Τα μνημεία δεν έχουν δική τους φωνή. Αποκτούν τη λαλιά των ανθρώπων που ενδιαφέρονται γι’ αυτά, που τα φροντίζουν, που θέλουν να τα βλέπουν γερά και όρθια. Ο Αμερικανός φωτογράφος Μπομπ Μακέιμπ και η καλή συνάδελφος Κατερίνα Λυμπεροπούλου παρουσίασαν την περασμένη Τετάρτη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το βιβλίο τους «Ο τελευταίος μοναχός των Στροφάδων. Αναφορά από ένα άγνωστο νησί του Ιονίου». Πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά από τις εκδόσεις Πατάκη που μας βοηθά να ακούσουμε έναν ύστατο «ψίθυρο» από το περίφημο Καστρομονάστηρο των Στροφάδων του 13ου αιώνα, χτισμένο σε ένα μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα κοντά στη Ζάκυνθο. Συγκυριακά οι συντελεστές πρόλαβαν και ολοκλήρωσαν την έρευνά τους προτού ο Εγκέλαδος πλήξει το όμορφο αυτό κτίσμα, που είχε ερημώσει καθώς εκοιμήθη και ο τελευταίος μοναχός του. Ο πρόσφατος σεισμός προκάλεσε ζημιές και υπενθύμισε με τον πιο έντονο τρόπο πως δεν μπορούμε να ολιγωρούμε ούτε να αφήνουμε τέτοια μνημεία στην τύχη τους.
H Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα με τον Μπομπ Μακέιμπ και την Κατερίνα Λυμπεροπούλου.
Το βιβλίο ένα σπάνιο ντοκουμέντο που ήρθε την κατάλληλη στιγμή, καθώς αποτυπώνει το μοναδικό αυτό μέρος όταν υπήρχαν ακόμα η κτιριακή ακεραιότητα αλλά και ο μοναστικός βίος. Η αίθουσα όπου έγινε η παρουσίαση στις 21 Νοεμβρίου απεδείχθη πολύ μικρή για να χωρέσει όλον τον κόσμο. Την εκδήλωση προλόγισε η πρόεδρος του ΜΚΤ, Σάντρα Μαρινοπούλου. Πρώτος πήρε τον λόγο ο Ρόμπερτ Μακέιμπ, ένας άνθρωπος που πρωτοεπισκέφθηκε την Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’50 και παρακολούθησε όλη τη διαδρομή της μετατροπής μικρών, φτωχών τόπων σε τουριστικά θέρετρα. Αναφέρθηκε στην προνομιακή γεωγραφική θέση των Στροφάδων, στη διατροφική τους αυτονομία και στην ιστορική τους σημασία. Επέλεξε μία σειρά λήψεων από το εσωτερικό για να κατανοήσουν όλοι πώς ήταν το Καστρομονάστηρο πριν από τον τελευταίο σεισμό.
Από αριστερά, η Αν Μακέιμπ, η Τζένιφερ Νάιλς και η Ντίνα Μακέιμπ στην παρουσίαση του βιβλίου.
Ο μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, σε μια καίρια τοποθέτηση, μίλησε για τη σχέση του με τη μονή αλλά έκρουσε και τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της. Η διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής και τέως διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Ζακύνθου, Χριστίνα Μερκούρη, εισέφερε με τις γνώσεις της για τις Στροφάδες και την ιστορία της μονής. Ο αρχιτέκτων-αναστηλωτής και καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Σταύρος Μαμαλούκος, που έχει μελετήσει το Καστρομονάστηρο υπογράμμισε ότι είναι θαύμα πως δεν έχει καταρρεύσει από τους σεισμούς.
Ο γλύπτης, Κώστας Βαρώτσος, ο Πέτρος Νομικός και η πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Σάντρα Μαρινοπούλου.
Η δημοσιογράφος Κατερίνα Λυμπεροπούλου –που γνώρισε το μέρος μέσω του Ζακυνθινού της συζύγου– έδωσε την ανθρώπινη διάσταση του θέματος. Είχε την τύχη να μιλήσει με τον πατέρα Γρηγόριο που έζησε εκεί 38 ολόκληρα χρόνια ως ο τελευταίος μοναχός. Την αφήγηση συμπλήρωσαν οι ιστορίες που κατέγραψε η συνάδελφος από τον τελευταίο φαροφύλακα του νησιού Δημήτρη Στήθο αλλά και τον βαρκάρη Λάμπη Καλόφωνο που κουβαλούσε τις προμήθειες. Μαζί με τα μνημεία, χάνεται και ένας ολόκληρος κόσμος που τα περιβάλλει. Ηρθε η ώρα να κάνουμε κάτι για τις Στροφάδες….