Επιχειρήσεις που παράγουν νέα προϊόντα –ή με νέο τρόπο– είναι απαραίτητος πυλώνας για κάθε παραγωγική και βιώσιμη οικονομία σήμερα. Οι καινοτομίες μπορεί να αναπτύσσονται εξ ολοκλήρου μέσα σε επιχειρήσεις ή μπορεί να βασίζονται σε έρευνα που έγινε σε εργαστήρια πανεπιστημίων και ερευνητικών ινστιτούτων. Στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτη η δεύτερη κατηγορία. Αυτό είναι μεγάλο μειονέκτημα για το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων. Στην 4η βιομηχανική επανάσταση, οι σημαντικές καινοτομίες προκύπτουν από νέα εργαστηριακά ευρήματα ή από πολυετή ανάπτυξη μεθόδων και αλγορίθμων, που μόνο σε μη κερδοσκοπικά ιδρύματα μπορούν να ξεκινήσουν.
Στο επενδυτικό κεφάλαιο στο οποίο εργάζομαι αναζητούμε ερευνητές που θέλουν με κάποιον τρόπο να εμπλακούν με επιχειρήσεις που θα βασίζονται στη δική τους έρευνα. Δεν υπάρχουν πολλοί, αλλά αυτό σιγά σιγά αλλάζει. Δεν αρκεί όμως η απόφαση να αφιερώσουν τον χρόνο τους στο επιχειρείν. Ο εργατικός και ευφυής ερευνητής σκέπτεται και εργάζεται διαφορετικά από τον εργατικό και ευφυή επιχειρηματία. Καταγράφω τις σημαντικές διαφορές που έχουμε παρατηρήσει.
1. Τι σημαίνει προϊόν. Ο ερευνητής εστιάζει στη διανοητική βάση του νέου προϊόντος, που μπορεί να είναι μια νέα χημική σύνθεση, μια διάταξη πρισμάτων, ένας αλγόριθμος επεξεργασίας σημάτων. Αυτό από μόνο του δεν ενδιαφέρει τον τελικό πελάτη ή χρήστη του προϊόντος. Τον ενδιαφέρει κάτι που θα είναι εύκολο στη χρήση, ανθεκτικό, οικονομικό, θα το βρίσκει εύκολα, θα επιδιορθώνεται έγκαιρα και θα δέχεται αναβάθμιση. Για να αποκτήσει όλες αυτές τις ιδιότητες το προϊόν, χρειάζεται πολλή εργασία, χρόνο και κόστος, που καμιά φορά είναι πολλαπλάσια από όσα χρειάστηκε η αρχική έρευνα. Ο επιχειρηματίας προσπαθεί να τα συνθέσει όλα, τα ενδιαφέροντα και τα τετριμμένα.
2. Χρόνος και προθεσμίες. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις κλείνουν όταν τελειώσουν τα χρήματα. Για να μην τελειώσουν, πρέπει να έχουν πετύχει δύο, και μόνον δύο, πράγματα: είτε να έχουν έσοδα από πωλήσεις είτε να πείσουν επενδυτές να εισφέρουν περισσότερα κεφάλαια. Οι επιχειρηματίες βάζουν στόχους κάθε εβδομάδα ή κάθε μήνα, που οδηγούν σε ένα από αυτά τα αποτελέσματα πριν αδειάσει το ταμείο. Κάθε τι άλλο, σε μια νεοφυή επιχείρηση, είναι σπατάλη. Οι ερευνητές συνήθως δεν έχουν παρόμοια αίσθηση του επείγοντος.
3. Ενδιάμεσα αποτελέσματα. Στην επιχείρηση έχουν αξία όσα χτίζουν το τελικό προϊόν, όπως έχει σχεδιαστεί αρχικά ή όπως έχει ξανασχεδιαστεί κάποια στιγμή. Ενα εξάρτημα, ένα μέρος του κώδικα, η τροποποίηση μιας ιδιότητας του υλικού: αν αυτά δεν ενσωματωθούν στο τέλος, η σχετική εργασία θα έχει πάει χαμένη. Στην έρευνα, κάποια αποτελέσματα μπορούν να δημοσιευτούν αυτόνομα, να μπουν στο βιογραφικό του ερευνητή και να τα χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος ύστερα από χρόνια.
4. Παραλλαγές και προσθήκες. Οι καλοί ερευνητές έχουν περιέργεια και ευρηματικότητα. Οταν φαντάζονται το προϊόν, θέλουν να προσθέτουν λειτουργίες, να το παραλλάζουν για διαφορετικές εφαρμογές, να δείξουν ότι μπορεί να λύσει διάφορα προβλήματα. Οι καλοί επιχειρηματίες επιδιώκουν να βγει γρήγορα στην αγορά, πριν τελειώσουν τα χρήματα. Εστιάζουν στο λεγόμενο Minimum Viable Product: τη μορφή εκείνη που φέρνει τη βασική καινοτομία σε μια ομάδα χρηστών, χωρίς πολλές προσθήκες. Ξέρουν ότι αν αυτό πάει καλά, θα μπορέσουν να επεκτείνουν την γκάμα αργότερα.
5. Πλήρης και αποκλειστική απασχόληση. Ο επιχειρηματίας σε νεοφυή επιχείρηση δεν έχει κενούς χρόνους. Θα αποτύχει αν ασχοληθεί παράλληλα με άλλες δουλειές. Ο ερευνητής μπορεί να τρέχει δύο έρευνες παράλληλα ή και να διδάσκει, ή να έχει και περιόδους χωρίς ενεργά προγράμματα.
Για να πετύχουν οι επιχειρήσεις που βασίζονται στην έρευνα, το χάσμα των νοοτροπιών πρέπει να κλείσει. Πρέπει να έρθουν από νωρίς σε κάθε νέα επιχείρηση στελέχη με επιχειρηματική νοοτροπία και αποφασιστική αρμοδιότητα. Εναλλακτικά, πρέπει κάποιοι ερευνητές να κάνουν το μεγάλο άλμα πάνω από το χάσμα. Ιδού η Ρόδος.
* Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.