Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι

Η παρουσία της Ρουμάνας αθλήτριας στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ εγκαινίασε μια νέα εποχή για τη ρυθμική γυμναστική

7' 16" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Νάντια Κομανέτσι. Ενα όνομα-θρύλος στον χώρο της ενόργανης γυμναστικής. Ενα όνομα που το περιβάλλουν ιστορίες οι οποίες συντηρούν τον θρύλο της Ρουμάνας αθλήτριας. Ενα όνομα που δίπλα από αυτό χωρούν μόνο τρεις λέξεις: το τέλειο δεκάρι. Σαράντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από εκείνη την ημέρα κατά την οποία ένα λευκοντυμένο κοριτσάκι με αλογοουρά έγραψε ιστορία στην ενόργανη, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ. Σαράντα πέντε χρόνια, αλλά ακόμα η ιστορία της αθλήτριας εξακολουθεί να συναρπάζει χιλιάδες ανθρώπους, ίσως γιατί τα όρια του θρύλου και του μύθου είναι δυσδιάκριτα.  

Τα πρώτα «δεκάρια» στην ενόργανη γυμναστική

Το ημερολόγιο έγραφε 18 Ιουλίου 1976. Στο Φόρουμ του Μόντρεαλ διεξάγονται οι αγώνες της ενόργανης για την 21η Ολυμπιάδα. Στους ασύμμετρους ζυγούς βρίσκεται η ομάδα της Ρουμανίας. Οι λιλιπούτειες κουκλίτσες δεν φοράνε λαμπερά κοστούμια όπως η ομάδα-φαβορί για τίτλους, αυτή της Σοβιετικής Ενωσης. Μία δεκατετράχρονη (14 ετών και οκτώ μηνών), αγέλαστη αρχίζει να εκτελεί το ασκησιολόγιό της σαν καλοκουρδισμένο ρομπότ. Οι πάντες ξαφνιάζονται από την ευλυγισία της και την απόλυτη εναρμόνιση του χρόνου και της χάρης των κινήσεών της. Και «τρελαίνει» τους πίνακες. Τα δεκάρια πέφτουν βροχή, αλλά ο πίνακας γράφει 1,00. Τι είχε γίνει; Τα ταμπλό δεν χωρούσαν τετραψήφιο νούμερο. Δεν υπήρχε πρόβλεψη ότι κάποιος θα μπορούσε να αγγίξει την τελειότητα. Η αθλήτρια, που ένα χρόνο πριν είχε αναδειχθεί πρωταθλήτρια Ευρώπης και «αθλήτρια της χρονιάς», πέτυχε το, για τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, ακατόρθωτο. 

Το χρυσό, όμως, στους ασύμμετρους ζυγούς δεν ήταν το μοναδικό μετάλλιο που κατέκτησε η πιτσιρίκα στη διοργάνωση του Μόντρεαλ. Κυριάρχησε και στη δοκό ισορροπίας αλλά και στο σύνθετο ατομικό. Με την ομάδα της Ρουμανίας πήρε ασημένιο στο ομαδικό, ενώ αναδείχθηκε τρίτη στις ασκήσεις εδάφους. Σε αυτή τη διοργάνωση συνάντησε για δεύτερη φορά τον Αμερικανό γυμναστή –και μετέπειτα σύζυγό της– Μπαρτ Κόνερ. Η πρώτη ήταν τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς σε ένα διεθνές Κύπελλο ενόργανης στο Μανχάταν. Στο Μόντρεαλ, όμως, δεν έδωσε καμία σημασία στον 18χρονο γυμναστή. Εξάλλου, αυτή ήταν η σταρ, και αυτός ένας αθλητής από την αμερικανική ομάδα. 

«Θέλω να γυρίσω σπίτι μου, στη μαμά μου», απάντησε η μικρή Νάντια στους δημοσιογράφους όταν τη ρώτησαν για τη μεγαλύτερή της επιθυμία. Τα μεγάλα μάτια της ήταν βουρκωμένα γιατί είχε χαθεί μία από τις αγαπημένες κούκλες της. Οι δημοσιογράφοι θέλησαν να μάθουν εάν ύστερα από αυτή την επιτυχία θα σταματήσει τον αθλητισμό. «Μα δεν είμαι ούτε δεκαπέντε ετών», τους απάντησε, ενώ δεν έδειχνε καμία έκπληξη για την υψηλή βαθμολογία. Ισως γιατί γνώριζε ότι οι λέξεις ελπίδα και τύχη τη συνόδευαν από τότε που γεννήθηκε.

Η άνοδος στην κορυφή ήταν γεμάτη… κούκλες

Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι-1
Στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, μπροστά από τη Ρωσίδα Ολγκα Κόρμπουτ, που είχε θριαμβεύσει στο Μόναχο το 1972. (Φωτ. ASSOCIATED PRESS)

Το 1961, σε μια εργατούπολη της Ρουμανίας, την Ονέστι, μια έγκυος νοικοκυρά, η Στεφανία Αλεξάντρινα, παρακολουθεί τη ρωσική ταινία «Ναντέγιατσγια» (ελπίδα στα ρωσικά). Στις 12 Νοεμβρίου γεννάει ένα κοριτσάκι. Οι γιατροί την ενημερώνουν ότι στο κεφάλι της μικρής υπάρχει μια κύστη με υγρό και ότι, ακόμα και εάν το βρέφος ζήσει, θα πάσχει από νοητική υστέρηση. Η μητέρα θυμήθηκε τη ρωσική ταινία και ονόμασε το μωρό Νάντια. Θα μπορούσαν να την είχαν φωνάξει και «Τύχη», γιατί όχι μόνο η κύστη εξαφανίστηκε, αλλά και διότι, όταν ήταν μωρό, εξαιτίας μιας χιονοθύελλας, κατέρρευσε η στέγη πάνω από το κρεβάτι της, αλλά ελάχιστα δευτερόλεπτα νωρίτερα, τυχαία, ο παππούς της την είχε απομακρύνει από εκείνο το σημείο. 

Από μωρό η Νάντια ήταν ευκίνητη. Αγαπημένο της παιχνίδι ήταν οι «ρόδες» (περιστροφική κίνηση του σώματος με ώθηση από τα χέρια που στηρίζονται στο έδαφος). Ετσι, όταν ήταν έξι ετών, την εντόπισαν οι φημισμένοι προπονητές, Μπέλα και Μάρτα Κάρολι. Ο πρώτος αγώνας στέφθηκε με… αποτυχία (13η στο σύνθετο στο ρουμανικό πρωτάθλημα του 1969). Ο Μπέλα τής χάρισε μια κούκλα και της είπε να μην ξαναχάσει. Ηταν η αρχή για μια συλλογή από κούκλες και επιτυχίες. Το 1970 έγινε, σε ηλικία εννέα ετών, η νεότερη πρωταθλήτρια της Ρουμανίας. 

«Αχ και να έβλεπες πόσο μεγάλη είναι η μύτη σου», λένε στη Ρουμανία για να καυτηριάσουν την αλαζονεία. Η Νάντια Κομανέτσι την άκουσε πολλές φορές την έκφραση, αλλά δεν… ίδρωσε το αυτί της. Για κάθε επιτυχία έπαιρνε δώρο από τον προπονητή της και μία κούκλα. Ο προπονητής της σκληρός. Απαιτεί το καλύτερο. Η πιτσιρίκα υπάκουε στις διαταγές του με… αυτοκρατορική μεγαλοπρέπεια. Σαν να είχε κρυμμένες δυνάμεις. «Ο λόγος, όμως, που δεν μπόρεσε ποτέ να με λυγίσει, είναι επειδή δεν γνώριζε τα πραγματικά μου όρια», θα αποκαλύψει ύστερα από περίπου τρεις δεκαετίες στο βιβλίο της «Επιστολές σε μια νεαρή αθλήτρια». Και το σίγουρο είναι ότι μόνο αυτή γνωρίζει τα πραγματικά όριά της… Οπως και την αλήθεια για όσα έζησε στη Ρουμανία από το 1977 μέχρι το 1989. 

Η δύσκολη πορεία μετά την επιτυχία

Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι-2
Ο πίνακας πίσω από την Κομανέτσι γράφει 1.00, καθώς το «10» εθεωρείτο αδύνατο. (Φωτ. ASSOCIATED PRESS)

«Η ζωή μου έγινε κατάμαυρη», γράφει στην αυτοβιογραφία της. Οι ιστορίες που αγκαλιάζουν τη ζωή της μετά την επιτυχία του Μόντρεαλ είναι πολλές. Υπήρξε ερωμένη του υιού Τσαουσέσκου και «σκλάβα» στα περίεργα γούστα του; Ζούσε ως βασίλισσα στη Ρουμανία, όταν οι υπόλοιποι συμπατριώτες της πεινούσαν; Εκανε απόπειρα αυτοκτονίας με χλωρίνη; Η ίδια δεν παραδέχεται τίποτα. «Ημουν δυστυχισμένη το 1978. Δεν αποπειράθηκα, όμως, να αυτοκτονήσω επειδή είδα το αγόρι μου με άλλη κοπέλα. Ζούσα σε ένα διαμέρισμα γεμάτο “κοριούς”. Με παρακολουθούσαν συνεχώς πράκτορες. Ετσι, μια ημέρα τους έδειξα τη χλωρίνη και τους είπα ότι θα αυτοκτονήσω για να γλιτώσω», έχει πει. Οσο για τον υιό Τσαουσέσκου; Οι φήμες θέλουν τον Νίκου να τη βασάνιζε ψυχολογικά και σωματικά. Η ίδια ισχυρίζεται ότι δεν υπήρχε ειδύλλιο. «Τον γνώρισα όταν ήμουν φοιτήτρια. Μου φαινόταν καλό παιδί. Αλλοι λένε πως ήταν μέθυσος και γυναικάς. Εγώ είχα ακούσει ότι βοήθησε πολύ κόσμο», έχει πει. 

Σίγουρα, τα επόμενα χρόνια, μετά το «τέλειο δεκάρι», δεν κύλησαν στρωμένα με ρόδα. Το κομμουνιστικό καθεστώς την απομάκρυνε από τους προπονητές της. Το διαζύγιο των γονιών της τη συνέθλιψε. Πήρε κιλά. Στο Ευρωπαϊκό του 1977, παρά τα δύο χρυσά, δεν ήταν ο εαυτός της. Το 1978 της επέτρεψαν να επιστρέψει στους προπονητές της. Εχασε εννέα κιλά, και το 1979 έγινε η πρώτη γυμνάστρια που κερδίζει τρεις συνεχόμενους ευρωπαϊκούς τίτλους. Στο Παγκόσμιο του 1979 «έκοψε» το χέρι της στη δοκό, αλλά, παρά την απαγόρευση των γιατρών, φεύγει από το νοσοκομείο για να βοηθήσει τη χώρα της να κατακτήσει τον αγώνα στο ομαδικό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μία σοβαρή μόλυνση. 

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας (1980), η κόντρα των καθεστώτων Μπρέζνιεφ – Τσαουσέσκου είχε μεταφερθεί στα ολυμπιακά ταπί. Οι φίλαθλοι φώναζαν στη Νάντια «πέσε», αλλά αυτή εκτέλεσε ένα εκπληκτικό πρόγραμμα. Υστερα από διαβουλεύσεις των κριτών που κράτησαν 28 λεπτά, η «έδρα» υπερίσχυσε και το ολυμπιακό μετάλλιο κατέκτησε η Γιελένα Νταβίντοβα.

Διαφυγή στη Δύση και νέα ζωή στις ΗΠΑ

Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι-3
Η Νάντια Κομανέτσι στη δοκό ισορροπίας. Η Ρουμάνα αθλήτρια έχει συγκεντρώσει συνολικά 16 χρυσά, 7 ασημένια και 2 χάλκινα μετάλλια σε Ολυμπιακούς Αγώνες, Παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα. (Φωτ. ASSOCIATED PRESS)

Τα χρόνια που ακολούθησαν, κατά την παραμονή της στη Ρουμανία, ήταν δύσκολα. Οι Τσαουσέσκου πίστευαν ότι θέλει να φύγει στη Δύση, και το 1981 της απαγορεύουν την έξοδο από τη χώρα. Δούλευε ως προπονήτρια παιδιών. «Οσα έζησα εκείνη την περίοδο, άλλοι δεν τα ζουν σε τρεις ζωές», είχε πει στην «Κ» το 2005, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Ελλάδα. 

Το 1989, με τη βοήθεια ενός οικοδόμου, του Κονσταντίν Πανέτ, περνάει λαθραία στην Ουγγαρία, στην Αυστρία και φτάνει στην Αμερική. Αφησε πίσω της μια μεγάλη συλλογή από κούκλες και μετάλλια. Εκεί συζεί με τον Πανέτ, που είναι παντρεμένος και πατέρας τεσσάρων παιδιών. Η εικόνα της άλλαξε άρδην. Επινε, φορούσε διχτυωτά καλσόν και βαφόταν σαν γυναίκα του δρόμου. Απασχολούσε τα σκανδαλοθηρικά περιοδικά, ενώ το Life έγραψε για την «Πτώση ενός Αγγέλου». Ολα αυτά μέχρι που ξανασυνάντησε τον Αμερικανό ολυμπιονίκη Μπαρτ Κόνερ. Ερωτεύθηκαν και το 1996 παντρεύτηκαν στο Βουκουρέστι. 

Η αέρινη Νάντια Κομανέτσι-4
23.7.1976. Ο παγκόσμιος θαυμασμός για τη Νάντια Κομανέτσι αποτυπώνεται στον τίτλο της «Κ».

Σήμερα έχουν περάσει σαράντα πέντε χρόνια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ. Η Νάντια παραμένει μία γοητευτική γυναίκα. Ζει στην Οκλαχόμα, έχει έναν γιο, το δικό της γυμναστήριο, το Perfect 10, πλούσια φιλανθρωπική δράση και αγαπάει, ακόμα, τις κούκλες. Μάλιστα, έχει χαρίσει και το όνομά της σε μία: την Papusa Nadia. Τα έσοδα από τις πωλήσεις διατίθενται για τις προπονήσεις αθλητριών της ενόργανης γυμναστικής στη Ρουμανία.  

Στη συλλογή της υπάρχουν εννέα ολυμπιακά μετάλλια (πέντε χρυσά, τρία ασημένια, ένα χάλκινο). Σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα (1978, 1979) κατέκτησε δύο χρυσά και δύο ασημένια. Από Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα έχει συλλέξει εννέα χρυσά, δύο ασημένια και ένα χάλκινο. Η διάσημη Ρουμάνα γυμνάστρια τιμήθηκε το 1984 και το 2004 με το μετάλλιο της Ολυμπιακής Τάξης, την υψηλότερη διάκριση που απονέμει η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή. Η βιογραφία της έχει γίνει ντοκιμαντέρ. Μέσα από φιλανθρωπικές δραστηριότητες βοηθάει ανθρώπους που δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί στη ζωή. Παρακολουθεί τους μεγάλους διεθνείς αγώνες και, κρατώντας κάποιες πτυχές από το παρελθόν της στο σκοτάδι, συντηρεί τον μύθο της.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή