Στο τέλος κάθε Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί εθιμικό καθήκον του προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) να προσπαθήσει να χαρακτηρίσει τους Αγώνες των 16 αγωνιστικών ημερών με μια απλή φράση: εξαιρετικοί, μεγαλοπρεπείς, αξέχαστοι, είναι μόλις μερικές από τις περιγραφές που χρησιμοποιήθηκαν σε πρόσφατους Αγώνες κατά τη θητεία μου ως πρόεδρος.
Πώς όμως θα μείνει στη μνήμη μας το Λονδίνο; Οι Αγώνες των ρεκόρ; Σίγουρα. Της διασκέδασης; Ασφαλώς. Της βροχής; Ας ελπίσουμε πως όχι.
Οσο αόριστο κι αν είναι το κλίμα στη Βρετανία, οι ίδιοι οι Αγώνες έχουν ήδη από μόνοι τους όλα τα απαραίτητα συστατικά για επιτυχία – όχι μόνο για τις δύο αγωνιστικές βδομάδες, αλλά και για πολύ, πολύ μετά το σβήσιμο της φλόγας. Κι αυτό είναι χάρη στους εκεί διοργανωτές που έθεσαν στέρεα τα θεμέλια των Αγώνων με προοπτική την κληρονομιά που θα αφήσουν: Τι θα μείνει πίσω όταν και ο τελευταίος αθλητής σβήσει τα φώτα στο Ολυμπιακό Χωριό και ξεκινήσει για το σπίτι του.
Με τόσο απαιτητικούς κριτές, ο Λόρδος Κόου και το επιτελείο του χρειάστηκε απλώς να τοποθετήσουν το θέμα της κληρονομιάς στην καρδιά της υποψηφιότητάς τους. Και το Λονδίνο 2012 σκοπεύει να αφήσει πίσω του πολλά για τους πολίτες της οικοδέσποινας πόλης και χώρας. Μίλησαν για την έμπνευση μιας ολόκληρης γενιάς, για την αναζωογόνηση των επί μακρόν υποβαθμισμένων συνοικιών του Λονδίνου, για την παροχή βελτιωμένων υποδομών, ευκαιριών απασχόλησης και πρόσβασης σε αθλητικές εγκαταστάσεις στους Λονδρέζους. Με τη βοήθεια της σταθερής κυβερνητικής υποστήριξης σε όλα τα επίπεδα, οι διοργανωτές έχουν ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την επιτυχία αυτών και πολλών άλλων ακόμη.
Για κάθε ευρώ που δαπανήθηκε σε υποδομές, άλλα 75 λεπτά επενδύθηκαν στην προοπτική της μεταολυμπιακής κληρονομιάς. Η πρωτοβουλία αυτή βοήθησε να χρηματοδοτηθεί η ριζική μετατροπή ενός μεγάλου τμήματος του ανατολικού Λονδίνου από μια μολυσμένη, παραμελημένη χωματερή σε ένα λαμπερό νέο Ολυμπιακό Πάρκο, που θα μετατραπεί σε μια πρωτοποριακή και βιώσιμη κοινότητα προσφέροντας θέσεις εργασίας, κατοικίες, σχολεία και δραστηριότητες αναψυχής μετά τους Αγώνες. Χάρη στην Εταιρεία Κληρονομιάς του Ολυμπιακού Πάρκου, έξι από τις οκτώ μόνιμες εγκαταστάσεις έχουν ήδη βρει τους ενοίκους τους για μετά τους Αγώνες, κάτι που από μόνο του αποτελεί μεγάλο επίτευγμα.
Η μεταολυμπιακή κληρονομιά δεν ήταν πάντα στο προσκήνιο του ολυμπιακού σχεδιασμού. Πριν από πολλά χρόνια αποτελούσε κυρίως μια σκέψη των διοργανωτών μετά τους Αγώνες, μια έννοια που συχνά αφηνόταν στην τύχη. Ορισμένες διοργανώτριες πόλεις ξεκάθαρα πήγαν καλύτερα σε αυτό από άλλες.
Η ΔΟΕ αναγνώρισε ότι για να χρησιμοποιήσει μια διοργανώτρια πόλη τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως καταλύτη για βιώσιμη ανανέωση, θα πρέπει ο σχεδιασμός γι’ αυτό να ξεκινήσει από την αρχή. Για τον λόγο αυτό ζητούμε πλέον από όλες τις υποψήφιες πόλεις να διευκρινίσουν τους στόχους τους και τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές τους από τη στιγμή που καταθέτουν υποψηφιότητα. Ετσι, αν αναλάβουν τελικά τη διοργάνωση, οι οικοδεσπότες των Αγώνων να έχουν μια καθαρή εικόνα για τα επόμενα επτά χρόνια της ολυμπιακής προετοιμασίας και μετά από αυτά.
Οι νέες διοργανώτριες πόλεις μπορούν να αντλήσουν επίσης συμπεράσματα από τις προηγούμενες μέσω του προγράμματος μεταφοράς γνώσης της ΔΟΕ, που παρέχει πρόσβαση σε μια τεράστια ποσότητα πληροφοριών, όπως παραδειγματικές μελέτες από προηγούμενους Αγώνες και πρωτοβουλίες, μελέτες συνεπειών των Ολυμπιακών Αγώνων και τεχνικές αναφορές.
Μια από τις πρώτες διοργανώτριες πόλεις που πραγματικά κέρδισαν από τον έγκαιρο σχεδιασμό ήταν η Βαρκελώνη. Οπως και το Λονδίνο, η Βαρκελώνη χρησιμοποίησε την ευκαιρία της διοργάνωσης των Ολυμπιακών του 1992 για να αναγεννήσει ορισμένες από τις πλέον παραμελημένες περιοχές της πόλης, περιλαμβανομένου ενός τετραγωνικού χιλιόμετρου βιομηχανικής ζώνης στον παραλιακό της χώρο. Το αναζωογονημένο παραλιακό της μέτωπο άλλαξε την πόλη, όπως και η τεράστια αύξηση σε καταλύματα χάρη στους Αγώνες, βάζοντας για τα καλά τη Βαρκελώνη στον τουριστικό χάρτη. Για παράδειγμα, ο αριθμός των τουριστών στην πόλη μεγάλωσε από λιγότερους των 2 εκατομμυρίων ετησίως προ των Αγώνων σε 7,4 εκατομμύρια πέρυσι.
Εχουν σημειωθεί πολλά άλλα παραδείγματα έκτοτε. Το Λίλεχαμερ το 1994 έβαλε τον πήχυ ψηλά για «πράσινους» Ολυμπιακούς Αγώνες, διοργανώνοντάς τους έχοντας υπόψη τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Το Σίδνεϊ το 2000 συμπεριέλαβε και τη δημιουργία ενός από τα μεγαλύτερα αστικά πάρκα στην Αυστραλία. Το Πεκίνο το 2008 οδήγησε στο να μάθουν 400 εκατομμύρια παιδιά για τις ολυμπιακές αξίες μέσω ενός προγράμματος σχεδιασμένου να εκπαιδεύσει τη νεολαία μέσω του αθλητισμού. Η διοργάνωση στο Βανκούβερ το 2010 οδήγησε σε μεγάλες βελτιώσεις στον τομέα των μεταφορών, περιλαμβανομένων της προσθήκης 180 υβριδικών ηλεκτρο-πετρελαιοκίνητων λεωφορείων, μιας νέας γραμμής μετρό που ενώνει το αεροδρόμιο με το κέντρο της πόλης και ανακαίνιση του αυτοκινητοδρόμου Θάλασσας-Ουρανού [Sea-to-Sky] που έχει καταστήσει τη διαδρομή από το Βανκούβερ στο Γουίστλερ ασφαλέστερη και γρηγορότερη.
Οι διοργανωτές στο Λονδίνο έχουν αποκομίσει σημαντικά οφέλη από τις επιτυχίες των προηγουμένων διοργανωτριών πόλεων μέσω του προγράμματος μεταφοράς γνώσης της ΔΟΕ και άλλων πρωτοβουλιών περί ολυμπιακής κληρονομιάς. Σύντομα θα έρθει η σειρά του Λονδίνου να βοηθήσει τις μελλοντικές διοργανώτριες πόλεις να βελτιώσουν τα σχέδιά τους.
Θα θυμόμαστε λοιπόν τους 30ούς Μοντέρνους Ολυμπιακούς Αγώνες ως εξαιρετικούς, μεγαλοπρεπείς ή αξέχαστους; Μόνο ο χρόνος θα το δείξει. Ενα όμως είναι βέβαιο: ότι το Λονδίνο 2012 είναι απολύτως προετοιμασμένο ώστε να δημιουργήσει μια κληρονομιά διαρκείας.
* Ο κ. Ζακ Ρογκ είναι ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ).