Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την ντε φάκτο αυτονόμηση ρωσόφωνων περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας, η απειλή ανοιχτής στρατιωτικής σύγκρουσης επανήλθε στην ημερήσια διάταξη ύστερα από το σοβαρό ναυτικό επεισόδιο της Κυριακής. Hδη ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις σε επιφυλακή και κήρυξε στρατιωτικό νόμο, ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεδρίαζε εκτάκτως για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
Τρία πλοία του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού εκτελούσαν δρομολόγιο από την Οδησσό, στη Μαύρη Θάλασσα, προς τη Μαριούπολη, στην Αζοφική. Η διαδρομή τους περνούσε αναγκαστικά από τα ανοιχτά της Κριμαίας και από τον πορθμό του Κερτς, τη μοναδική δίοδο ανάμεσα στις δύο θάλασσες. Το περιστατικό συνέβη κοντά στη στρατηγικής σημασίας Γέφυρα του Κερτς, που κατασκεύασε η Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, ενώνοντας τη χερσόνησο με τη ρωσική ενδοχώρα.
Η ρωσική επίθεση
Η ρωσική ακτοφυλακή επιτέθηκε και αιχμαλώτισε τα τρία πλοία, όπως και 23 ναύτες που επέβαιναν σε αυτά, εμβολίζοντάς τα και κάνοντας χρήση πυρός. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, τρεις Ουκρανοί ναύτες τραυματίστηκαν ελαφρά. Η ουκρανική κυβέρνηση ανέβαζε σε έξι τον αριθμό των τραυματισμένων ναυτών.
Κίεβο και Μόσχα αντάλλαξαν κατηγορίες. Το ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών έκανε λόγο για «επιθετική ενέργεια από το εγκληματικό καθεστώς της Ρωσίας» και κατηγόρησε το Κρεμλίνο ότι παραβιάζει διμερή συμφωνία του 2003, η οποία ανακήρυξε τον πορθμό του Κερτς και την Αζοφική Θάλασσα ως κοινά χωρικά ύδατα των δύο χωρών. Στην ίδια ανακοίνωση, καλούνται οι δυτικοί σύμμαχοι του Κιέβου «να αποτρέψουν τον επιτιθέμενο,επιβάλλοντας νέες κυρώσεις και παρέχοντας στην Ουκρανία στρατιωτική βοήθεια».
Από την πλευρά της, η ρωσική ακτοφυλακή υποστήριξε ότι τα ουκρανικά πλοία «αγνόησαν τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις» και συνέχισαν «επικίνδυνους ελιγμούς μέσα στα ρωσικά χωρικά ύδατα». Αργότερα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έκανε λόγο για «σχεδιασμένη πρόκληση» του Κιέβου με την προσδοκία ότι «ΗΠΑ και Ευρώπη θα υιοθετήσουν τυφλά τις θέσεις εκείνων που προκαλούν». Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας κατηγόρησε τον Ποροσένκο ότι καλλιεργεί ατμόσφαιρα «στρατιωτικής υστερίας για να αποσπάσει πολιτικά κέρδη» ενόψει των προεδρικών εκλογών του Μαρτίου.
Εντονες αντιδράσεις
Γεγονός είναι ότι η απόφαση του Ποροσένκο για στρατιωτικό νόμο –η οποία για να εφαρμοστεί πρέπει να επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο– προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας του. Η αρχική πρόταση προέβλεπε την εφαρμογή του στρατιωτικού νόμου για δύο μήνες, κάτι που έθετε υπό αμφισβήτηση τη διεξαγωγή των εκλογών, αφού η προεκλογική εκστρατεία αρχίζει στα τέλη Δεκεμβρίου.
Η δημοτικότητα του Ποροσένκο βρίσκεται σε πτώση, με τη Γιούλια Τιμοσένκο να προβάλλει ως το φαβορί. «Ο στρατιωτικός νόμος στην Ουκρανία θα έδινε μια υπέροχη ευκαιρία χειραγώγησης των προεδρικών εκλογών», δήλωσε χαρακτηριστικά η σύμμαχος της Τιμοσένκο, αντιπρόεδρος της ουκρανικής Βουλής, Οκσάνα Σιρόιντ.
Επιπλέον, τρεις πρώην πρόεδροι της Ουκρανίας, οι Λεονίντ Κραβτσούκ, Λεονίντ Κούτσμα και Βίκτορ Γιούσενκο, υπέγραψαν κοινή επιστολή όπου χαρακτήριζαν την επιβολή στρατιωτικού νόμου «απειλή για τη δημοκρατία». Κατόπιν αυτών, ο Ποροσένκο αναδιπλώθηκε και πρότεινε στρατιωτικό νόμο για ένα μόνο μήνα, ώστε να διεξαχθούν ομαλά οι εκλογές στις 31 Μαρτίου, με αποτέλεσμα το Κοινοβούλιο να εγκρίνει την πρόταση.
Πέραν της αντιπαράθεσης μεταξύ των διάφορων πολιτικών φατριών, το σοβαρό επεισόδιο πυροδότησε νέα έκρηξη αντιρωσικών εκδηλώσεων σε αρκετές πόλεις της Ουκρανίας. Στο Κίεβο, διαδηλωτές του ακροδεξιού κόμματος Εθνικό Σώμα άναψαν βεγγαλικά και ύψωσαν ουκρανικές σημαίες με την εθνικιστική τρίαινα έξω από το Κοινοβούλιο. Στο Χάρκοβο, άλλοι διαδηλωτές έριξαν βόμβες μολότοφ προς το ρωσικό προξενείο, απαιτώντας τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με τη Ρωσία και τη δήμευση των ρωσικών επιχειρήσεων.