Πάνω από 100.000 Ελληνες επιστήμονες, στην πλειονότητα νέοι, βρίσκονται στο εξωτερικό, είτε έχοντας εδραιωθεί επαγγελματικά είτε αναζητώντας μια καλή θέση εργασίας. Πολλοί εξ αυτών βρίσκονται σε ερευνητικά κέντρα ή πανεπιστήμια, ενώ δεν είναι λίγοι οι διδάσκοντες ελληνικών ΑΕΙ που, με άδεια, φεύγουν στο εξωτερικό όπου βρίσκουν καλύτερες αποδοχές. Και οι διαστάσεις του προβλήματος διευρύνονται. Στο εξωτερικό αρχίζουν να αναζητούν την τύχη τους και έμπειροι πανεπιστημιακοί και ερευνητές, που είναι στην πρώτη γραμμή της επιστημονικής έρευνας, αλλά και της «διεκδίκησης» ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Μάλιστα, η χώρα μας βρίσκεται στη δεύτερη θέση διεθνώς με βάση τον αριθμό των πανεπιστημιακών που εργάζονται στα κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ, επιβεβαιώνοντας το σημαντικό έργο (για όσους θέλουν…) που γίνεται στα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και το πείσμα, τη θέληση και την εργατικότητα των Ελλήνων. Με βάση την έρευνα του Τολγκά Γιουρέτ, καθηγητή Οικονομικών στο Technical University της Κωνσταντινούπολης, 149 Ελληνες πανεπιστημιακοί διδάσκουν στα 48 κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ, και η αναλογία της χώρας ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού είναι 13,6. Είναι η δεύτερη υψηλότερη αναλογία μετά το Ισραήλ, στο 24,22.
«Θα μπορούσα να φύγω, ωστόσο με κρατούν οικογενειακοί λόγοι», λέει στην «Κ» η κ. Χατζηγεωργίου. «Η ερευνητική δουλειά όμως μπορεί να γίνει και στην Ελλάδα. Ηδη στο πανεπιστήμιο νέοι ερευνητές έχουν ξεκινήσει εταιρεία βιοπληροφορικής και τώρα που η ανάλυση δεδομένων αναπτύσσεται, είναι σημαντικό οι εταιρείες αυτές να εξάγουν γνώση. Για μένα αυτό είναι το μέλλον», προσθέτει. «Το πιο ανησυχητικό είναι ότι δεν ανοίγει ικανός αριθμός νέων θέσεων εργασίας στα ΑΕΙ για να απορροφηθούν νέοι επιστήμονες με όραμα και όρεξη για δουλειά. Ετσι, για τους νέους η φυγή στο εξωτερικό φαίνεται ως μοναδική διέξοδος», συμπληρώνει ο κ. Ντούγιας.
«Η ανάσχεση της μονόπλευρης φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό (brain drain) και η υποκατάστασή της με μια ισόρροπη κινητικότητα αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή προτεραιότητα της κυβέρνησης. Τρία βασικά στοιχεία βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτικής μας: η θέσπιση ποιοτικών θέσεων εργασίας σε ελκυστικά περιβάλλοντα με προοπτικές. Ετσι, άνοιξαν για πρώτη φορά έπειτα από οκτώ χρόνια 1.000 νέες θέσεις για πανεπιστημιακούς και 100 για ερευνητές την τελευταία διετία. Εξασφαλίσαμε 240 εκατ. ευρώ για την τριετία 2017-2019 για τo Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), που από την ίδρυσή του τον Οκτώβριο του 2016, στηρίζει τους νέους επιστήμονες και την ελεύθερη έρευνα σε ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα. Το ΕΛΙΔΕΚ θα έχει δημιουργήσει 4.000 νέες θέσεις έως το 2019. Ενισχύει νέους Ελληνες επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης, ώστε με αξιοπρεπείς μισθούς στη χώρα να δημιουργήσουν τη δική τους ερευνητική ομάδα, να αναδείξουν τη δημιουργικότητά τους και την επιστημονική τους ταυτότητα», λέει στην «Κ» ο αναπληρωτής υπουργός Ερευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης.
Δύο επιπλέον προγράμματα
«Παράλληλα, με το πρόγραμμα “Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ” της Γενικής Γραμματείας Ερευνας και Τεχνολογίας χρηματοδοτούνται με 360 εκατ. ευρώ συνεργασίες επιχειρήσεων με AEI και ερευνητικά κέντρα. Τον Δεκέμβριο θα προκηρυχθεί δράση ύψους 250 εκατ. ευρώ στην οποία περιλαμβάνεται η ενίσχυση καινοτόμων επιχειρήσεων. Το σύνολο των θέσεων για νέους επιστήμονες θα φτάσει τις 4.400».
Από την πλευρά του, ο κ. Λόης Λαμπριανίδης, γενικός γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων και καθηγητής στο Παν. Μακεδονίας, εστιάζει στην πρωτοβουλία «Επιλέγουμε Ελλάδα χτίζοντας Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας». Οπως αναφέρει στην «Κ», «στόχος της πρωτοβουλίας είναι η “διασύνδεση” όλων των Ελλήνων επιστημόνων ανεξάρτητα σε ποια χώρα βρίσκονται ώστε να δημιουργήσουν μια ηλεκτρονική κοινότητα. Η πρωτοβουλία φιλοδοξεί να δημιουργήσει “γέφυρες” που θα επιτρέψουν στους Ελληνες του εξωτερικού να επανασυνδεθούν με τη χώρα μέσω της συνεργασίας με επιχειρηματικούς και επιστημονικούς φορείς. Καθώς τα δίκτυα αποτελούν ολοένα και πιο συχνά παράγοντες ισχύος στη διεθνή οικονομία, και ένα μέρος των Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό κατέχει σημαντικές θέσεις σε επιχειρηματικό αλλά και σε ερευνητικό-ακαδημαϊκό επίπεδο, η διασύνδεσή τους θα έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για τους ίδιους και τη χώρα. Η πρωτοβουλία αυτή απευθύνεται στο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό είτε είναι πρόσφατοι μετανάστες είτε είναι μετανάστες προηγούμενης γενιάς, απευθύνεται δηλαδή και σε ένα πολύ μεγάλο μέρος των 8 εκατομμυρίων της ελληνικής ομογένειας που μπορεί να εξελιχθεί σε τεράστια πηγή δύναμης για τη χώρα μας».