ΙΒΑΝ ΚΡΑΣΤΕΦ
Μετά την Ευρώπη
εκδ. Παπαδόπουλος
μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, σελ. 152
Εύληπτο, στοχαστικό, μετρημένο και αναμφίβολα προκλητικό είναι το βιβλίο του Ιβάν Κράστεφ «Μετά την Ευρώπη», για την Ευρωπαϊκή Ενωση που παίρνει τον δρόμο της διάλυσης κατά τον συγγραφέα, όπως η «πολυεθνοτική Αυτοκρατορία των Αψβούργων».
Μην τρομάζετε όμως, ο Κράστεφ δεν πιάνει το νήμα από το 1914. Ο Βούλγαρος διανοούμενος και πρόεδρος του Κέντρου Φιλελευθέρων Στρατηγικών στη Σόφια περισσότερο ενώνει τις τελείες από τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα των τελευταίων ετών με τρόπο έξυπνο και γραφή ακονισμένη από την εμπειρία του στην αρθρογραφία των International New York Times.
Με παραδείγματα και αποσπάσματα από τα έργα των Ζοζέ Σαραμάγκου, Φίλιπ Ροθ, Μισέλ Ουελμπέκ, Ευγένιου Ιονέσκο κ.ά., αναπτύσσει τη σκέψη του για το μέλλον της Ευρώπης που φλερτάρει με τη διάλυση. Το πρόβλημα για τον Κράστεφ είναι ζήτημα μη διαμόρφωσης ευρωπαϊκής πολιτικής ταυτότητας και πιστεύει ότι καταλύτης και παράγοντας για την ανάδυση του σημερινού λαϊκισμού και εθνικισμού είναι τα αντανακλαστικά που ενεργοποίησε η προσφυγική κρίση. Για τον συγγραφέα, «η μετανάστευση είναι η νέα επανάσταση», που όμως προκαλεί αντιδράσεις από «απειλούμενες πλειονότητες», οι οποίες ανησυχούν ότι οι ξένοι καταλαμβάνουν τις χώρες τους και απειλούν τον τρόπο ζωής τους. Ετσι, η δημοκρατία, μας λέει, «λειτουργεί ως όργανο αποκλεισμού και όχι συμπερίληψης».
Είναι ενδιαφέρον να ακούγονται αυτές οι σκέψεις από κάποιον που έζησε «μια μεγάλη ρήξη». Μεγαλωμένος στην κομμουνιστική Βουλγαρία με εδραιωμένη την πεποίθηση ότι η Σοβιετική Ενωση δεν μπορεί «να εξαφανιστεί», η εμπειρία του αιφνίδιου τέλους από κάτι που φάνταζε «αιώνιο» μπορεί να άνοιξε τον δρόμο για προσωπική ελευθερία, αλλά έφερε και την πρωτόγνωρη αίσθηση «της ευθραυστότητας» των πολιτικών πραγμάτων.
Αυτή η εμπειρία γίνεται «κλειδί» για να ερμηνευθεί το κομμάτι του βιβλίου που αναφέρεται στους λαούς της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και στις ξενοφοβικές αντιδράσεις τους, χωρίς όμως η σύνδεση να αποτελεί και αξίωμα. Ζητήματα δημοκρατίας, αντιπροσώπευσης, οι εξουσίες των Bρυξελλών και οι αδυναμίες των εθνικών κυβερνήσεων, τα ριζοσπαστικά κινήματα και η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς βρίσκουν θέση στον προβληματισμό του.
Η περίπτωση της Ελλάδας δεν θα μπορούσε να λείπει. Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το δημοψήφισμα του Γιώργου Παπανδρέου περίπτωση «ματαιωμένης δημοκρατίας», ενώ του Αλέξη Τσίπρα «ευνουχισμένη δημοκρατία». «Ο Τσίπρας», σημειώνει ο συγγραφέας, «είναι σήμερα η ζωντανή απόδειξη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στις οικονομικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Μην περιμένετε βεβαιότητες για το τι ακολουθεί μετά την Ευρώπη, μόνο προκλήσεις.
Ο Ιβάν Κράστεφ δίνει διάλεξη με θέμα «The age of Imitation of Its Discontent: Απέτυχε η Ευρώπη; Ιστορικές και επίκαιρες ρωγμές στο ηπειρωτικό θεμέλιο», στις 6 μ.μ. στο ξενοδοχείο Electra Palace.