«Ο Μάρτιος του 2011 θα μείνει στη ρωσική ιστορία ως ένας συννεφιασμένος μήνας γιατί έφυγε από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές της χώρας μας, ο Νικολάι Αντριάνοφ», έγραψαν οι εφημερίδες της Ρωσίας, στις 21 Μαρτίου. Ο 58χρονος γυμναστής είχε κατακτήσει τα περισσότερα ολυμπιακά μετάλλια του αθλήματός του, στο σύνολο (7 χρυσά, πέντε ασημένια και τρία χάλκινα), ενώ ήταν ο δεύτερος σε χρυσά, πίσω από τον Ιάπωνα, Σαουάο Κάτο, ο οποίος είχε οκτώ χρυσά αλλά 12 συνολικά. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του «αέρινου» Νικολάι υπήρξαν μαρτυρικά διότι ο αθλητής, που είχε εντυπωσιάσει όλο τον κόσμο με την ευλυγισία του, εξαιτίας μιας σοβαρότατης νευρολογικής ασθένειας, έπασχε από πλήρη ακινησία των άκρων, ενώ δεν μπορούσε και να μιλήσει.
Η ιστορία του Νικολάι Γεφίμοβιτς Αντριάνοφ ξεκινάει από μία μικρή μεσαιωνική ρωσική πόλη, το Βλαντιμίρ, που βρίσκεται στις όχθες του Κλιάζμα ποταμού, 200 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας. Σε αυτό το ποτάμι, ο μικρός Νικολάι, αδιάφορος για τα μαθήματα, έπαιζε με τις ώρες σα να ήξερε ότι η ζωή τον προόριζε για να γράψει μία χρυσή ιστορία, η οποία, όμως, δεν θα προερχόταν από σπουδές. Στις όχθες του Κλιάζμα, ο Νικολάι Τολκατσόφ, φημισμένος προπονητής της ΕΣΣΔ, εντόπισε το μικρό «αλητάκι» και το ξεχώρισε για την ευλυγισία του. Πολύ γρήγορα ο πιτσιρικάς έγινε μέλος της εθνικής ομάδας της ενόργανης και, μακριά από τις κακές επιρροές, φρόντισε να βγάλει… ασπροπρόσωπο τον ευεργέτη – δάσκαλό του. Το 1971, σε ηλικία 19 ετών, κερδίζει τα πρώτα του χρυσά μέταλλια (ίππος με λαβές και άλμα), στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Μαδρίτης, ενώ από την ίδια διοργάνωση συνέλεξε δύο ασημένια (κρίκους, δίζυγο) και δύο χάλκινα (σύνθετο ατομικό και ασκήσεις εδάφους). Ενα καινούργιο αστέρι είχε ανατείλει για την ενόργανη γυμναστική.
Εκείνη την εποχή στο παγκόσμιο στερέωμα κυριαρχούσαν οι Ιάπωνες. Ο Νικολάι Αντριάνοφ έγινε… κόκκινο πανί για φημισμένους γυμναστές από τη χώρα του «Ανατέλλοντος Ηλίου», με τους οποίους, όμως, εκτός ταπί, ήταν καλοί φίλοι διότι είχε κερδίσει τον σεβασμό και την εκτίμησή τους. Μπορεί, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου να πήρε μόνο ένα χρυσό (ασκήσεις εδάφους), ένα ασημένιο (ομαδικό) και ένα χάλκινο (άλμα), διότι στη συγκεκριμένη διοργάνωση πρωταγωνιστής ήταν ο Ιάπωνας, Σαουάο Κάτο, αλλά, τέσσερα χρόνια αργότερα, στο Μόντρεαλ, πήρε την εκδίκησή του: πρώτος στο σύνθετο ατομικό, στις ασκήσεις εδάφους, στους κρίκους, και στο άλμα, δεύτερος στο ομαδικό και το δίζυγο και τρίτος στον ίππο με λαβές. Η συλλογή του έγινε πλουσιότερη χάρη στα τέσσερα χρυσά και οκτώ ασημένια μετάλλια που είχε κατακτήσει σε παγκόσμια πρωταθλήματα ενώ σε αντίστοιχους αγώνες Ευρώπης είχε συγκεντρώσει 10 χρυσά, έξι ασημένια και δύο χάλκινα, σε μία δεκαετία.
Και έρχονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας. Ο θρυλικός γυμναστής έχει αποφασίσει να ολοκληρώσει την καριέρα του, εντός έδρας. Ηταν 28 ετών και βοήθησε την εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ να ανεβεί στην πρώτη θέση του ολυμπιακού βάθρου ύστερα από 24 χρόνια. Στη συλλογή του πρόσθεσε, ακόμη, ένα χρυσό μετάλλιο από το άλμα, δύο ασημένια από το σύνθετο ατομικό και ένα χάλκινο από το μονόζυγο. Η διοργάνωση αποτέλεσε το… κύκνειο άσμα σε μία καριέρα γραμμένη με χρυσά γράμματα.
Ο Νικολάι Αντριάνοφ πέρα από τις σωματικές του ικανότητες και τη δεξιοτεχνία του είχε γίνει γνωστός και για το κουράγιο του. Οι άνθρωποι της γυμναστικής υποστηρίζουν ότι διακρινόταν από μία γενναιότητα ανάλογη με αυτή των πιλότων πολεμικών αεροσκαφών και των αστροναυτών. Μάλιστα, προκαλούσε τους αντιπάλους του να μιμηθούν τις τολμηρές ασκήσεις που έκανε. Χαρακτηριστικό είναι ότι, όταν οι άλλοι γυμναστές, κατά την έξοδο από το αγώνισμα των κρίκων, εκτελούσαν διπλή περιστροφική κίνηση, ο Νικολάι Αντριάνοφ «έβγαινε» με τριπλή.
Η ενόργανη ήταν η μεγάλη αγάπη του
Η ενόργανη γυμναστική ήταν η μεγάλη αγάπη του Νικολάι Αντριάνοφ. Παρακολουθούσε την πορεία όλων των αθλητών που ξεχώριζαν και ήταν πάντα πρόθυμος να δώσει συμβουλές. Το 1999 βρέθηκε στην Πάτρα όπου, χάρη στη γνωριμία που είχε με τον προπονητή της ενόργανης, Αλέκο Ιωακειμίδη, βρέθηκε σε μία προπόνηση του Ολυμπιονίκη, Δημοσθένη Ταμπάκου.
«Δεν θα ξεχάσω την γνωριμία που είχα μαζί του. Μου έδωσε σημαντικές συμβουλές για τον ίππο με λαβές και για την κατακόρυφο στο αγώνισμα των κρίκων. Επρόκειτο για εκπληκτικό άνθρωπο. Τα επιτεύγματά του ως αθλητή, τα ξέρουμε όλοι. Εγώ μπορώ να πω ότι ήταν και καλός δάσκαλος. Παρόλο που υπήρξε θρύλος για την ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού ήταν απλός άνθρωπος», δήλωσε στην «Κ» ο «άρχοντας των δαχτυλιδιών», o οποίος θεωρεί ότι οι συμβουλές του Αντριάνοφ τον βοήθησαν για να ολοκληρώσει σωστά την τεχνική στους κρίκους, όπου και κατέκτησε, μεταξύ άλλων δύο ολυμπιακά μετάλλια (ασημένιο το 2000, χρυσό το 2004). Ο Νικολάι Αντριάνοφ ως αθλητής διπλασίασε τη δυσκολία των ασκήσεων στο δίζυγο, τον ίππο και το έδαφος. Στη συλλογή του, εκτός από τα μετάλλια, υπάρχουν όλα τα αθλητικά βραβεία της Ρωσίας και 60 διεθνή. Το 2001 συμπεριλήφθηκε στο «Hall of Fame» της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυμναστικής, ενώ έχει ψηφιστεί ως ο καλύτερος αθλητής της ενόργανης του 20ού αιώνα. Ο θάνατός του βύθισε στο πένθος, εκτός από τους Ρώσους, και τους ανθρώπους του αθλητισμού της Ιαπωνίας διότι στη «χώρα των χρυσανθέμων» τον θεωρούσαν «δικό τους άνθρωπο».
Συναθλητής, δάσκαλος, φίλος και ίνδαλμα
Τα κορυφαία ονόματα της παγκόσμιας γυμναστικής βρέθηκαν στις 24 Μαρτίου στο νεκροταφείο του Βλαντιμίρ και απηύθυναν το ύστατο χαίρε στον Νικολάι Αντριάνοφ. Ο Ολυμπιονίκης ήταν γι’ αυτούς συναθλητής, δάσκαλος, φίλος, ίνδαλμα. Οι μαθητές του κατέκτησαν δεκάδες ολυμπιακά μετάλλια ενώ, ίσως, η μεγαλύτερη αναγνώριση ήταν η πρόσκληση που έλαβε από τον διάσημο γυμναστή, Μιτσούο Τσουκαχάρα, για να προπονήσει τον γιο του, Ναόγια, και την εθνική ομάδα της Ιαπωνίας. Η πρόσκληση -και η αποδοχή- έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν υπολογίσουμε ότι οι δύο χώρες δεν έχουν τις καλύτερες διπλωματικές σχέσεις εξαιτίας των νήσων Κουρίλων, που βρίσκονται βόρεια της Ιαπωνίας αλλά ανήκουν στη Ρωσία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Νικολάι Αντριάνοφ, ως αθλητής, μπορεί να πήρε τη σκυτάλη των διακρίσεων από τους Ιάπωνες γυμναστές, αλλά ήταν αυτός που βοήθησε τη χώρα του «Ανατέλλοντος Ηλίου» να επιστρέψει στην κορυφή. Υπήρξε προπονητής στις εθνικές ομάδες της ΕΣΣΔ (1981-1991) και στη συνέχεια έγινε πρόεδρος της ρωσικής ομοσπονδίας γυμναστικής. Το 1994, ο παλιός του αντίπαλος Μιτσούο Τσουκαχάρα τον κάλεσε στην Ιαπωνία όπου έμεινε μέχρι το 2002. Οι Ιάπωνες αθλητές του (ανάμεσα και ο γιος του Τσουκαχάρα) κατέκτησαν το χρυσό μετάλλιο στο σύνθετο ομαδικό, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας (τελευταίο ομαδικό ήταν το 1976). «Για περισσότερα από 40 χρόνια υπήρξε ο καλύτερός μου φίλος. Εδειξε ενδιαφέρον για την κουλτούρα των Σαμουράι. Ως αθλητής συνδύαζε την ομορφιά της ιαπωνικής γυμναστικής με τις δυναμικές ασκήσεις των, πρώην, Σοβιετικών. Βοήθησε στην αναγέννηση της ιαπωνικής γυμναστικής», δήλωσε ο Μιτσούο Τσουκαχάρα ενώ ένας από τους βασικούς του αντιπάλους, ο Αμερικανός, Μπαρτ Κόνερ, υπογράμμισε: «Αυτός ο τύπος ήταν μάγκας σε όλα».
«Εζησε δύσκολη παιδική ηλικία και, χάρη στις εμπειρίες του, με βοήθησε να αντιμετωπίσω τα χειρότερα ένστικτά μου. Με είχαν διώξει από την ομάδα και έπεισε τον προπονητή να σταματήσει την τιμωρία μου. Ηταν ο άνθρωπος που έκανε τη γυμναστική, ζωή μου», έλεγε κλαίγοντας μετά την κηδεία ο χρυσός Ολυμπιονίκης της Βαρκελώνης, Βιτάλι Σέρμπο. Στην τιμητική φρουρά γύρω από τη σορό του βρέθηκαν διάσημοι αθλητές και ηγέτες της πολιτικής και της αθλητικής ζωής της Ρωσίας. «Το 1972 ήμασταν μαζί στην ολυμπιακή ομάδα. Ηταν ειλικρινής, ευγενικός και αξιοπρεπής άνθρωπος», τόνισε ο Ολυμπιονίκης των καταδύσεων, Βλαντιμίρ Βασίν.
Κατά τη διάρκεια της προπονητικής του καριέρας εκπαίδευσε περισσότερους από 15 αθλητές που κατέκτησαν ολυμπιακά μετάλλια. Αγαπημένοι μαθητές υπήρξαν οι Αρτέμοφ, Νέμοφ και Βασιλένκο. «Ηταν ο πιο ευλύγιστος αθλητής στις ασκήσεις εδάφους, κάτι που εντυπωσίασε τον κόσμο της γυμναστικής διότι οι Ρώσοι διακρίνονταν για τις δυναμικές ασκήσεις. Οποιο όργανο δοκίμαζε, το κέρδιζε. Δεν μπορώ να πω ότι ήταν καλύτερος σε κάποιο συγκεκριμένο. Σπουδαίος δάσκαλος και παιδαγωγός. Η παγκόσμια γυμναστική έγινε φτωχότερη με τον θάνατό του», τόνισε ο Αμερικανός Ολυμπιονίκης του Λος Αντζελες, Πίτερ Βίντμαρ.
Ο Ολυμπιονίκης αφιέρωσε ένα μεγάλο κομμάτι από τη ζωή του για να βοηθήσει τους νεαρούς γυμναστές. Το 2002, επέστρεψε στη Ρωσία και ίδρυσε στη γενέτειρά του, το Βλαντιμίρ, ειδική σχολή με στόχο να βγουν από εκεί οι γυμναστές που θα εκπροσωπήσουν, με επιτυχία, τα ρωσικά χρώματα σε διεθνείς διοργανώσεις. Το κέντρο φέρει το όνομά του ενώ, κατά ένα μεγάλο μέρος, το χρηματοδοτούσε ο ίδιος. Το πρόβλημα με την υγεία του δεν τον άφησε να δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα.
Ο Νικολάι Αντριάνοφ ήταν παντρεμένος από το 1973 με την Ολυμπιονίκη Μπούρντα Λιούμποβ και είχε δύο γιους, ένας εκ των οποίων, ο Σεργκέι, δουλεύει για τη γιαπωνέζικη ομάδα γυμναστικής. Αδυναμίες του μεγάλες υπήρξαν το τσιγάρο και η βότκα.