήτων για την προστασία και την επιτήρηση λιμανιών και θαλασσίων εγκαταστάσεων.

5. Αναβάθμιση δυνατοτήτων επιτήρησης του θαλασσίου χώρου.

6. Ανάπτυξη πλατφόρμας για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με επιθέσεις και συμβάντα στον κυβερνοχώρο.

7. Συγκρότηση δικτύου υποστήριξης επιχειρήσεων.

8. Ενίσχυση της κινητικότητας και της ευελιξίας των στρατιωτικών δυνάμεων.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Συμβουλίου θα προωθηθούν άλλα δεκαεπτά προγράμματα και η Ελλάδα θα συμμετέχει στα έξι από αυτά:

1. Διαμόρφωση εκπαιδευτικού προγράμματος σε τακτικές μάχης για τα πληρώματα ελικοπτέρων.

2. Ίδρυση Κοινής Ευρωπαϊκής Σχολής Πληροφοριών.

3.  Υιοθέτηση πακέτου στρατιωτικής υποστήριξης για την ανακούφιση από καταστροφές.

4. Ανάπτυξη πακέτου δυναμικών υποβρύχιων παρεμβάσεων.

5. Δημιουργία και λειτουργία μεταφερόμενου κέντρου διοίκησης και ελέγχου ειδικών επιχειρήσεων.

6. Ανάπτυξη τεχνολογιών ενίσχυσης του γεω- μετεωρολογικού και ωκεανογραφικού συντονισμού.

Όπως αποδεικνύεται η Ελλάδα έχει συμμετοχή σε δεκατέσσερα από τα τριάντα τέσσερα προγράμματα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της PESCO. Πρόκειται για έναν σημαντικό αριθμό προγραμμάτων, πλησιάζει το 50%, που δείχνει πως η Ελλάδα θέλει να έχει έναν ενεργό ρόλο στην αμυντική συνεργασία της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Σχολή και το ζήτημα της ανταλλαγής πληροφοριών

Ανάμεσα στα προγράμματα που συμμετέχει η Ελλάδα ξεχωρίζει προφανώς αυτό της ίδρυσης Κοινής Ευρωπαϊκής Σχολής Πληροφοριών. Αφενός είναι ιδιαιτέρως σημαντική η πρόβλεψη για την ίδρυση της συγκεκριμένης σχολής στην Ελλάδα, σε συνεργασία μάλιστα με την Κύπρο και αφετέρου, αφορά στο σημαντικότερο ίσως ζήτημα στα μέτρα ασφάλειας στις μέρες μας, στην ανταλλαγή πληροφοριών. Το κύριο ζητούμενο για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των απειλών ασφάλειας, σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο, είναι η ανταλλαγή πληροφοριών. Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του στόχου είναι ιδιαιτέρως δύσκολη, καθώς ακόμη και μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών μίας χώρας παρατηρείται έλλειμμα εμπιστοσύνης, αλλά και ο λεγόμενος «πόλεμος» της πληροφορίας. Ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται όταν κρίνεται απαραίτητο, κάτι που είναι καθημερινή αναγκαιότητα πλέον, η συνεργασία υπηρεσιών πληροφοριών ακόμη και περισσοτέρων των δύο χωρών.

Ειδικότερα σε απειλές όπως είναι η τρομοκρατία, οι υβριδικές επιθέσεις, αλλά και το οργανωμένο έγκλημα, η συνεργασία υπηρεσιών πληροφοριών από πολλές χώρες, ακόμη και εκτός Ε.Ε., είναι προαπαιτούμενο. Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα, καθώς οι υπηρεσίες χρησιμοποιούν δικές τους μεθόδους (τεχνολογικές και στρατηγικές) για τη συλλογή και την ανάλυση των πληροφοριών, με αποτέλεσμα η ανταλλαγή να καθίσταται σε αρκετές περιπτώσεις αδύνατη ή αναποτελεσματική λόγω μη δυνατότητας αξιοποίησης της πληροφορίας που τελικώς διαβιβάστηκε. Στις περιπτώσεις δε που πρέπει να συνεργαστούν στρατιωτικές και μη στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών, αλλά και υπηρεσίες οργανισμών όπως το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. η απουσία κουλτούρας συνεργασίας είναι κάτι περισσότερο από εμφανής.

Με βάση τα παραπάνω είναι προφανές πως η Ε.Ε. έχει ανάγκη το πρόγραμμα δημιουργίας της Κοινής Ευρωπαϊκής Σχολής Πληροφοριών, καθώς η λειτουργία της θα συμβάλει σημαντικά στην ουσιαστική αντιμετώπιση των απειλών στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιλογή της Ελλάδας για αυτό το πρόγραμμα είναι σημαντική και δείχνει πως και η ίδια η Ένωση και τα κράτη- μέλη της θέλουν τη συμμετοχή της χώρας μας στην αμυντική συνεργασία που προχωρά με γοργά βήματα.

Η Ευρώπη το 2015 αντιμετώπισε δύο σημαντικές κρίσεις με έντονες διαστάσεις ασφάλειας: α) την μεταναστευτική- προσφυγική και β) την ισλαμιστική τρομοκρατία. Σε αυτές τις κρίσεις πρέπει να προσθέσουμε και την επιθετική εμπλοκή της Ρωσίας στην Ουκρανία από το 2014, αλλά και την παρατεταμένη από το 2010- 2011 αστάθεια στην ευρύτερη νότια γειτονιά της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν επιτακτική ανάγκη η ανάληψη πρωτοβουλιών στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας και της ασφάλειας, με την Ένωση από το 2016 και την υιοθέτηση της Παγκόσμιας Στρατηγικής να προωθεί και να υλοποιεί σειρά πολιτικών, με σημαντικότερη όλων την PESCO. Σαφώς και το έδαφος που πρέπει να καλυφτεί ώστε να θεωρήσουμε πως η αμυντική συνεργασία έχει προχωρήσει σημαντικά είναι μεγάλο.

Ωστόσο, τα βήματα που έχουν γίνει δεν είναι μικρά. Η Ελλάδα, ως η χώρα που βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και αντιμετωπίζει το βάρος των μεταναστευτικών πιέσεων με την Ιταλία, αλλά και έχει και έντονη την αίσθηση της εξωτερικής απειλής από την Τουρκία, έχει μόνο να κερδίσει από τη συμμετοχή της σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερες πρωτοβουλίες. Η ενεργοποίηση της χώρας σε 14 από τα συνολικά 34 προγράμματα στο πλαίσιο της PESCO είναι σημαντική και ικανοποιητική. Ωστόσο, η μη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Παρέμβασης (European Intervention Initiative) δείχνει πως η Ελλάδα δεν είναι ακόμη έτοιμη να ακολουθήσει ένα σχέδιο δύο ταχυτήτων στον τομέα της άμυνας. Τέλος, μπορεί το πρόγραμμα για την Κοινή Ευρωπαϊκή Σχολή Πληροφοριών να αντιμετωπίστηκε με θυμηδία, όμως, αν τελικά προχωρήσει η δημιουργία και συγκρότησή της η Ε.Ε., αλλά και η Ελλάδα έχουν μόνο οφέλη να αποκομίσουν.

* Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών. 

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή