Οπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, η ζωή και η Ιστορία έφτιαξαν την πραγματικότητα διαφορετικά απ’ ό,τι τη χάραξαν στους χάρτες διπλωμάτες και πολέμαρχοι. Ενθεν κακείθεν όλων των συνόρων υπάρχουν ομάδες πληθυσμών που μιλούν διαφορετική γλώσσα από εκείνη της πλειονότητας, μπορεί να είχαν άλλη θρησκεία από την επικρατούσα και κάποιες φορές δήλωναν διαφορετική εθνική συνείδηση από αυτήν που τα επίσημα κράτη προσπαθούσαν να χτίσουν με νύχια και με δόντια.
Ετσι και στη Δυτική Μακεδονία υπάρχει μια μικρή ομάδα (ηλικιωμένων πλέον) ανθρώπων που εκτός από ελληνικά μιλάει και τη νοτιοσλαβική γλώσσα που ο Παύλος Μελάς ονόμαζε «μακεδονικά» (επιστολή στη Ναταλία Μελά 16.3.1904). Αυτούς στην Κοζάνη τους αποκαλούσαμε «Γάλλους». Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή λόγο, αλλά από προφορικές διηγήσεις προκύπτει ότι στη διάρκεια ενός καβγά κάποιος ελληνόφωνος αποκάλεσε έναν δίγλωσσο συγχωριανό του «Βούλγαρο». Ο τελευταίος προσέφυγε στη Δικαιοσύνη και ο κατηγορούμενος στην απολογία του ρώτησε ρητορικώς: «Και πώς να τον πω, κύριε πρόεδρε; Γάλλο;».
Αρκετοί ισχυρίζονται ότι η γλώσσα των ακατονόμαστων γειτόνων είναι ένα μείγμα βουλγαρικών και σερβικών. Αληθές. Υπάρχουν κάποιες γλώσσες με σαφείς ρίζες, όπως η ελληνική. Υπάρχουν και γλώσσες που διαμορφώθηκαν από γειτονικές· π.χ. η ολλανδική είναι εξέλιξη της κάτω γερμανικής, που ομιλείται ακόμη και σήμερα στη βόρεια Γερμανία. Επομένως τα σλαβομακεδονικά δεν είναι υποδεέστερη γλώσσα επειδή προέρχεται από γλώσσες που κατοχυρώθηκαν ως τέτοιες σε γειτονικές χώρες. Αυτό πάντως που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι το ελληνικό κράτος έκανε μακρόχρονους αγώνες, για σαφείς εθνικούς λόγους, να αποσυνδεθεί το «σκοπιανό ιδίωμα» (όπως λέμε) από τη βουλγαρική γλώσσα.
Ο όρος «σλαβομακεδονική γλώσσα» είναι πιο περιεκτικός, αφού αποτυπώνει καλύτερα την πραγματικότητα. Αλλά πάλι, όσοι δεν θέλουν να ζυμώσουν δεν θα κραύγαζαν αν ο κ. Ζόραν Ζάεφ έλεγε στο Κοινοβούλιο της χώρας του ότι «τώρα έχουμε την ευκαιρία για τα παιδιά στην Ελλάδα να μάθουν τη σλαβομακεδονική γλώσσα»; Από την άλλη, ούτε οι δίγλωσσοι της Βόρειας Ελλάδας προκρίνουν την ανακίνηση νέου μειονοτικού ζητήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι υπήρξε κόμμα που στόχο είχε την αναγνώριση των σλαβοφώνων ως «εθνική μακεδονική μειονότητα». Κατέβηκε στις εκλογές του 2009 με την ονομασία «Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία – Ουράνιο Τόξο» και έλαβε συνολικά 4.530 ψήφους, ήτοι το 0,09% του εκλογικού σώματος. Τέλος, και εκτός όλων των άλλων, ισχύει ο σαρκασμός του συναδέλφου Στέφανου Κασιμάτη: «Περιττεύουν οι υστερίες για τον κίνδυνο των μακεδονικών στα ελληνικά σχολεία. Ο Υπαρκτός Ελληνισμός δεν διατρέχει κίνδυνο από τη μάθηση. Εχει ανοσία! Πάμε παρακάτω…» («Καθημερινή» 4.12.2018).