Τα δύσκολα και παράξενα, γεμάτα κατασκόπους, μυστήριο, καχυποψία, αυταρχικά καθεστώτα, καταπίεση, αλλά και θερμούς πολέμους, χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, ένα «απαγορευμένο» ειδύλλιο άνθησε στο περιθώριο των Ολυμπιακών αγώνων του 1956. Ενα ειδύλλιο, που έφερε πιο κοντά δύο κόσμους. Στη Μελβούρνη της μακρινής, για αμφοτέρους, Αυστραλίας, συναντήθηκαν δύο εκπρόσωποι του αθλητισμού αυτών των κόσμων. Δεν ήταν αντίπαλοι. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε; Ο ένας, ο Αμερικανός σφυροβόλος Χάρολντ «Χαλ» Κόνολι. Ο άλλος ήταν… άλλη. Η Τσεχοσλοβάκα δισκοβόλος Ολγκα Φικότοβα. Ο καπιταλιστής και η κομμουνίστρια· και οι δύο είχαν νικήσει σε κείνους τους Αγώνες. Το ειδύλλιό τους συγκίνησε όλο τον κόσμο.
«Η μοίρα μάς έφερε κοντά. Παρότι προερχόμασταν από μακρινές χώρες και από πολιτικά συστήματα που έδειχναν εντελώς ανόμοια, όταν εξετάσαμε τις βασικές αξίες του ανθρώπου, διαπιστώσαμε ότι ήμασταν απολύτως όμοιοι. Προσπαθούσαμε να συνεννοηθούμε με τα ελάχιστα αγγλικά μου και τα ελάχιστα γερμανικά του. Μ’ έκπληξη καταλάβαμε πως οι ιδέες και οι απόψεις μας ταυτίζονταν. Από αυτό αναπτύχθηκε, πέρα από την περιέργεια και τη φιλία, και αίσθημα αγάπης», θα πει χρόνια αργότερα η Φικότοβα.
Το ειδύλλιο έγινε ευμενώς αποδεκτό από τα Δυτικά μέσα ενημέρωσης και το κοινό, αλλά δεν κατέστη πολύ δημοφιλές στους ιθύνοντες της τσεχοσλοβακικής αποστολής. Κατέληξε, πάντως, σε γάμο. Το επόμενο έτος ο Κόνολι επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας, την Πράγα, με σκοπό να παντρευτούν. Προς έκπληξη όλων, δόθηκε η άδεια στη Φικότοβα, προφανώς διότι με την υπόθεση ασχολήθηκε ο πρόεδρος της χώρας, Αντονίν Ζαποτότσκι, ο οποίος είχε επισκεφθεί το ζευγάρι λίγες ημέρες πριν. «Μάρτυρες» στον γάμο («κουμπάροι») ήταν το θρυλικό ζεύγάρι των Τσέχων ολυμπιονικών Εμιλ Ζάτοπεκ και Ντάνα Ζατόπκοβα. Είχε προγραμματιστεί να γίνει μια τελετή με λίγους καλεσμένους μεσοβδόμαδα, αλλά το νέο μαθεύτηκε. Και…
«Οταν έφθασε η μέρα του γάμου, το αυτοκίνητό μας δεν μπορούσε να μπει στην πλατεία. Νόμιζα ότι συνέβη κάποιο ατύχημα. Αλλά χιλιάδες κόσμου, κάποιοι λένε 25.000, κάποιοι 30.000, είχαν έλθει να δουν την τελετή. Κάποιοι ήλθαν επειδή δεν είχαν ξαναδεί τον Εμιλ και την Ντάνα. Κάποιοι για να δουν έναν Αμερικανό στην Πράγα. Δεν είχαν ξαναδεί κανονικό Αμερικανό ούτε Αμερικανό πρωταθλητή. Και ο γάμος έγινε φεστιβάλ. Ο κόσμος έχει» πλάκα»», έλεγε αργότερα η Φικότοβα.
Το ζευγάρι μετά πήγε στις ΗΠΑ. Η Ολγκα επιθυμούσε να συνεχίσει ν’ αγωνίζεται για την πατρίδα της, αλλά η τσεχοσλοβακική ολυμπιακή επιτροπή τής το αρνήθηκε. Μάλιστα, διέδωσε ότι η Φικότοβα ήταν εκείνη που δεν ήθελε να εκπροσωπεί την Τσεχοσλοβακία. Πολλοί συμπατριώτες της δεν ήθελαν καν να τη βλέπουν, πριν να έλθει στο φως η αλήθεια, έπειτα από χρόνια. Η Ολγκα αγωνίστηκε για τις ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς του 1960 (7η), του 1964, του 1968 (6η) και του 1972, στους οποίους ήταν η σημαιοφόρος της ομάδας.
Ο Χάρολντ και η Ολγκα έμειναν μαζί 17 χρόνια. Πήραν διαζύγιο το 1974. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Ο ένα γιος, ο Τζιμ, αναδείχθηκε πρωταθλητής των πανεπιστημίων των ΗΠΑ στο δέκαθλο και η μία τους κόρη αγωνίστηκε στην εθνική ομάδα βόλεϊ των ΗΠΑ.
Ο Χαλ παντρεύτηκε αργότερα την προπονήτρια Πατ Γουίνσλου, που είχε μετάσχει σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες (1960 στα 800 μ., 1964 και 1968 στο πένταθλο, όπου ήταν 7η και 6η, αντιστοίχως). Ο γιος τους Ανταμ το 1999, με 72,37 μ., ήταν 3ος στη λίστα των σφυροβόλων των ΗΠΑ.
Ο Χάρολντ πέθανε στις 18 Αυγούστου πέρυσι. Κατέρρευσε ενώ γυμναζόταν σε στατικό ποδήλατο. Η γεννημένη το 1932 Ολγκα ζει στην Καλιφόρνια. Εργάζεται σε κατάστημα που πουλάει είδη ορειβασίας, ασχολείται με υποθέσεις του περιβάλλοντος και είναι επικεφαλής σε γυμναστήριο φυσικής κατάστασης.
Κανένα εμπόδιο δεν τον σταμάτησε
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί, όταν την 1η Αυγούστου του 1931 γεννιόταν ο μικρός, Χάρολντ, ότι αυτό το μωρό θα γινόταν ένας από τους σπουδαιότερους σφυροβόλους όλων των εποχών; Από την κοιλιά της μητέρας του βγήκε ένα τεράστιο μωρό, βάρους 5,660 κιλών. Το μέγεθός του προκάλεσε, κατά τον τοκετό, εξάρθρωση του αριστερού ώμου, με συνέπεια να υποστούν σοβαρή καταστροφή τα νεύρα του αριστερού βραχιόνα. Το άκρο δεν μπορούσε ν’ αναπτυχθεί φυσιολογικά. Κατά την παιδική του ηλικία, ο Χάρολντ «έσπασε» το χέρι του… 13 φορές! Τελικά, ο αριστερός βραχιόνας ήταν 12,5 εκατοστά του μέτρου κοντύτερος του δεξιού, ενώ όλο το αριστερό χέρι ήταν σε μήκος τα 2/3 του δεξιού! Για να ξεπεράσει, ώς ένα βαθμό, το πρόβλημα, έκανε άρση βαρών.
Η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» ανέφερε: «Οταν κατέκτησε το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, οι φωτογράφοι του φώναξαν να σηκώσει ψηλά τα χέρια, για μια θριαμβευτική φωτογραφία. Σήκωσε μόνο το δεξί»…
Η άρση βαρών βοήθησε ουσιαστικά τον Κόνολι
Το εκ γενετής σωματικό πρόβλημα του Χάρολντ Κόνολι, στην πραγματικότητα δεν θα επέτρεπε σε κάποιον να κάνει πρωταθλητισμό. Και, μάλιστα, σ’ ένα αγώνισμα, που απαιτεί να έχεις δύο δυνατά χέρια και να σηκώνεις πολλά βάρη στην προπόνηση. Αυτό, όμως, δεν τον εμπόδισε να φθάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο, αποδεικνύοντας ότι, όταν υπάρχει θέληση, και η σωματική αναπηρία μπορεί τουλάχιστον ώς έναν βαθμό, να μην καταστεί εμπόδιο σε μια μεγάλη αθλητική σταδιοδρομία.
Για να ξεπεράσει το πρόβλημα έκανε άρση βαρών. Στα πρώτα χρόνια της εφηβείας του διέπρεψε στη σφαιροβολία και στο αμερικανικό ποδόσφαιρο. Με τη σφυροβολία ασχολήθηκε μετά το γυμνάσιο, μάλλον τυχαία. Ως φοιτητής στο κολέγιο της Βοστώνης, περπατούσε στο στάδιο και βοηθούσε τους σφυροβόλους να μαζεύουν τις σφύρες μετά τις βολές. Σύντομα, ο Χαλ έριχνε τις σφύρες πίσω πιο μακριά από όσο οι σφυροβόλοι στις βολές τους! Αφού αποφοίτησε το 1953, συνέχισε ν’ ασχολείται με το αγώνισμα, με στόχο να μετάσχει σε Ολυμπιακούς αγώνες. Κατόρθωσε να προκριθεί για την ομάδα των ΗΠΑ το 1956. Στις 2 Νοεμβρίου, λίγες ημέρες πριν ν’ αναχωρήσει για τη Μελβούρνη, εντυπωσίασε τον κόσμο, καταρρίπτοντας το παγκόσμιο ρεκόρ με 68,54μ. Παρά ταύτα, φαβορί παρέμενε ο Σοβιετικός, Μιχαήλ Κριβονόσοφ, που τα τρία προηγούμενα χρόνια είχε βελτιώσει το ρεκόρ κόσμου κατά πέντε μέτρα. Στον αγώνα ο Κριβονόσοφ προηγείτο ώς και την πέμπτη προσπάθεια. Ο Κόνολι, ενθαρρυμένος από τη συγκλονιστική νίκη του Αμερικανού, Τομ Κόρτνι στα 800μ., ξεπέρασε τον Κριβονόσοφ κατά 16 εκατοστά. Στο βάθρο δεν μπόρεσε να σηκώσει και τα δύο χέρια, όπως ζητούσαν οι φωτογράφοι.
«Τη στιγμή του μεγαλύτερου επιτεύγματός μου, ο παλαιός πόνος της αμηχανίας και της ταπείνωσης, με κατέλαβε. Σε όλη μου τη ζωή επιθυμούσα να σηκώσω τα δυο μου χέρια πάνω από το κεφάλι. Μερικές φορές ονειρευόμουν πως μπορούσα. Πόσο φυσικό είναι να σηκώνει κάποιος τα χέρια στη νίκη του και πόσο το ήθελα, αλλά ήξερα πως δεν μπορούσα να σηκώσω το αριστερό. Σήκωσα γρήγορα το δεξί και χαιρέτισα», θα έλεγε αργότερα.
Πήρε μέρος σε άλλους τρεις Ολυμπιακούς αγώνες, χωρίς να κατακτήσει ξανά μετάλλιο. Το 1972, στα 41 του, προσπάθησε να προκριθεί ξανά, αλλά κατετάγη 5ος στους αγώνες των ΗΠΑ. Το 1968 ήταν μεταξύ των λίγων λευκών αθλητών, που υποστήριξαν τους μαύρους συμπατριώτες τους στη διαμαρτυρία τους για την καταπίεση που υφίσταντο στις ΗΠΑ.
Μετά τη μακρά αθλητική του σταδιοδρομία, εργάστηκε σε σχολεία ως δάσκαλος αγγλικών. Αργότερα ανέλαβε διευθυντής των προγραμμάτων των ΗΠΑ για τους Σπέσιαλ Ολύμπικς. Κατά καιρούς προπόνησε πολλούς σφυροβόλους. Αφού αποσύρθηκε από την εργασία του με τους Σπέσιαλ Ολύμπικς το 1999, έστρεψε την προσοχή του στους νεαρούς σφυροβόλους. Είχαν περάσει πάνω από 40 χρόνια από τη νίκη του και οι ΗΠΑ είχαν πάρει μόνο ένα Ολυμπιακό μετάλλιο στη σφυροβολία, ένα ασημένιο το 1996 με τον Λανς Ντιλ.
«Ονειρό του ήταν ένας Αμερικανός σφυροβόλος να βρεθεί στο βάθρο των νικητών το 2016. Δεν έζησε για να το δει. Αλλά με Αμερικανούς να έχουν νικήσει στα δύο τελευταία παγκόσμια πρωταθλήματα εφήβων (2008, 2010), έχουμε την ευκαιρία», έγραψε ο γιος του, Ανταμ αναγγέλλοντας στα μέλη του ιδρύματος Νεαρών Σφυροβόλων των ΗΠΑ τον θάνατο του πατέρα του.
Ο Κόνολι αφιερώθηκε σε αυτή την προσπάθεια. Επιδίωξε να δώσει την ευκαιρία σε νεαρά αγόρια και κορίτσια να μάθουν το αγώνισμα και να αναδειχθούν σε αυτό. Το έκανε όχι μόνο συγκεντρώνοντας χρήματα για τον οργανισμό, αλλά προβάλλοντας το αγώνισμα, προπονώντας νεαρούς αθλητές σε όλη τη χώρα, εκπαιδεύοντας προπονητές, οργανώνοντας σεμινάρια, επιδιώκοντας ν’ αυξηθούν οι αγώνες. Κατόρθωσε δε, να περιληφθεί η σφυροβολία στ’ αγωνίσματα των παίδων. Τ’ αποτελέσματα των προσπαθειών ήταν εντυπωσιακά. Υπερτριπλασιάστηκαν οι μαθητές γυμνασίου με επιδόσεις πάνω από 60μ. Αντίστοιχη ήταν η πρόοδος στα κορίτσια. Αλλά και οι δύο παγκόσμιοι πρωταθλητές είχαν καθοδηγητή τον Κόνολι.