«Mε καθαρό μυαλό…»

3' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η κυβέρνηση Τσίπρα έχει πείσει ορισμένους εταίρους ότι είναι μια κυβέρνηση μετα-λαϊκιστική. Οτι με πόνο και οδύνη αντελήφθη τα λάθη της, έστριψε τελευταία στιγμή και αποφοίτησε από τον ακραίο λαϊκισμό του παρελθόντος. Οι ιστορίες πολιτικής ενηλικίωσης («ήμουν νέος και άμυαλος, τώρα ωρίμασα») συγκινούν τους ευπρεπείς Ευρωπαίους πολιτικούς.

Ιδίως όταν η ενηλικίωση μπορεί να πιστωθεί στη δική τους παιδαγωγική επιρροή.

Αυτό το αφήγημα ανέπτυξε πρόσφατα, στο συνέδριο του SPD, ο πρωθυπουργός. «Οταν εγώ βρέθηκα μπροστά στο μεγαλύτερο δίλημμα (…), τον Ιούλη του 2015, αυτό που με βοήθησε να πάρω δύσκολες αποφάσεις ήταν όταν με καθαρό μυαλό εκτίμησα τις συνέπειες που θα είχε η όποια πολιτική επιλογή στις κοινωνικές δυνάμεις που η Αριστερά οφείλει να εκπροσωπεί και να υπερασπίζεται (…). Συνεπώς η επιλογή της εξόδου από το ευρώ και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, που σε κάποιους ακουγόταν εξόχως επαναστατική και αριστερή επιλογή, ήταν στην πραγματικότητα η επιλογή της ολικής καταστροφής των λαϊκών στρωμάτων και της μεσαίας τάξης, προς όφελος αυτής της ελίτ. Μια βίαιη αναδιανομή πλούτου από κάτω προς τα πάνω. Βιαιότερη από αυτή των μνημονίων της λιτότητας. Προτιμήσαμε λοιπόν ένα δύσκολο συμβιβασμό».

Η εκδοχή της πολιτικής απειρίας είναι απείρως προτιμότερη από κείνη της συνειδητής λαϊκιστικής εξαπάτησης. Γι’ αυτό κι έχει επιλεγεί από τον κ. Τσίπρα ως το επίσημο αφήγημα για την περίφημη «kolotoumba». Ομως και τούτου δοθέντος, η ομολογία του πρωθυπουργού είναι ενδιαφέρουσα στην ωμότητά της. Με «καθαρό μυαλό» λοιπόν συνειδητοποίησε ο κ. Τσίπρας, τι; Εκείνα ακριβώς που όλοι οι προκάτοχοί του από το 2010 μέχρι το 2014 είχαν προειδοποιήσει ότι θα επέρχονταν εάν η χώρα δεν εφάρμοζε τα μνημόνια – λοιδορούμενοι από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Πανάκριβα τα δίδακτρα της καθυστερημένης ενηλικίωσης του κ. Τσίπρα, πάνω από το μισό ΑΕΠ, οι πολίτες θα πληρώνουν για πολλά χρόνια.

Στη συνέχεια όμως η εκδοχή του κ. Τσίπρα για τα αίτια της κρίσης ήταν αντάξια της πολιτικής του διαδρομής: «Διότι η Ελλάδα έφθασε στη χρεοκοπία εξαιτίας μιας συστηματικής κλοπής πλούτου και αγαθών από τους πολλούς προς όφελος μιας ελίτ που είχε καταφέρει να βγάλει το πλούτο της σε τράπεζες του εξωτερικού». Για σταθείτε λίγο. Η διαφθορά ενός τμήματος των ελίτ είναι διαπιστωμένη – και είθε οι αδιάσειστες αποδείξεις να πληθυνθούν: αμυντικές προμήθειες κατέληξαν σε μίζες, δημόσια έργα έχτισαν βίλες παράνομου πλουτισμού, προμήθειες Υγείας τροφοδότησαν σκοτεινούς λογαριασμούς. Πιστεύει όμως κανείς σοβαρά ότι ακόμα κι αν αθροιστούν όλα τα παραπάνω φτάνουν για να εξηγήσουν τα 36 δισ. ελλείμματος και 115% χρέους του 2009; Σε ένα κράτος που δεν ήξερε πόσους υπαλλήλους μισθοδοτούσε, που εξαγόραζε ψήφους διορίζοντας εκατοντάδες χιλιάδες συμβασιούχους, που συνταξιοδοτούσε 45άρηδες και παρείχε συντάξεις 120% του τελευταίου μισθού, αλήθεια σε ένα τέτοιο κράτος ήταν μόνο η διαφθορά των ελίτ που επέφερε τη χρεοκοπία;

Αυτό λοιπόν είναι μια πρώτη θλιβερή διαπίστωση της κρίσης: ένας «μεταλαϊκιστής» πρωθυπουργός, ενώπιον της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, υπερασπίζεται την πιο χοντροκομμένα λαϊκιστική εκδοχή της κρίσης, και χειροκροτείται. Αυτό όμως ίσως λέει περισσότερα για το σημερινό SPD από ό,τι για τον ίδιο τον κ. Τσίπρα.

Το δεύτερο θλιβερό δίδαγμα της κρίσης είναι το εξής: η χώρα προσαρμόζεται μόνο με ισχυρή εξωτερική πίεση. Οταν αυτή ελλείπει, το εγχώριο σύστημα τινάζει την μπάνκα στον αέρα. Δείτε την πρόσφατη ιστορία. Η Ελλάδα μείωσε τα ελλείμματα δραστικά στη δεκαετία του ’90, όταν οι τότε κυβερνήσεις, ιδίως το 1996-2000, αξιοποίησαν θετικά τους περιορισμούς του Μάαστριχτ. Μετά την ένταξη στο ευρώ, ο φόβος του αποκλεισμού εξέλιπε, η εξωγενής πειθαρχία χαλάρωσε, τα πρωτογενή ελλείμματα επέστρεψαν μετά το 2002. Επωφελούμενη από μια ανεκτική στάση της Επιτροπής Μπαρόζο, η κυβέρνηση Καραμανλή αύξησε δραματικά το μισθολογικό κόστος του Δημοσίου. Η παγκόσμια κρίση το 2008 βρήκε την ελληνική οικονομία ανοχύρωτη, υπερχρεωμένη, χωρίς δημοσιονομικό περιθώριο. Η συνέχεια γνωστή.

Επαναλαμβάνεται η ιστορία; Με τεράστιες θυσίες, και με τον σκληρότερο εξωτερικό περιορισμό, η Ελλάδα έφτασε το πρώτο δημοσιονομικό πλεόνασμα στη σύγχρονη ιστορία της, όπως υπερήφανα καταγράφει η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού. Ομως η ευρωπαϊκή πίεση χαλαρώνει ξανά. Η προσαρμογή έχει πατήσει φρένο, οι μεταρρυθμίσεις έχουν «παγώσει», το «μαξιλάρι» ρευστότητας αδυνατίζει, τα spreads καλπάζουν, οι τραπεζικές μετοχές σε ελεύθερη πτώση.

Η κυβέρνηση διαχειρίζεται το υπερπλεόνασμα με λογική ιδιοκτήτη: εγώ το έβγαλα, το μοιράζω όπου θέλω. Ομως το υπερπλεόνασμα είναι το υστέρημα σημερινών και αυριανών φορολογουμένων. Τα φιλοδωρήματα στους σημερινούς συνταξιούχους θα είναι η απόλυτη ένδεια των αυριανών, εάν η χώρα δεν οικοδομήσει παραγωγική δυνατότητα. Το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων υποεκτελέστηκε και πέρυσι και φέτος. Η κυβέρνηση το μειώνει εκ νέου, για παροχές και 34.000 προσλήψεις. Για κάθε θέση που υπόσχεται, δεκαπλάσιοι ψηφοφόροι ελπίζουν. Δεν είναι μόνο η κυνική εξαγορά ψήφων, είναι και η συνειδητή ναρκοθέτηση της επόμενης κυβέρνησης και της επόμενης μέρας για τη χώρα. «Με καθαρό μυαλό», ο κ. Τσίπρας ανανεώνει τις παραδόσεις του λαϊκισμού που χρεοκόπησαν τη χώρα.

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή